Ekonomi Bilim Kurulu Oluşturulmalı
Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
t.apak@apakymm.com
Özet:
Koronavirüs salgınının dünyada yarattığı sıkıntılardan ülkemiz de ciddi bir şekilde etkilendi. Ancak, sağlık bilim kurulunun ciddi çalışmaları ve önerileri sonucu devletin üst düzeyde aldığı etkili kararlar sağlıkta olumlu neticeler veriyor. Aynı başarının, kurulacak ekonomi bilim kurulu için de düşünülmesi toplumun beklentileri arasında yer alıyor…
COVİD-19 salgınının yarattığı ve yaratacağı sağlık sorunları son derece üzüntü verici ve tartışmasızdır. Ülkemizde, insan sağlığına yönelik çok ciddi tedbirler alındı, alınmaya da devam ediliyor. Sağlık Bakanlığı bünyesinde 10 Ocak 2020 tarihinde kurulan ve başkanlığını Sağlık Bakanı Sayın Fahrettin Koca’nın yaptığı “sağlık bilim kurulu”, alanında akademisyen olarak çalışan tıp bilimcisi 31 kişiden oluşmakta olup, Koronavirüsle mücadelede alınan kararlarda etkili oluyor.
Bunun yanı sıra, kısa vadeli bazı ekonomik tedbirler de alınıyor. Ancak, olayın ekonomide yarattığı ve yaratacağı tahribat uzun süre etkisini sürdüreceğinden uzun vadeli ekonomik tedbirlerin, sağlık bilim kurulunda olduğu gibi kurulacak bir “ekonomi bilim kurulu” tarafından bir an önce masaya yatırılması yerinde bir karar olacaktır. Şimdilik can kaybını önlemek elbette birinci öncelik ve gündem olmalıdır. Ancak, ilerleyen zamanlarda ekonomik tahribatın daha çok konuşulacağı konusunda da herkes hemfikir.
EKONOMİK GÖRÜNÜM
Koronavirüs salgını, ülkemizde Mart başında etkisini gösterdi. Gerek devletin aldığı kararlar ve gerekse kişilerin gereksinim duyması sonucu yurt içinde birçok firma kepenk kapattı, pek çok sektörde de ciddi oranlarda iş kaybı yaşandı. Başta, turizm sektörü olmak üzere enerji, otomotiv, akaryakıt, ulaşım, konaklama, lokanta, kafe, kafeterya v.b. birçok işletme çok ciddi iş kaybına uğradı. Haklı olarak, bu sektörlere mal tedariğinde bulunan veya hizmet sunan diğer işletmeler de aynı şekilde olumsuz etkilenmiş olacaklar. Daha da ötesi, etkilenen sektörlerde ciddi sayıda çalışanlar da hesaba katıldığında ekonomik olarak karşı karşıya kalacağımız olumsuz sonuçları şimdiden kestirmek daha zor olacaktır.
Salgından önce yaşanan global finansal krizin ülkemizdeki etkisinden yeni çıkılmışken, üzerine daha global büyük bir kriz olan Covid19 geldi. Devlet, imkanları dahilinde piyasaya veya kişilere gerekli desteği vermeye çalışmış olsa da, bu desteklerin kısa vadeli çözümler getirdiği, mevcut tedbirlerin uzun vadede çözüm olamayacağı görülüyor. Diğer bir ifadeyle, piyasanın KGF kredileriyle desteklenmesi, fakir/muhtaç/işsizlere maaş desteği sunulması, kısa çalışma ödeneği veya ücretsiz izin uygulamasıyla sağlanan kısa vadeli İŞ-KUR desteklerinin de çok uzun süreyle sürdürülemeyeceği görülüyor.
EKONOMİ BİLİM KURULUNUN GEREKLİLİĞİ
Kısa süredir görev yapan “sağlık bilim kurulu”nun başarısı, kamuoyunda genel kabul görmüş gözüküyor. Gerek başından beri başarılı bir şekilde süreci yöneten Sağlık Bakanı, gerekse bünyesinde barındırdığı başarılı tıp bilim adamlarının çalışmaları kısa zamanda olumlu sonuçlar vermeye başladı. Sağlık bilim kurulunda olduğu gibi, Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde kurulacak “ekonomi bilim kurulu” da şimdiden kurulursa, kısa ve uzun vadeli planlar yapmak suretiyle rapor ve görüşlerini devletin ilgili makamlarına sunmak suretiyle olası sıkıntılara önceden çözümler bulunabilir.
Ekonomi bilim kurulu üyeleri; başta Hazine ve Maliye Bakanlığı temsilcileri olmak üzere, Merkez Bankası (MB), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Serbest Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler Birliği (TÜRMOB), TÜSİAD ve MÜSİAD gibi kurumların temsilcileri ve akademisyenler olmak üzere en az 60 kişiden oluşturulmalıdır.
Covid-19 salgını sonrası yeni dünya düzeninde ekonomik, sosyal ve siyasal hayatın eskisi gibi olmayacağı tartışmasız bir hale gelmiş bulunuyor. Her ülke, bir yandan mevcut hastalığa karşı tedbir çalışmalarını yürütürken bir yandan da yeni dünya düzeni için ciddi ekonomik tedbirler için projeler üretmeye başladılar. Dolayısıyla önerdiğimiz kurul, kamu görevi üstlenerek çalışmalarını raporlar halinde Devletin ilgili makamına sunacağından, kurulun alacağı görevler ve yapacağı çalışmalar da çok ciddi ve temkinli ele alınmalıdır. Şimdilik, kendimce, kurulun üstlenmesi gereken ve yapması gereken işleri özetle aşağıdaki gibi sıralayabilirim.
- Öncelikle, Devletin en önemli gelir kaynağı olan vergi uygulamalarında tüm vergi kanunlarının güncellenip, yeni dünya ekonomisindeki rekabet ortamı da dikkate alınarak adil ve sürdürülebilir bir vergi uygulamasının çalışmalarını yapmak, önerilerde bulunmak.
- Ücretlilerden alınan verginin azaltılmasıyla farkın kurumlardan alınması önerilmelidir. Dolaylı vergilerden ziyade, kazanç üzerinden alınan vergilerin yeniden ele alınarak, gelir vergisinde olduğu gibi kurumlar vergisinde de kademeli vergi sistemi için çalışmalar yapmak ve önerilerde bulunmak.
- Başta bankacılık sektörü olmak üzere finansal piyasaların yeniden gözden geçirilerek, yeni disiplin ve tedbir kararların alınması için çalışmalar yapmak ve önerilerde bulunmak.
- Türk Parasını Kıymetini Koruma (TPKK) mevzuatının yeniden ele alınarak yeni bir kambiyo ve dış ticaret rejiminin hayata geçirilmesi için çalışmalar yapmak ve önerilerde bulunmak.
- Kamu Gözetimi ve Muhasebe Denetimi Kurumunun (KGK) çalışma ve yetki alanlarını daha da genişleterek “bağımsız denetim” mekanizmasının birçok kamu ve özel sektör işletmeleri için yaygınlaştırılması çalışmalarını yapmak ve önerilerde bulunmak.
- Özellikle, son günlerde tekrar kamuoyunda tartışmaya açılan “kıdem tazminatı” konusu başta olmak üzere, işveren ve işçi kesiminin kangren hale gelmiş sorunlarına günün koşullarına göre çözüm bulmak.
Sonuç olarak; elbette ki, yeni yönetim sistemimiz olan Cumhurbaşkanlığı yönetim sisteminde alınacak kararlar ve her türlü tedbirler için Cumhurbaşkanlığı makamı tam yetkilidir. Ancak, devlet dışında bizlere de birey olarak bazı görev ve sorumluluklar düşüyor. Bu anlamda, katkısı veya önerisi olan herkesin sorumluluk duyması adına, ben de yazımı “Pandemi Ekonomi Bilim Kurulu” oluşturulmalı önerisiyle bitirmiş olayım.
.
