Blockchain İle Mali Uygulamalar
Prof. Dr. Ersan ÖZ
Pamukkale Üniversitesi
İktisadi İdari Bilimler Fakültesi
Maliye Bölümü Başkanı
ersanoz@gmail.com
Blockchain, blok zincir teknolojisi. Ülkemizde Hazine ve Maliye Bakanlığı daire başkanlıkları nezdinde blockchain teknolojisi konusunda çeşitli çalışmalar yapıyor, fakat hangi seviyede olduğu konusunda henüz net bilgi sahibi değiliz. Belki pandemi sürecinde bu çalışmalar, ister istemez sekteye uğramış olabilir. Ancak, çalışmaların devam edeceğini ve önemli noktalara varacağını hepimiz biliyoruz, çünkü buna mecburuz. Bir yazılım ülkesi, teknolojik yazılımların teşvik edildiği bir ülke haline gelmeye başladık. Bilgisayarla, teknoloji ile yatıyoruz onunla kalkıyoruz. O manada bir ülke olarak teknolojik altyapımızı hızla güçlendirmeye çalışıyoruz.
Blokchain teknolojisinin dilimizde çeşitli kelimelerle ifade edildiği görülmekle beraber en çok blok zinciri tabiri kullanılmaktadır. Bu uygulamada birden çok bilgisayarda yapılan işlemler şifreli bir şekilde tutulmakta, blok zinciri sistemine dahil olan bilgisayarlar tarafından bu veriler kontrol edilerek onaylanmaktadır. Bu yeni teknolojide merkezi bir otoriteye ihtiyaç duyulmamakta ağa dahil olan bilgisayarlar bir anlamda birbirlerini denetlemektedirler. Teorik olarak verilerin değiştirilebilmesi için ağa dahil olan milyonlarca bilgisayarın %51’inin ele geçirilmesi gerekmektedir. Blok zinciri denilmesinin temel nedeni ise verilerin şifrelenmesi her bir verinin şifresinin belirli bir bölümünün yeni veri öbeklerinin sisteme kaydı sırasında kullanılmasıdır. Bir önceki zincir halkasının şifresi bir sonraki zincir halkasının şifresinin de temelini oluşturmaktadır. Bu sebeple zincirin büyük çoğunluğunu oluşturan şifreler kırılmaksızın verilerin değiştirilmesi de mümkün olmamaktadır. Blok zinciri sistemleriyle oluşturulan veri tabanları daha güvenilir, düşük maliyetli ve daha kullanışlı olmaktadır.
Dünya çapında bir otomasyona ihtiyacımız olduğunu da bu süreçte hem dünya hem biz anlamış olduk. Uzaktan eğitimlerle, bağlantılarla teknolojik altyapının önemliliğini yine bu manada blockchain denilen teknolojinin de dünya çapında bir otomasyonla en üst başarıyı elde edilebileceğini anlamış olduk. Örneğin uluslararası vergilendirmeye dair, devletlerin finans egemenliği ve bunların bağımsızlığı ile alakalı birçok konu tekrar tartışılmaya başlandı. Uluslararası vergi usul hukuku, uluslararası vergi icra vergi yargılama vergi ceza hukukları yanında uluslararası finans hukuku, uluslararası muhasebe vb dalları artık çok daha sık duyacaksınız. Uluslararası digital işlemler hukuku da bunlardan biri. Mali danışmanlık daha da önem kazanan bir konu haline geldi bu süreçte.
Vergi işlem maliyetlerinin de blockchain kullanımı ile azalacağını rahatlıkla ifade edebiliriz. Gelir İdaresi Başkanlığının web sayfası üzerinden çeşitli vergi istatistiklerinde 100 TL vergi toplayabilmek için 0,46 kuruş 0,47 kuruş masraf yapıldığını görüyoruz. Blockchain uygulaması ile bu işlem maliyetlerinin minimize etme olanağı sağlanacaktır.
Blockchain teknolojisi 45 değişik ülkede, kamusal 202 alanda kullanılmaktadır. Bu teknolojinin başarılı olması için tam otomasyon gerekiyor. Şu anda dış ticaret alanında da ithalat ihracat anlamında blockchain teknolojisi yaygın olarak tercih edilmektedir. Ayrıca borsalardaki işlemlerin takibinde de bu teknoloji öne çıkmaktadır.
Devletler tarafından yapılan çalışmalara ek olarak özel sektörde de blockchain uygulamasına yönelik yatırımlar ve çalışmalar devam etmektedir. Öyle ki Takas İstanbul’un yapmış olduğu ‘‘Takasbank Blokzincir Tabanlı Transfer Platformu, “BiGA-Dijital Altın” ile hizmete girmiştir. Duyuruda “Blokzincir teknolojisi üzerine, ülkemizde yapılan çalışmaların ilk ürünü olarak; dayanağı fiziksel altın olan ve dijital bir varlığa çevrilebilen altının blokzincir teknolojisi ile zaman kısıtı olmaksızın kişiden kişiye transferine imkan tanıyan ve marka adı “BiGA Dijital Altın” olan Projemizin uygulamaya geçişini duyurmanın ve Borsa İstanbul Grubunun bir üyesi olarak, Ülkemiz ekonomisine yerli ve milli bir uygulamanın daha eklenmesinin haklı gururunu ve sevincini yaşıyoruz.’’ açıklaması ile özel sektörün yapmakta olduğu çalışmalara bir örnek teşkil etmiştir. Projeye ilk etapta Ziraat Bankası, Vakıfbank, Garanti BBVA, Albaraka Türk Katılım Bankası, Kuveyt Türk Katılım Bankası ve Ziraat Katılım Bankası 31/12/2019 tarihi itibariyle katılarak bu bankalar arasında 7 gün 24 saat esaslı çalışacak bir teknoloji meydana getirilmektedir. Bu projeler dışında da “Değer Transfer Sistemi”, “Kitle Fonlaması” ve “Bireysel Emeklilik Sistemi” de geliştirilmeye devam etmektedir. Bundan sonra BLOCKCHAIN kavramını çok daha sık duymaya alışsanız iyi olur.
