Kamuda Dijital Dönüşüm, Bürokrasinin Azaltılması ve E-Devlet Uygulamaları
Saltuk Aziz GÖKALP (*)
Yönetim Bilimleri Uzmanı
Doktora Öğrencisi
saltukazizgokalp@gmail.com
Yazılım, siber güvenlik, otomasyon gibi kavramları sıkça duymaktayız. Özellikle 2010 yılından itibaren artan oranda bir teknoloji devrimi söz konusu. Artık işletmelerin gündeminde ilk sıralarda yeni yazılımlar ve ağ güvenliği konuları ön plana çıkmakta. Endüstri 4.0 olarak da adlandırılan bu çağda emek yoğun teknolojiden ziyade makineleşmeye dayalı ve otomasyon sistemine elverişli yapılar kurulmakta. Bunun sonucunda da kamuda bürokrasinin azaltılması ve hizmetlerin elektronik ortamda yapılmasına yönelik çalışmalar hızlanmaktadır.
Bu çerçevede, 20/04/2006 tarihli ve 26145 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “E-Devlet Kapısının Kurulması, İşletilmesi Ve Yönetilmesine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı” ile ülkemizde e-Devlet’in temelleri atılmış ve 31/07/2009 tarihli ve 27305 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunulması ile ilgili yapılması gerekenler belirtilmiştir. Bu süreçten itibaren artık kamuda bürokrasinin azaltılması ve vatandaşın idare ile ilgili işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasına yönelik çalışmalar hız kazanmaya başlamıştır.
Ülkemizde 16 Nisan 2017 yılında yapılan referandum ile 10 Temmuz 2018 yılından itibaren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmiş ve gelişen teknolojiler, toplumsal talepler ve kamu sektöründeki reform eğilimleri doğrultusunda, farklı kurumlar altında ayrı ayrı sürdürülen dijital dönüşüm (e-Devlet), siber güvenlik, milli teknolojiler, büyük veri ve yapay zekâ ile ilgili çalışmaların tek çatı altında toplanması amacıyla T.C. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi kurulmuş ve hizmet birimleri;
1- Dijital Dönüşüm Koordinasyon Dairesi Başkanlığı,
2- Dijital Teknolojiler, Tedarik ve Kaynak Yönetimi Dairesi Başkanlığı,
3- Dijital Uzmanlık, İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı,
4- Siber Güvenlik Dairesi Başkanlığı,
5- Büyük Veri ve Yapay Zekâ Uygulamaları Dairesi Başkanlığı,
6- Uluslararası İlişkiler Dairesi Başkanlığı,
7- Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı,
8- Yönetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,
9- Hukuk Müşavirliği
olarak belirlenmiştir.
“Dijital Türkiye” sloganıyla kamu, özel sektör, üniversite ve sivil toplum kuruluşları işbirliğiyle ülkemizin dijital dönüşümünü gerçekleştirmeyi hedef alan anlayış temelinde ofisin öncülük ettiği;
– AçıkVeri,
– Dijital Türkiye,
– e-Yazışma,
– Fikir Maratonu,
– HackZeugma,
– HackIstanbul,
– KamuNet,
– KAYSİS,
– TekDurak,
– Türk Beyin Projesi (TBP),
– Ulusal Veri Sözlüğü,
– Siber Kümelenme,
– 81 Siber Kahraman,
olmak üzere birçok proje mevcuttur. Bu kapsamda 11 Ekim 2018 tarihli 2018/13 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kamuda bürokrasinin azaltılmasına vurgu yapılarak “Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde sorun çözen, çözüm üreten, sonuç ve vatandaş odaklı devlet anlayışı ile bürokrasinin azaltılması Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin öncelikli hedeflerindendir. Kamu hizmetlerinde hantallığa sebebiyet veren hususların ortadan kaldırılması, milletimize hizmetlerin süratli ve en iyi şekilde sunulması, devlet ve millet bütünleşmesini zedeleyen davranışlardan kaçınılması gerekmektedir. Bu itibarla; kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan tüm başvurularda, talebin sonuçlandırılması başka bir idari makamın görev alanında kalsa dahi, başvurular anında incelenerek takip edilecek, talebin ilk başvuru yerinde neticelendirilmesine özen gösterilecek, başvuru sahibine yapılan işlemler hakkında gecikmeksizin nihai ve kesin bilgi verilecek, başvuruların süratli ve doğru sonuçlandırılması amacıyla gerekli tüm tedbirler alınacaktır” denilmek suretiyle de vatandaşların idare ile olan işlemlerinin gecikmeye mahal verilmeksizin çözülmesi gerektiği ifade edilmiştir.
2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programında da kamu hizmetlerinde e-devlet uygulamalarının mevcut durumundan bahsedilmiş ve Kamu hizmetlerinin, kullanıcı talep ve ihtiyaçlarına uygun olarak değer üretecek şekilde tasarlanması, elektronik ortamda sunulması ve kullanımının artırılmasına yönelik çalışmaların sürdüğü ve e-Devlet Kapısına yeni hizmetlerin dâhil edilmesine devam edildiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, Ekim 2020 itibariyle 679 kurum ve kuruluşun 5.185 hizmetine e-Devlet Kapısı üzerinden ulaşıldığı; e-Devlet Kapısının mobil uygulamaları üzerinden sunulan hizmet sayısının 2.772’ye ulaştığı ve Ekim 2019 itibariyle yaklaşık 44 milyon olan e-Devlet Kapısı kayıtlı kullanıcı sayısının ise Ekim 2020 itibariyle 50 milyonu aştığı ifade edilmiştir.
Aynı programda, kamu hizmetlerinin kullanıcı odaklı bir bakış açısıyla, etkinliğini ve birlikte işlerliğini sağlayacak modernizasyon ve süreç iyileştirmelerinin yapılarak elektronik ortama taşınması ve e-Devlet Kapısından hizmet sunumu ve kullanımının artırılmasının temel amaç olduğu belirtilerek, bu kapsamda yapılacak olan çalışmalardan bazıları aşağıdaki şekilde sıralanmıştır;
1- e-Devlet Kapısı kayıtlı kullanıcı sayısı 57 milyon kişiye, Kapıya entegre edilen kamu hizmetlerinin sayısı ise 5.500’e çıkarılacaktır.
2- e-Devlet Kapısı üzerinden toplam 100 bütünleşik hizmet sunumu gerçekleştirilecektir.
3- e-Belediye Bilgi Sistemi Projesi kapsamında e-Devlet Kapısından sunulan hizmetlerin sayısı arttırılacaktır.
4- 65 yaş üstü için konutta e-Devlet Kapısı şifresi tesliminin yapılması yaygınlaştırılacaktır.
5- Kamu kurumlarında dijital dönüşüm sürecini yönetme kapasitesini geliştirmek üzere, kariyer bilişim uzmanı istihdamını standart hale getirecek mevzuat çalışması yapılacaktır.
6- Kamu bilgi sistemlerinde veri standardizasyonu sağlamaya yönelik mevzuat çalışması yapılacaktır.
7- 1.398 belediyenin tamamı e-Belediye Bilgi Sistemi Projesinde yer alan modüllerden en az birine entegre edilecektir.
8- Elektronik kimlik kartlarına elektronik imza yüklenmesi mümkün hale getirilerek, kamu ve özel sektöre yönelik yönlendirici bir rehber hazırlanacak ve kimlik kartının tüm kimlik doğrulama uygulamalarında kullanılması için yaygınlaştırma süreci başlatılacaktır.
Son olarak, T.C. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının 13/10/2020 tarihinde yayınlamış olduğu genelgede de Kamu hizmetlerini en kolay ve en etkin yoldan, kaliteli, hızlı kesintisiz, güvenli ve düşük maliyetli bir şekilde elektronik ortamdan ulaştıran ve kamu hizmetlerine tek bir noktadan erişim imkanı sağlayan e-Devlet Kapısı sayesinde vatandaşların ve diğer kullanıcıların kamu kurum ve kuruluşları nezdindeki iş ve işlemlerinin çok daha hızlı yürütülmeye başladığı ve bürokrasinin önüne geçildiği vurgulanarak, kamu kurum ve kuruluşlarının elektronik yöntemlere ağırlık vermesi gerektiği yeniden ifade edilmiş ve bu kapsamda; güvenli kimlik doğrulama araçları kullanılarak e-Devlet Kapısı üzerinden alınan ve fiziki veya elektronik olarak doğrulanabilir belgeler için başkaca herhangi bir kurum onayının istenmeyeceği ve sistemde sunulan belgelerin doğruluğunun alınmış resmi belgelerle aynı hukuki değere göre işlem tesis edileceği belirtilmiştir. Aynı genelgede e-Devlet hizmetlerinin etkinliğinin sağlanması ve hizmet sunumunun kolaylaştırılmasında, iyileştirilmesinde ve kullanımının artırılmasında kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticileri tarafından gereken önlemlerin ivedilikle alınması gerektiği ifade edilmiştir.
Dip Not:
(*) Yönetim Bilimleri Uzmanı, Kırıkkale Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Doktora Öğrencisi,