7256 Kanuna Göre 7143 Sayılı Kanun Kapsamında Ödenen Matrah Artırımı
Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
mba@mbaymm.com
Yazar Hakkında
28 Aralık 2018 tarihli ve 30639 sayılı Resmi Gazete’de 7159 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 11.maddesinde 7143 sayılı kanuna eklenen geçici 2.madde ile 7143 sayılı kanunundan yararlanma hakkını kaybedenlere yeni imkân sağlanmıştı.
Hatırlanacağı üzere; 7143 sayılı Kanunun 5. maddesinde matrah ve vergi artırımında bulunup, süresinde ödeme yapmayan mükelleflerin matrah ve vergi artırımları ile taksitlendirmelerinin bozulacağı bu mükelleflerin matrah artırımı yaptığı dönemler içinde vergi incelemesi yapılabileceği, beyan etmiş oldukları matrah ve vergi artırımı nedeniyle adlarına tahakkuk etmiş olan vergileri de ödeme yapmak zorunda oldukları belirtilmiş olmasına rağmen 7143 sayılı kanunun, ödemelerle ilgili ortak hükümleri içeren 9.6 maddesinde “İlk iki taksitin süresinde tam ödenmemesi ya da süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen diğer taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir.” denilmiştir. Yasa maddelerinin birbiri ile çelişmesi ve uygulamadan kaynaklı sorunlar üzerine 7159 sayılı kanunla 7143 sayılı kanuna eklenen geçici madde ile hem 7143 sayılı kanunundan yararlanma hakkını kaybedenlere yeni imkân sağlanmış hem de bu konuda yaşanan sorunun çözümlenmesi amaçlanmıştır.
7159 sayılı Kanunla 7143 sayılı Kanuna eklenen geçici 2.maddenin 5 fıkrasındaki aşağıda yer alan düzenlemeyle
5) Bu Kanunun 5 inci maddesi hükümlerine göre matrah ve/veya vergi artırımında bulunduğu hâlde tahakkuk eden vergileri süresinde ödemeyerek maddeden yararlanma hakkını kaybetmiş olanlar, ihlale neden olan tutarları bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen süre ve şekilde, ödeme süresi gelmemiş taksitleri ise bu Kanunda öngörülen şekilde tamamen ödemeleri hâlinde 5 inci madde hükümlerinden yararlandırılır. Bu takdirde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce matrah ve/veya vergi artırımına konu yıllar ve vergi türleri ile ilgili olarak;
a) Başlanılmış olan vergi incelemeleri ile tarhiyat öncesi uzlaşma, takdir ve tarh işlemleri,
b) Vergi/ceza ihbarnamesi tebliğ edilmiş olan vergi ve cezalara ilişkin olarak;
1) Dava açma süresi geçmemişse, dava açma, uzlaşma ve cezada indirim talebi süreleri,
2) Uzlaşmaya başvurulmuş ise uzlaşma işlemleri, dava açılmışsa davaya ilişkin yargılama işlemleri ile mahkemelerce verilmiş kararların infazı,
c) Açılmış davalarla ilgili kanun yollarına başvuru süreleri ile yargılama işlemleri ve mahkemelerce verilmiş kararların infazı,
ç) Matrah ve/veya vergi artırımı hükümlerinin ihlal edilmiş olması sebebiyle ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış tarhiyatlar üzerine tahakkuk etmiş alacakların takip ve tahsil işlemleri,
Bu kanun hükümleri ihlal edilmediği sürece durur. Bu Kanun hükümlerine uygun ödeme yapılmadığı takdirde duran süreler ve işlemler, ihlale neden olan taksitin ödeme süresinin son gününü takip eden günden itibaren devam eder. Bu Kanunun 5 inci maddesi hükümlerine göre tahakkuk eden vergilerin bu Kanun hükümlerine göre ödenmesi şartıyla; bu fıkrada belirtilen başlanılmış olan vergi incelemeleri, tarhiyat öncesi ve sonrası uzlaşma, takdir, tarh işlemlerinden vazgeçilir, davalar sonlandırılır, mahkemelerce verilmiş kararlar infaz edilmez, yargılama giderleri taraflarca talep edilmez, tahakkuk etmemiş alacaklar ile tahakkuk etmiş vergiler ve bunlara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ile vergi cezalarının tahsilinden vazgeçilir.
7143 sayılı kanunun matrah ve vergi artırımı maddesinden yararlanmak için müracaat eden ve matrah artırımına ilişkin süresinde ödenmesi gereken vergilerin ödenmesini ihlal edenler için yeni bir yararlanma imkânı getirilmiştir.
7256 sayılı Kanun kapsamında 7143 sayılı Kanuna göre yapılandırma imkânı
17 Kasım 2020 tarihli ve 31307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla bir kez daha 7143 sayılı kanunla yapılandırılan vergi ve cezaların yeniden yapılandırılması imkânı getirilmiştir. Bu düzenlemeye göre 7256 sayılı kanunun Ortak hükümler başlıklı 3. maddesinin 9-b fıkrasında yer alan düzenlemede özellikle 7143 sayılı kanuna atıf yapılarak bu kanun kapsamında yapılandırılan vergi borçlarının da 7256 sayılı kanun kapsamında yeniden yapılandırılmasının mümkün olduğu belirtilmektedir.
7256 sayılı kanun Ortak Hükümler 3/9-b maddesinde “11.5.2018 tarihli ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanuna göre yapılandırılan ve bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla anılan Kanun kapsamında ödemeleri devam eden alacaklar açısından, borçlular talep etmeleri hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanabilir. Bu takdirde, 7143 sayılı Kanun kapsamında ödenen taksitler için yapılandırma hükümleri geçerli sayılır, bu şekilde ödenmiş taksit tutarlarına tecil tarihi ile ödeme tarihi arasında geçen süre için anılan Kanuna göre tercih edilen taksit süresine uygun katsayı uygulanır, kalan taksit tutarlarına konu alacaklar vadesinde ödenmemiş alacak kabul edilerek bu Kanunun ilgili hükümlerine göre yapılandırılır ve ödenmemiş taksitlere ilişkin kalan katsayı tutarlarının tahsilinden vazgeçilir.”
27 Kasım 2020 tarih ve 31317 sayılı resmi gazetede yayınlanan 1 seri no.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7256 Sayılı Kanun Genel Tebliğinin;
” II- ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
B-15 maddesinde yer alan Bazı Kanunlara Göre Yapılandırılmış Olan ve Kanunun Yayımı Tarihi İtibarıyla Ödemeleri Devam Eden Alacaklar ile ilgili açıklamada 7256 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin dokuzuncu fıkrasının (b) bendinde yer alan düzenlemede yer almamasına rağmen yayınlanan tebliğde “Bu hükme göre, 7143 sayılı Kanunun 2, 3 ve 4 üncü maddeleri kapsamında yapılandırılan ve 7256 sayılı Kanunun yayımlandığı 17.11.2020 tarihi itibarıyla 7143 sayılı Kanun kapsamında ödemeleri devam eden taksitlendirmelerde kalan taksit tutarlarına konu borçların 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılması mümkün bulunmakta olup, bu takdirde kalan taksit tutarlarına konu borçlar vadesinde ödenmemiş kabul edilecek ve borçlular ödedikleri tutarlar kadar 7143 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanacaklardır.” şeklinde bir düzenleme ile 7143 sayılı kanunun 5. maddesine ver verilmemiş olmasına rağmen aşağıda yer aldığı gibi;
- 08.2016 tarihli ve 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun,
- 05.2017 tarihli ve 7020 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,
- Hükümlerine göre yapılandırılan ve 7256 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla taksit ödemeleri devam eden alacaklar ile
- 6736 sayılı Kanuna göre tahakkuk eden alacakların (matrah ve vergi artırımı ile işletme kayıtlarının düzeltilmesinden kaynaklanan vergiler),
- 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılması mümkün bulunmamaktadır.
Şeklindeki düzenlemede 6736 ve 7020 sayılı kanunlardan kaynaklı borçlar için açıklama yapılmıştır.
Bu açıklamalara göre 7143 sayılı kanunun 5. Maddesi matrah artırımı nedeniyle yapılandırılan ve ödenmeyen vergi borçları için 7256 sayılı kanun imkânlarından yararlanamayacağı konusunda herhangi düzenleme bulunmamaktadır.
7256 sayılı kanunun hükümlerine göre 7143 sayılı kanundan kaynaklı vergi borçları için başvuruda bulunarak yasadan yararlanan ve bu borçlarını ödeyen bu mükellefler hakkında matrah artırımı kapsayan yıllar için düzenlenen inceleme raporlarına göre tahakkuk eden vergi ve cezaların sonucu ne olacak?
Bu konudaki yargıya taşınan benzer bir olayda matrah artımına ilişkin taksitlerin süresinde ödenmesi nedeniyle matrah artırımı hükümlerinden yararlanması engellenen bir mükellefin bu konuya ilişkin açmış olduğu davada Ankara 5.Vergi Mahkemesinin vermiş olduğu K.2020/1014 sayılı kararda; “7143 sayılı kanun kapsamında matrah artırımına ilişkin taksitlerin ödeme gayretinde bulunan ancak elinde olmayan sebeplerle bir taksitini ödemeyen mükellef, bu taksiti ödemediği takdirde matrah artırımının bozulacağını bildirmeden matrah artırımının kaldırılması yönünde tesis edilen idari işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.” yönünde verilen karar sonrasında 7256 sayılı kanunun 7143 sayılı kanun ilişkin hükümleri daha da çok tartışılacaktır.
Çünkü hukukta genel bir ilke olan lehe olan kanunların uygulanması da ortaya çıkan yeni bir norm, ortaya çıktığı andan itibaren hüküm ve sonuçlarını doğurur. Bu durumda yeni düzenleme var olan bir fiilin sonuçlarını ortadan kaldırdığı için yürürlüğe giren uygulamanın yargılama veya infaz aşamasında olup olmaması açısından bir olumsuzluk oluşturmaz ve lehe durum geçmişe yürür.
Bize göre de yazımızda konu edilen “Matrah ve Vergi Artırımı” ile ilgili kanunda uygulamaya ilişkin kapsam ve koşullarının belirlediği bir çerçevede yazılı açık hüküm olmaksızın idarenin tek taraflı yorum ve uygulaması ile işlem tesis etmesi hukuki değildir. Uygulamanın idarenin görüşü yönünde devam etmesi halinde mükellefle idare arasından yargısal işlemlerin farklı ve kaçınılmaz sonuçları olacaktır.
Sonuç; Yasalaşması ve uygulanması her zaman tartışma konusu olan vergi afları ve özellikle matrah artırımı gibi düzenlemeleri vergi tekniği açısından değerlendirdiğimizde. 213 sayılı VUK yer alan “Kanunların konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı göz önünde tutularak uygulanır.” hükmü gereğince ileride sorun teşkil oluşturacak şekilde düzenlenmesinin bir zorunluluk olduğunu görmekteyiz. 7143 sayılı kanun Matrah ve Vergi Artırımı başlıklı 5.maddesi ile ilgili olarak kanuni hakların kullanımın engellenmesi ve hak ihlali yönünden yaşanacak tereddütleri ortadan kaldıracak düzenleme ve açıklamanın idare tarafından yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Soru;
- Matrah artırımında bulunduğu halde tahakkuk eden vergileri zamanında ödemeyen bir mükellef 7256 sayılı kanun kapsamında müracaatta bulur ve vergileri peşin ödemesi halinde. Bu mükellef hakkında 2016-2017 yılları için yapılacak vergi incelemesinde matrah artırımı hükümleri dikkate alınacak mı?
- Hakkında vergi incelemesi yapılan ve matrah artırımında bulunduğu halde yapılandırma taksit ödemesini ihlal ettiği gerekçesi ile matrah artırımı hükümleri (yok sayılarak) dikkate alınmadan. Düzenlenen inceleme raporuna göre vergi ve ceza salınan mükellef dava konusu ettiği bu işlem için 7256 sayılı kanun kapsamında müracaatta bulunur ve vergileri peşin halinde öderse bu mükellef hakkında yargı ne karar verecektir?