El Konulan İthal Araçlar İade ve Tedbir
Muharrem ÖZDEMİR
E. Defterdar
Yeminli Mali Müşavir
m.ozdemir@vdd.com.tr
Yazar Hakkında
I- GENEL BİLGİ
4458 Sayılı Gümrük Kanununun 235’inci maddesi kapsamında, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda ithalat izni alınmadığı anlaşılarak mülkiyetine el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilen araçlar ile ilgili GÜMRÜK KANUNUNA GÖRE MÜLKİYETİN KAMUYA GEÇİRİLMESİ KARARINA KONU KARA TAŞITLARININ SAHİPLERİNE İADESİ HAKKINDA YÖNETMELİK bulunmaktadır.[1]
Söz konusu yönetmelik düzenlenmesi, mevcut bir soruşturma kapsamında bulunan, kıymetinin eksik beyan edilmesi sonucu gümrük vergilerinin kısmen eksik ödenmesi nedeniyle Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu uyarınca başlatılan bir soruşturma veya kovuşturma kapsamında bulunan müsadere kararı verilmemiş veya el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilen ve henüz tasfiyesi tamamlanmamış olan kara taşıtlarını kapsamaktadır.
Bu kapsamda araçları bulunanlar 31.12.2019 tarihine kadar mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararını veren gümrük idaresine, soruşturma aşamasındaki araçlar için serbest dolaşıma giriş işlemlerinin tamamlandığı gümrük idaresine başvuruda bulunmaları halinde ilgili kişilerin mağduriyetlerinin giderilmesi amaçlamıştır.
II- ARAÇLARI İLE İLGİLİ DURUMUNUN GÜMRÜK İDARESİNİN BİLGİSİNE GİRMEDEN KENDİLİĞİNDEN İDAREYE BİLDİRİLMESİ DURUMU
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listedeki kara ulaşım araçlarından Türkiye’de kayıt ve tescil edilmemiş olanlarının kullanılmak üzere ithal edenler, müzayede yoluyla veya motorlu araç ticareti yapanlar, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılan, aktife alınan veya adlarına kayıt ve tescil ettiren üçüncü kişiler bu yönetmelik hükmünden yararlanmıştır.
İlgili yönetmelik düzenlemesinin ‘Kendiliğinden yapılan beyanlar’ başlıklı 9’uncu maddesine göre, 19/7/2019 tarihinden önce serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak ilk iktisabı gerçekleşmiş araçlarla ilgili olarak, Kanunun 235’inci maddesi kapsamında el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmesi gereken fiilin gümrük idaresince tespit edilmesinden önce gümrük idarelerine kendiliğinden bildirilmesi durumunda indirimli (% 15) nispetinde özel tüketim vergisi ödenmesini öngörmüştür.
Bu madde kapsamında serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak ilk iktisabı gerçekleşmiş ve Gümrük Kanunu’nun 235’inci maddesi kapsamında el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmesi gereken araçların indirimli ÖTV düzenlemesinden yararlanabilmesi için aşağıdaki şartları taşıması gerekir.
a) Araçlarla ilgili durumun gümrük idaresince tespit edilmemesi,
b) Kamuya geçirilmesi kararı verilmesi gereken fiilin üçüncü kişiler tarafından belirtilen süre içinde gümrük idarelerine kendiliğinden bildirilmesi,
c) Başvuru sahibinin tebliğ tarihten itibaren bir ay içinde ilgili gümrük idaresine ödenmesi,
d) Yapılan inceleme sonucu gerekli şartları sağlamadığı anlaşılan başvurulardaki eksikliklerin 31.12.2019 tarihine kadar tamamlanması.
Yukarıda sayılan şartların tamamını taşıyan veya yerine getiren araç sahipleri ödemeye konu araç hakkında mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmez. Mevcut mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı kaldırılır ve el konulan aracın sahibine iadesine karar verilir. Aracın muhafazası nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, araç sahibince ödenir.
Soruşturma kapsamındaki araçlar hakkında Kanun hükmünden faydalanıldığı hallerde Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına, mevcut bir mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararına konu araçlar hakkında ise ilgili mahkemeye gümrük idaresince bildirimde bulunulur.
III- BİR SORUŞTURMA KAPSAMINDA BULUNAN VEYA EL KONULARAK MÜLKİYETİN KAMUYA GEÇİRİLMESİ KARARI VERİLEN KARA ULAŞIM ARAÇLARININ DURUMU
Bu Kanunun 235’inci maddesi uyarınca mevcut bir soruşturma kapsamında bulunan veya el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilen kara ulaşım araçları ile ilgili olarak 31/12/2019 tarihine kadar ilgili gümrük idaresine başvurulması ve taşıtın ilk iktisabında ödenmesi gereken özel tüketim vergisinin % 25’ine tekabül eden tutarın, başvuru sahibine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ilgili tahsil dairesine ödenmesi hâlinde, araç hakkında el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmez, mevcut kararlar kaldırılır ve el konulan araç sahibine iade edilir.
Bu kapsamda indirimli oranlı özel tüketim vergisi uygulamasından yararlanamayan araç sahipleri ile ilgili olarak;
a) İadesi talep edilen ulaşım araçlarının muhafazasına ilişkin masraflar araç sahibince ödenir.
b) Bu karar gümrük idaresi tarafından ilgili başsavcılığa/mahkemeye bildirilir.
c) Söz konusu araç ile ilgili olarak, idarelerine ulaşmış herhangi bir rapor varsa, raporda belirlenmiş vergi matrahı ve ilk iktisaptaki % 25 oranında tahsil edilir.
d) Söz konusu araç ile ilgili olarak, idarelerine ulaşmış herhangi bir rapor bulunmaması halinde, mevcut bir soruşturma bulunup bulunmadığı hususunda Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğünden bilgi alınır. Devam eden soruşturmalarda, düzenlenen rapor çerçevesinde belirlenecek matrah üzerinden hesaplanacak özel tüketim vergisi tutarı dikkate alınır,
e) İlk iktisabın serbest dolaşıma girişten sonra gerçekleştiğinin anlaşılması halinde, gümrük idaresince üç gün içinde, başvuru sahibi tarafından bildirilen aracın ilk iktisabı ile ilgili işlemleri gerçekleştiren vergi dairesinden, ithalatta olması gereken katma değer vergisi matrahına ilişkin mevcut bilgiye de yer verilerek taşıta ilişkin ödenmesi gereken özel tüketim vergisi tutarının bildirilmesi istenir,
f) Tasfiyesi tamamlanmış ulaşım araçları için bu fıkra kapsamında başvurular kabul edilmez. Başvuruya konu aracın tasfiyesinin tamamlandığının anlaşılması halinde başvuru reddedilir.
Bu bilgiler ışığında, başvuru sahibinin şartları taşıyıp taşımadığının, hakkında mevcut bir soruşturma bulunup bulunmadığının veya aracın tasfiyesinin tamamlanıp tamamlanmadığının tespiti gümrük idaresine aittir. Başvuru sahibi tarafından başvuru formu ile bildirim yapılan aracın gümrük idaresi tarafından vergi dairesine veya Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğünden bilgi alınmasından sonra işlem tesis edilmesi gerekir.
ÖRNEK: Lüks araç sahibi Bay (A), ithalatçı firmadan 20.10.2016 tarihinde araç satın almıştır. 31.12.2019 tarihinden önce kendiliğinden ilgili gümrük idaresine başvuru yaparak ÖTV matrahı üzerinden % 15 oranında özel tüketim vergisi ödenmiş ve el konulan araç, araç sahibine iade edilmiştir.
Gümrük idaresi 10.10.2020 tarihinde başvuru sahibine yazı yazarak Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından düzenlenen Soruşturma raporu bulunduğunu bildirerek ek % 10 oranında özel tüketim vergisi ödenmesi aksi takdirde araca el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verileceği ifade edilmiştir.
SORUN NEREDE?
1- Başvuru sahibi ilgili yönetmeliğin 9’uncu maddesi kapsamında fiilin gümrük idaresince tespit edilmesinden önce ve ilgili süre içinde gümrük idarelerine kendiliğinden bildirilmiştir. Bu nedenle böyle bir yazı yasal değildir.
2- Gümrük idaresinin başvuru beyanını aldıktan sonra söz konusu araç ile ilgili olarak, idarelerine ulaşmış herhangi bir rapor bulunup bulunmadığı veya mevcut bir soruşturma bulunup bulunmadığı hususunda Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğünden bilgi alınması gerekir. Bu sorumluluk ilgili gümrük müdürlüğüne ait olup sonradan soruşturma raporunun varlığından söz edilemez.
3- 4458 sayılı Gümrük Kanununun 197’nci maddesi uyarınca yapılan denetlemeler sonucunda hiç alınmadığı veya noksan alındığı belirlenen işlemlere ilişkin tebligat, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihten itibaren 3 yıldır. Bu süreler içinde yapılamayan işlemler için gümrük vergileri açısından tahakkuk zamanaşımı süresi dolmuştur. Örneğimizde, 20.10.2016 tarihinde gümrük beyannamesi ile araç ithal edilmiş olup, gümrük idaresince 3 yıl geçtikten sonra 10.10.2020 tarihinde ek tarhiyat talebi ile yazı yazılamaz ve araca tedbir kararı koyamaz.
IV- FİLHAKİKA
Gümrük Kanununa Göre Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi Kararına Konu Kara Taşıtlarının Sahiplerine İadesi Hakkında Yönetmelik hükümleri ile İthalat izni alınmayan ve gümrük vergilerinin eksik ödenmesi nedeniyle el konulan araçların ekonomiye kazandırılmasını amaçlanmış ve Yönetmelik, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığınca ortak hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur.
Ancak, el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmesi gereken araçların başvuru sahiplerince fiilin gümrük idaresince tespit edilmesinden önce gümrük idarelerine kendiliğinden bildirilme süresi 31.12.2019 tarihinde sona ermiştir.
Başvuru ve ödemenin kanuni süresi içerisinde ilgili gümrük idaresine KENDİĞİLİNDEN yapılmasına rağmen geriye dönük işlemlerle araç sahiplerine yazı yazılarak tedbir kararı konulması yönetmelik ile amaçlanan hedefe uygun düşmemektedir.
Dip Not:
[1] 09.08.2019 tarih ve 30857 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.