Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkarlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından esnaf ve sanatkârların faydalanabilmeleri amacıyla “Minibüsçülük Meslek Kılavuzu” hazırlanmıştır.
Minibüsçülük mesleğine başlamak isteyenlerin ve hali hazırda minibüsçülük mesleğinde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarların istifade etmesi amacıyla hazırlanan kılavuzda; mesleğin tanımı, mesleğe ilişkin istatistiki veriler, esnaf ve sanatkâr işletmeleri açılış süreci, esnaf ve sanatkârların faydalanabileceği kredi ve destekler, vergi ve sosyal güvenlik, esnaf ve sanatkâr meslek odasına ve sicile kayıt, işyeri açma ve çalışma ruhsatı işlemleri, esnaf ve sanatkârların tüketicilere yönelik sorumlulukları ile mesleğe ilişkin faydalı bilgiler hakkında detaylı açıklamalar yer almaktadır.
1. TANIM
Minibüsler, Karayolları Trafik Yönetmeliğinde; “Sürücüsü dâhil oturma yeri on yediyi aşmayan otobüsler” olarak tanımlanmıştır. Karayolu Taşıma Yönetmeliği ise minibüsü, şoförü dâhil 10 ilâ 17 adet arasında oturma yeri olan küçük otobüs olarak tanımlamıştır.
Minibüsçü, TDK tarafından; minibüsü olan, minibüs alıp satan veya işleten kimse şeklide tanımlanmıştır. Minibüs şoförü ise, Mesleki Yeterlilik Kurumu Ulusal Meslek Standardı tanımına göre, iş sağlığı güvenliği, kalite yönetim sistemi ile çevre ve trafik kurallarına uygun olarak, ticari olarak tescil edilmiş bir minibüs ile kişi başına ücretle belirlenmiş belirli bir güzergâh doğrultusunda kamu hizmeti yolcu taşımacılığı yapan nitelikli kişidir. Meslek standardına göre, Minibüs Şoförü (Seviye 3); her türlü iklim şartlarında ve coğrafi koşullarda çalışır. Vardiyalı sistemde çalışması sebebiyle gerekli görüldüğünde günün çeşitli saatlerinde ve tatil günlerinde de çalışması gerekebilir. Minibüsçülük mesleğinin icrası esnasında, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmasını gerektiren zararlı koku, gürültü, kaza, yaralanma ve meslek hastalığı riskleri bulunmaktadır.
Bu tanımlar çerçevesinde, Bakanlığımız Sektör Analizleri Projesi Ulaştırma Sektör Raporu’nda minibüsçülük mesleği, çevre ve trafik kurallarına uygun olarak, ticari olarak tescil edilmiş bir minibüs (sürücüsü dâhil oturma yeri on yediyi aşmayan otobüsler) vasıtasıyla ve kişi başına ücretle belirlenmiş belirli bir güzergâh doğrultusunda, esnaf ve sanatkârlar siciline kayıtlı olan bir esnaf ve sanatkâr tarafından yapılan kamu hizmeti yolcu taşımacılık (şehir içi ya da 100 km’ye kadar şehirlerarası) işi olarak tanımlanmıştır.
Minibüsçülük mesleği 13.02.2019 tarihli ve 30685 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu 3 No.lu Kararı ile belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarından “minibüs ve dolmuş ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı (belirlenmiş güzergâhlarda)” (Nace Kodu:49.31.06) adı altında yer almaktadır.
2. İSTATİSTİKİ VERİLER
Minibüsçülük sektöründe faaliyet gösteren esnaf ve sanatkâr sayısı 193.375’dir.
Bu esnaf ve sanatkârların yaklaşık;
– %93,25’i erkek,
– %6,75’i ise kadındır.
Mesleğin bölgesel dağılımına bakıldığında en fazla Minibüsçü bulunan bölgemiz Karadeniz Bölgesi olup, Ege, İç Anadolu bölgeleri ve Doğu Anadolu Bölgesi Marmara Bölgesi’ni takip etmektedir.
Minibüsçülerin illerdeki dağılımına bakıldığında ise ülkemizde tüm il ve ilçelerde yer alan minibüsçüler en fazla İstanbul’da, ardından ise sırasıyla Ordu ve Ankara’da yer almaktadır.
Minibüsçülük mesleğindeki esnafın;
– %0,75’i okuryazar;
– %51,34’ü ilkokul;
– %13,26’sı ortaokul;
– %19,16’sı lise
ve
– %1,89’u üniversite mezunudur.
Geri kalan esnafın %13,6’sının eğitim durumu bilinmemektedir.
Esnafın büyük bir çoğunluğunun ilkokul ve lise mezunlarından oluştuğu; az sayıda da olsa üniversite mezunlarının da bu sektörde faaliyette bulunduğu tespit edilmiştir. Minibüsçüler, faaliyet alanlarında kurulmuş bulanan minibüsçüler odalarına, minibüsçü odasının bulunmadığı yerlerde ise ulaştırma sektöründe faaliyet gösteren diğer esnaf ve sanatkârlar odalarına kaydolmaktadır. Ulaştırma sektöründe faaliyet gösteren esnaflar ülke çapında Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu tarafından temsil edilmektedir. Ülkemizde TŞOF’a bağlı 687 esnaf odası bulunmaktadır. (1)
(1) Bu bölümde, 30.05.2020 tarihli ESBİS verilerinden ve Bakanlığımızca yürütülen 2017 tarihli Esnaf ve Sanatkârlar Özelinde Sektör Analizleri Projesi Ulaştırma Sonuç Raporu verilerinden yararlanılmıştır.
