Hamza ERTEKİN
E.Vergi Dairesi Müdür Yrd.
hamzaertekin@bbdas.com.tr
Yazar Hakkında
I. GİRİŞ
5549 sayılı “Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun” ve 6415 sayılı “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun” hükümlerine göre; yapılacak bazı ekonomik ve finansal işlemlerde belirlenen yükümlülere kontrol ve şüpheli işlemlerin Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’na (MASAK) bildirim yükümlülüğünün yanında, karşı tarafın Cumhurbaşkanı kararlarıyla belirlenip Resmi Gazete’de yayımlanan ve haklarında malvarlığı dondurulması kararı verilen kişi ve organizasyonlardan olup olmadığına yönelik araştırma yükümlülüğü de getirilmiştir.
Yapılan bu düzenlemelerde amaç, suç ve terör örgütlerinin beslendiği finansman kaynaklarını tespit ederek, bunların kesilmesini sağlayarak, bu örgütlerin büyüyerek gelişmesini engellemektir.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesine yönelik olarak son zamanlarda Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) tarafından görevlendirilen vergi müfettişleri tarafından ; şüpheli işlem bildirim yükümlülüğünün bilinip bilinmediği, şüpheli işlemlerle karşılaşılıp karşılaşılmadığı, karşılaşılması durumunda nelerin yapılması gerektiği, mal varlığının dondurulması kararı alınan ve Cumhurbaşkanı kararıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kişi veya organizasyonlar hakkında bilgi sahibi olunup olunmadığı, ekonomik işlemler sırasında karşı tarafın bu kapsamda olup olmadığının araştırılıp araştırılmadığı, bunun araştırılmasına yönelik bir veri tabanı oluşturulup oluşturulmadığına yönelik denetimler başlatılarak yaygınlaştırıldığı görülmektedir.
Bu yazımızda özetle; suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesine yönelik mücadelede kimlerin yükümlü olarak belirlendiği, getirilen yükümlülüklerin neler olduğu, ve bu düzenlemelere uyulmaması halinde karşılaşılabilecek müeyyidelerin neler olduğu konularına özetle değinilecektir.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink” icon_fontawesome=”fa fa-gg”]
Alomaliye.com Personel Bordro Programı – 31 Yıldır Güncel
İkinci Kanun | MUHSGK | İcra | İzin | Avans | Rapor | BES | e-Bildirge | e-Beyan [/vc_message][vc_column_text]
II. SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASI VE TERÖRİZMİN FİNANSMANININ ÖNLENMESİ MÜCADELESİNDE KİMLER YÜKÜMLÜDÜR?
Yükümlü; 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca aklama ve terörün finansmanı suçlarıyla mücadelede “önleyici tedbirler” kapsamında getirilen yükümlülüklerin (kimlik tespiti, şüpheli işlem bildirimi, devamlı bilgi verme, bilgi ve belge verme ile muhafaza ve ibraz) usul ve esaslarını tam ve eksiksiz olarak yerine getirmek zorundadır.
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin d fıkrasında ve 09.01.2008 tarih ve 26751 sayılı R.G.’de yayımlanan “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik”in (Tedbirler Yönetmeliği) “Yükümlü” başlıklı 4’üncü maddesinde yükümlüler belirlenmiştir.
– Bankalar
– Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar.
– Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler.
– Finansman ve faktoring şirketleri.
– Sermaye piyasası aracı kurumları ve portföy yönetim şirketleri.
– Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları.
– Yatırım ortaklıkları.
– Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile sigorta ve reasürans brokerleri.
– Finansal kiralama şirketleri.
– Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar.
– Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasına ilişkin saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere Borsa İstanbul Anonim Şirketi.
– Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi ile kargo şirketleri.
– Varlık yönetim şirketleri.
– Kıymetli maden, taş veya mücevher alım satımı yapanlar.
– Cumhuriyet altın sikkeleri ile Cumhuriyet ziynet altınlarını basma faaliyeti ile sınırlı olmak üzere Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü.
– Kıymetli madenler aracı kuruluşları.
– Ticaret amacıyla taşınmaz alım satımıyla uğraşanlar ile bu işlemlere aracılık edenler.
– İş makineleri dâhil her türlü deniz, hava ve kara nakil vasıtalarının alım satımı ile uğraşanlar.
– Tarihi eser, antika ve sanat eseri alım satımı ile uğraşanlar veya bunların müzayedeciliğini yapanlar.
– Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı dâhil talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler.
– Spor kulüpleri.
– Noterler.
– Savunma hakkı bakımından diğer kanun hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki işlerden taşınmaz alım satımı, şirket, vakıf ve dernek kurulması, idaresi ve devredilmesi gibi işlerle sınırlı olmak üzere serbest avukatlar.
– Bir işverene bağlı olmaksızın çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirler.
– Finansal piyasalarda denetim yapmakla yetkili bağımsız denetim kuruluşları.
III. YÜKÜMLÜLERİN UYMAK ZORUNDA OLDUĞU YÜKÜMLÜLÜKLER NELERDİR?
III.1. Kimlik Tespit Yükümlülüğü:
Yükümlüler, kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek zorundadır. Kimlik tespiti, iş ilişkisi tesisinden veya işlem yapılmadan önce tamamlanır. Sürekli iş ilişkisi tesisinde, iş ilişkisinin amacı ve mahiyeti hakkında bilgi alınır.
Yükümlülerin;
- Sürekli iş ilişkisi tesisinde tutar gözetmeksizin,
- İşlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı yirmibin TL
veya üzerinde olduğunda,
- Elektronik transferlerde işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı ikibin TL veya üzerinde olduğunda,
- Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda tutar gözetmeksizin,
- Daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda
şüphe olduğunda tutar gözetmeksizin,
kimliğe ilişkin bilgileri almak ve bu bilgilerin doğruluğunu teyit etmek suretiyle müşterilerinin ve müşterileri adına veya hesabına hareket edenlerin kimliğini tespit etmek zorundadır.
III-2. Şüpheli İşlem Bildirim Yükümlülüğü:
5549 sayılı Kanunun “Şüpheli işlem bildirimi” başlıklı 4 üncü maddesi gereğince, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin, yükümlüler tarafından Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına (MASAK) bildirilmesi zorunludur.
Şüpheli işlemde bulunulabilmesi için “bilgi”, “şüphe” veya “şüpheyi gerektirecek bir hususun” bulunması yeterlidir.
Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin yükümlüler tarafından Başkanlığa bildirilmesi zorunludur.
Yükümlüler, Başkanlığa şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğunu, yükümlülük denetimi ile görevlendirilen denetim elemanları ile yargılama sırasında mahkemeler dışında, işleme taraf olanlar dahil hiç kimseye açıklayamazlar.
Şüpheli işlemler, şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç 10 iş günü içinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise derhal MASAK Başkanlığına bildirilmelidir. Dahili bildirimde geçen süre buna dahildir.
MASAK Başkanlığı resmi internet sitesinde yer alan şüpheli işlem tipleri yükümlülerin, şüpheli işlemlerin tespitinde kendilerini yol göstermesi için belirlenmiş olup, şüpheli işlemlerle ilgili sadece tipler ile kendilerini sınırlandırmamaları; şüphe doğuran işlem, sayılan tiplerden herhangi birine uymasa dahi şüpheli işlem bildiriminde bulunmaları gerekmektedir
Şüpheli işlem bildirimlerinin kağıt ortamında gönderilmesi için rehber ekinde yer alan “Şüpheli İşlem Bildirim Formu (MSK-FRM-ŞİB-009-1.1)” kullanılacaktır. Formun nasıl doldurulacağına ilişkin esas ve usuller bu belge içerisinde açıklanmıştır. Düzenlenen form ilgili mevzuat hükümleri uyarınca formu düzenleyen kişi tarafından ıslak imza ile imzalanacaktır.
Form kullanılarak yapılan bildirimler Başkanlığa elden, posta veya faks yolu ile gönderilebilir. Faks ile yapılan bildirimlerde, form aslının posta ile de gönderilmesi gerekmektedir.
Şüpheli işlem bildirimlerinin elektronik ortamda gönderimi EMİS.ONLINE sistemi kullanılarak (https://online.masak.gov.tr) yapılacaktır. EMİS.ONLINE sisteminin kullanımına dair bilgiler aynı sistem içerisinden erişilebilen “EMİS.ONLINE Kullanım Kılavuzu” içerisinde yer almaktadır.
III.3. Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü:
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar, Başkanlık ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin her türlü ortamdaki kayıtları, bu kayıtlara erişimi sağlamak veya okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve gerekli kolaylığı sağlamakla yükümlüdür.
III.4. Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü:
Yükümlüler, bu Kanunlarla getirilen yükümlülüklere ve işlemlerine ilişkin her türlü ortamdaki; belgeleri düzenleme tarihinden, defter ve kayıtları son kayıt tarihinden, kimlik tespitine ilişkin belgeleri ise son işlem tarihinden itibaren sekiz yıl süreyle muhafaza ve istenmesi halinde yetkililere ibraz etmekle yükümlüdür
III.5. Yükümlülerin Korunması:
Bu Kanun gereğince yükümlülüklerini yerine getiren gerçek ve tüzel kişiler hiçbir şekilde hukukî ve cezaî bakımdan sorumlu tutulamaz.
Özel kanunlarda hüküm bulunsa dahi şüpheli işlem bildiriminde bulunanlara dair, mahkeme dışında, üçüncü kişi, kurum ve kuruluşlara bilgi verilemez. Bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve güvenliklerinin sağlanması için mahkemece gerekli önlemler alınır.
III.6. Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Yönelik Tedbirler Kapsamında Mal Varlığı Dondurulan Kişi ve Örgütlerle Ticari İş Yapılmaması:
16.02.2013 tarih 28561 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun” ile; terör ve terörizmin finansmanıyla etkin mücadele edilmesi kapsamında; 1999 tarihli Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşmenin ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin bu Kanun kapsamındaki terör ve terörizmin finansmanıyla mücadeleye ilişkin kararlarının uygulanması ile terörizmin finansmanı suçunun düzenlenmesi ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla malvarlığının dondurulmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Terörizmin finansmanının önlenmesine yönelik olarak, gerek ulusal gerekse uluslararası iş birliği çerçevesinde alınan kararlara paralel olarak, Cumhurbaşkanı tarafından bazı kişi ve örgütlerin mal varlıklarının dondurulmasına yönelik kararlar çıkarılarak Resmi Gazete’de yayınlanmaktadır.
Mal varlığı dondurulması kararı alınan kişi veya organizasyonlara ilişkin ayrıntılı bilgiler MASAK resmi web sitesi www.hmb.gov.tr/bkk-ile-malvarliklari-dondurulanlar adresinde yer almakta olup, yükümlülerin yapacakları işlem öncesinde buradan gerekli araştırmaları yapmaları gerekmektedir.
IV. YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ YERİNE GETİRMEYENLERE UYGULANACAK MÜEYYİDELER
IV.1. Yükümlülük İhlâlinde İdarî Ceza:
Aşağıda belirtilen idari ceza miktarları kanunda belirtilen tutarlar olup, her yıl yeniden değerleme oranında artırıldığından aşağıdaki tabloda yıllara göre ceza tutarları verilmiştir.
- Yükümlülere getirilen; şüpheli işlem bildirimi, kimlik tespiti ve devamlı bilgi verme yükümlülüklerden herhangi birini ihlâl eden yükümlülere Başkanlıkça beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu veya yetkili müessese olması halinde, idarî para cezası iki kat olarak uygulanır.
- Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri ile diğer tedbirlerin alınması yükümlülüklerini yerine getirmeyen yükümlülere, eksikliklerin giderilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması için 30 günden az olmamak üzere süre verilir. Verilen süre içinde eksiklikleri gidermeyen ve gerekli tedbirleri almayan yükümlülere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu ceza yukarıdaki maddede belirtildiği üzere banka, sigorta ve benzeri yükümlülere iki kat olarak uygulanır.
- Getirilen elektronik tebligata ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen kişi, kurum veya kuruluşlara Başkanlık tarafından her bir tespit için on bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı iki yüz elli bin Türk Lirasını geçemez.
- Uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı; her bir yükümlülük için, ihlalin yapıldığı yıl itibarıyla, iki kat olarak uygulanacak yükümlüler için on milyon Türk Lirasını, bunlar dışında kalan yükümlüler için bir milyon Türk Lirasını aşamaz. Üst tutardan ceza uygulanan yükümlüler nezdinde takip eden yılda aynı neviden bir yükümlülük ihlali olması durumunda bu hadler iki kat olarak uygulanır.
- Yükümlülüğün ihlal edildiği tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra idari para cezası verilemez.
2015-2020 yılları için yükümlülüklerin ihlalinde uygulanacak idari para cezası tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
| Hakkında İdari Para Cezası Kararı Verilecek | 2015 Yılı İçindeki İhlaller İçin (TL) |
2016 Yılı İçindeki İhlaller İçin (TL) |
2017 Yılı İçindeki İhlaller İçin (TL) |
2018 Yılı İçindeki İhlaller İçin (TL) |
2019 Yılı İçindeki İhlaller İçin (TL) |
2020 Yılı İçindeki İhlaller İçin (TL) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Yükümlü (5549 sayılı Kanun m.3, 4/1, 5, 6, 13/1,3) |
9.685 | 10.225 | 10.616 | 12.152 | 15.035 | 18.429 |
| 1.000.000(*) | 1.162.540(*) | 1.207.060(*) | 1.381.720(*) | 1.709.600(*) | 2.095.620 | |
| Yükümlü (iki kat ceza) (5549 sayılı Kanun m.3, 4/1, 5, 6, 13/1,3) |
19.370 | 20.450 | 21.232 | 24.304 | 30.070 | 36.858 |
| 11.011.000(*) | 11.625.410(*) | 12.070.660(*) | 13.817.280(*) | 17.096.120(*) | 20.956.420 | |
| Kişi, Kurum ve Kuruluş (Elektronik Tebligat) (5549 sayılı Kanun m.9/A, 13/4 ) |
11.011 | 11.625 | 12.070 | 13.816 | 17.094 | 20.953 |
| 275.270(**) | 290.630(**) | 301.760(**) | 345.420(**) | 427.380(**) | 523.880 |
(*) İhlalin yapıldığı yıl itibariyle uygulanacak ceza toplamı her bir yükümlülük için bu tutarı aşamaz. Üst tutardan ceza uygulanan yükümlüler nezdinde takip eden yılda aynı neviden bir yükümlülük ihlali olması durumunda bu hadler iki kat olarak uygulanır.
(**) Elektronik tebligat yükümlüğü için bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının toplamı bu tutarı geçemez.
IV.2. Yükümlülük İhlâlinde Adlî Ceza:
Yükümlülerin, Başkanlığa şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğunu, yükümlülük denetimi ile görevlendirilen denetim elemanları ile yargılama sırasında mahkemeler dışında, işleme taraf olanlar dahil hiç kimseye açıklayamazlar hükmüne aykırı hareket edenler, bilgi ve belge verme ile muhafaza ve ibraz yükümlülüklerini ihlal edenlere bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası verilir.
V. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Suç ve terör örgütleriyle etkin mücadele yapılabilmesi için; suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesine yönelik getirilen yasal düzenlemelerin yükümlüleri tarafından getirilen yükümlülüklerin bilinmesi, uygulanması ve yükümlülüklere uyulmaması halinde karşılaşacakları müeyyidelerin bilinmesi önem arz etmektedir.
Bu amaca yönelik olarak son zamanlarda Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) tarafından denetimler yaygınlaştırılmıştır.
Yazımızın (II.) bölümünde yer verilen yükümlülerin, yine yazımızın (III.) bölümünde yer verilen yükümlülükleri usulüne uygun olarak yerine getirmeleri yasal zorunluluktur. Bu zorunluluğa uymayanlar hakkında yazımızın (VI.) bölümünde yer verilen, ağır idari ve adli ceza müeyyideleri ile karşılaşmaları kuvvetle muhtemeldir.
Uygulamada özellikle mal varlığı dondurulması kararlarının önceden Bakanlar Kurulu Kararları ile alınması, günümüzde Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenerek Resmi Gazete’de yayınlanmasına rağmen, işlemler sırasında bankacılık, sigortacılık, finans ve aracı kurumlar gibi kurumsal yapılar dışında kalan yükümlülerin haklarında yaptırım uygulanması gereken kişi ve organizasyon (mal varlığı dondurulan organizasyonlara ilişkin bir çok BKK ve Cumhurbaşkanı Kararı bulunduğundan) bilgilerini sağlıklı bir şekilde kontrol etme ve taramaya yönelik veri tabanı oluşturma imkanları bulunmamaktadır.
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) tarafından, yükümlülerin yapmaları zorunlu olan bu kontrol ve taramaları pratik ve güvenli bir şekilde yapabilmelerine yönelik, veri tabanının oluşturulması durumunda, söz konusu kanunların konuluş amacına fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
- 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun
- 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun
- Terörün Finansmanına Yönelik Şüpheli İşlemlerin Bildirimi Genel Tebliği
- Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğleri,
- Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik
- Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
- Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik
- MASAK, Şüpheli İşlem Bildirim Rehberleri,