Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
Mali müşavirlik mesleği bilgi ve birikime dayanan bir meslektir. Bu yüzden TÜRMOB ve Odalarımızın eğitim temel önceliği oldu ve olmaya devam edecektir. Meslektaşlarımızın ihtiyaç duyacakları bilgiye en doğru ve en sağlıklı bir biçimde ulaşmaları için eğitim faaliyetleri, yayınlar gerçekleştiriyoruz. Bu çalışmalarımıza, Mali Mevzuat Yorum Uygulama Sirkülerini ekledik.
Meslektaşlarımıza yardımcı olmak amacıyla mali konularda aydınlatıcı bilgi aktarmak ve tartışmalı konulara dikkat çekmek amacıyla, Mesleki Mevzuatı İzleme Kurulu tarafından hazırlanan, Mali Mevzuat Yorum Uygulama Sirkülerini sizlerin istifadesine sunuyoruz. Mali Mevzuat Yorum Uygulama Sirkülerini hazırlayan Meslek Mevzuatı İzleme Kurulumuza teşekkür ederiz.
Anonim şirketlerde azınlık haklarını konu alan bu Sirkülerimiz, TTK’da yer alan tüm “azınlık haklarını” yasal düzenlemeler, gerekçeler, konuya ilişkin yargı kararları ve öğretide yer alan makaleler listesine bir derleme olarak yer vermektedir.
Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları Mali Mevzuat Yorum Uygulama Sirkülerimizin meslektaşlarımıza faydalı olmasını diliyoruz.
Emre KARTALOĞLU
TÜRMOB Genel Başkanı
GİRİŞ
1. GENEL KURULU TOPLANTIYA ÇAĞIRMA VE GÜNDEME MADDE EKLETME HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
2. ÖZEL DENETÇİ ATANMASINI TALEP ETME HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
3. GENEL KURUL TOPLANTISININ ERTELENMESİNİ TALEP HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
4. HAKLI SEBEPLERLE ŞİRKETİN FESHİ DAVASINI AÇMA HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
5. BİLGİ ALMA VE İNCELEME HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
6. BELİRLİ GRUPLARIN YÖNETİM KURULUNDA TEMSİL EDİLMESİ HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
7. YÖNETİM VE DENETİM KURULU ÜYELERİNİN İBRA EDİLMESİNİ ENGELLEME
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
8. ANONİM ŞİRKETLERDE AZINLIĞIN DENETÇİNİN DEĞİŞTİRİLMESİNİ DAVA HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
D – YARGI KARARLARI
9. NAMA YAZILI PAY SENETLERİNİN BASILMASINI TALEBİ HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
B – GEREKÇE
C – KONUYA İLİŞKİN MAKALELER
KISALTMALAR
KAYNAKLAR
GİRİŞ
Bilindiği üzere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yeni Türk Ticaret Kanununda meslek camiasını ilgilendiren başlangıçta çok önemli düzenlemeler yapılmıştır. Ancak yoğun eleştiriler sonrası önemli bir bölümü (işlem denetçisi – bağımsız denetim vb.) yürürlüğe girmeden yasadan çıkarılmıştır.
Yasa koyucu yeni Türk Ticaret Kanununda, halka kapalı anonim şirketlerde esas sermayenin %10’na, halka açık şirketlerde %5’ine sahip olan pay sahiplerini “azınlık pay sahibi” olarak kabul etmiştir. Bu oranda payın bir kişiye ait olması gerekmediği (çünkü bir kaç pay sahibi birlikte hareketle de bu oranı sağlayabilirler) gibi bu oranın üzerinde olanlar da azlık pay sahiplerine tanınan hakları kullanabilirler. Asgari bu oranda paya sahip olanlara tanınan haklar “azınlık hakları” olarak ifade edilmektedir.
Eski Türk Ticaret Kanununda da azınlık haklarına yönelik düzenlemeler bulunmaktadır. Ancak yeni Türk Ticaret Kanunu anonim şirketlerde hâkim pay sahibi ile azınlık pay sahipleri arasındaki menfaatler dengesini oluştururken azınlık pay sahiplerinin, eski cılız ve etkisiz azınlık haklarını güçlendirmiş, daha etkili hale getirmiştir. Örneğin TTK md. 531’de öngörülen anonim şirketin haklı sebeplerle feshi davası açma hakkı, azınlık pay sahiplerine tanınan en etkili yeni haklardan biridir.
Bu Sirkülerimizde, meslek mensuplarının anonim şirket toplantılarına giderken mükelleflerinin haklarını bilerek gitmelerine yardımcı olmak amacı ile TTK’da yer alan tüm “azınlık haklarının” yasal düzenlemelerini, gerekçeleri, varsa konuya ilişkin ulaşabildiğimiz yargı kararları ve öğretide yer alan makaleler listesini bir derleme olarak aktarmaktır. Sirkülerimizin sadece azınlık pay sahiplerine tanınan hakları konu aldığının, yoksa pay sahiplerinin bu sıfatlarından doğan bütün haklarını (örneği kâr payı alma hakkı, genel kurul kararlarının iptalini dava hakkı, tasfiye bakiyesine katılma hakkı vb.) konu edinmediğini de unutmamak gerekir.
1. GENEL KURULU TOPLANTIYA ÇAĞIRMA VE GÜNDEME MADDE EKLETME HAKKI
A – YASAL DÜZENLEME
MADDE 411- (1) Sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri, yönetim kurulundan, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıya çağırmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koymasını isteyebilirler. Esas sözleşmeyle, çağrı hakkı daha az sayıda paya sahip pay sahiplerine tanınabilir.
(2) Gündeme madde konulması istemi, çağrı ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmasına ilişkin ilan ücretinin yatırılması tarihinden önce yönetim kuruluna ulaşmış olmalıdır.
(3) Çağrı ve gündeme madde konulması istemi noter aracılığıyla yapılır.
(4) Yönetim Kurulu çağrıyı kabul ettiği takdirde, genel kurul en geç kırk beş gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağrılır; aksi hâlde çağrı istem sahiplerince yapılır.
MADDE 412- (1) Pay sahiplerinin çağrı veya gündeme madde konulmasına ilişkin istemleri yönetim kurulu tarafından reddedildiği veya isteme yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde, aynı pay sahiplerinin başvurusu üzerine, genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi karar verebilir. Mahkeme toplantıya gerek görürse, gündemi düzenlemek ve Kanun hükümleri uyarınca çağrıyı yapmak üzere bir kayyım atar. Kararında, kayyımın, görevlerini ve toplantı için gerekli belgeleri hazırlamaya ilişkin yetkilerini gösterir. Zorunluluk olmadıkça mahkeme dosya üzerinde inceleme yaparak karar verir. Karar kesindir.
B – GEREKÇE
Madde 411 – Birinci fıkra: 6762 sayılı Kanunun 366 ncı maddesi değişikliklerle tekrar edilmiştir. Söz konusu değişiklik bu maddeye özgü olmak üzere, azlık kavramının halka açık olan ve olmayan şirketlerde farklı yüzdelerle tanımlanmasıdır.
Kaynak: TÜRMOB