Mücbir Sebep Kapsamına Alınmayan Mükellefler
Cemil YUMUŞ
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
cemil.yumus@ym.com.tr
Yazar Hakkında
Öz
Korona virüs salgını sonrası alınan önlemler ile 518 no.lu vergi usul kanunu genel tebliği ile mücbir sebep kapsamına alınmayan mükellefler ile ilgili olarak, Mücbir sebep kararı alınabilmesi için ilgili tebliğin yayımı tarihi itibarıyla vergi dairesi kayıtlarındaki ana faaliyet kodu dikkate alınmaktadır. Mükellefin vergi dairesi kayıtlarındaki ana faaliyet kodu itibarıyla ilgili tebliğde belirtilen sektörler arasında bulunmamasına rağmen ana faaliyet alanı olarak bu sektörlerden herhangi birisinde fiilen iştigal ettiğini ispat ve tevsik etmesi halinde, mükellefin mücbir sebep kapsamında olup olmadığının tespitinde ana faaliyet kodu yerine fiilen iştigal edilen ana faaliyet alanı dikkate alınır.
Anahtar Kelime: Mücbir Sebep
I. Giriş
Korona virüs, ile mücadele için alınan vergisel tedbirlerin açıklandığı 518 No.lu VUK Tebliğinde;
“MADDE 3 – (1) 213 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden;
a) Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan mükelleflerin,
b) Koronavirüs salgınından doğrudan etkilenen ve ana faaliyet alanı itibarıyla; alışveriş merkezleri dahil perakende, sağlık hizmetleri, mobilya imalatı, demir çelik ve metal sanayii, madencilik ve taş ocakçılığı, bina inşaat hizmetleri, endüstriyel mutfak imalatı, otomotiv imalatı ve ticareti ile otomotiv sanayii için parça ve aksesuar imalatı, araç kiralama, depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler, matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı ürünlerin yayımcılık faaliyetleri, tur operatörleri ve seyahat acenteleri dahil konaklama faaliyetleri, lokanta, kıraathane dahil yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti ile halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri sektörlerinde faaliyette bulunan mükelleflerin,
c) Ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin,
1/4/2020 ila 30/6/2020 (bu tarihler dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulunmuştur.
(2) Birinci fıkrada bahsi geçen ana faaliyet alanlarının tespit edilmesinde bu Tebliğin yayımı tarihi itibarıyla vergi dairesi kayıtlarındaki ana faaliyet kodu dikkate alınır.
(3) Mükellefin vergi dairesi kayıtlarındaki ana faaliyet kodu itibarıyla birinci fıkradaki sektörler arasında bulunmamasına rağmen ana faaliyet alanı olarak bu sektörlerden herhangi birisinde fiilen iştigal ettiğini ispat ve tevsik etmesi halinde, mükellefin mücbir sebep kapsamında olup olmadığının tespitinde ana faaliyet kodu yerine fiilen iştigal edilen ana faaliyet alanı dikkate alınır.”
24/03/2020 tarihli ve 31078 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 518 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında; vergi ödevlerinin yerine getirilmesi bakımından mücbir sebep hükümlerinden yararlanılıp, yararlanılmadığına ilişkin sorgulamanın İnteraktif Vergi Dairesinden yapılması mümkün hale getirilmiştir.
Mezkur Tebliğin 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), b) ve (c) bendi kapsamında mücbir sebep durumundan yararlanılıp, yararlanılmadığına ilişkin yapılabilen sorgulamaya, İnteraktif Vergi Dairesine giriş yapılarak Bilgilerim/518 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği Kapsamında Mücbir Sebep Durum Sorgusu başlığından erişilebilmektedir.
Yukarıdaki b fıkrasında belirtilen ana faaliyet kodlarının dışında kalan faaliyetler ile ilgili olarak bir haksızlık olduğu düşüncesindeyiz yapılacak bir düzenleme ile bu haksızlığın giderilmesi konusunda görüşlerimiz aşağıdaki gibidir.
Mücbir sebep halinin belirli sektörler için ilan edilmesindeki sakıncaları anlatmak gerekirse; ilgili tebliğin dışında bırakılan sektörler için tamamında aynı sektörde faaliyet gösteren gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükellefleri açısından bir ayrımcılık oluştuğu, yine aynı sektörde perakende ve toptan ticaret yapan mükellefler arasında bir ayrımcılık oluştuğu, farklı sektörlerde faaliyet gösteren ilk kurulduğu dönem ana faaliyet konusunun yanına sonradan farklı sektörlerde faaliyet göstermesine rağmen vergi dairesi kayıtlarında eski faaliyeti ana faaliyet kodu olarak gözüken firmalar açısından hak kaybı yaşanmaktadır.
Ortaya çıkan durumu inşaat sektörü üzerinden anlatmak istersek; inşaat sektörü ülkemizin lokomotif sektörlerinden bir tanesi, bu sektörde tüm dünya üzerinde herkesçe kabul edilen bir başarıya sahip olmakla birlikte küresel ölçekteki korona virüs saldırısından etkilenmemiş olması düşünülemez vergi usul kanunumuzun 3. Maddesinde “Vergi kanunları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı göz önünde tutularak uygulanır” denilmektedir.
Bu anlamda, karayolu inşaatları, köprü inşaatları, tünel inşaatları gibi NACE kodlarına sahip olan vergi dairesi sicil bilgilerinde birinci sırada ana faaliyet kodu olarak yukarıda sayılan inşaat faaliyetlerinden birisi bulunan şirketlerin yaptıkları mücbir sebep sorgusunda mücbir sebep halinden yararlanmayacakları sonucu çıkmaktadır. Ana Faaliyet kodu İkamet Amaçlı olmayan binaların inşaatı olan firmalarda ise sorgulama sonucu mücbir sebep halinden yararlanılabileceği sonucu çıkmaktadır.
“İKAMET AMAÇLI OLMAYAN BİNALARIN İNŞAATI (FABRİKA, ATÖLYE VB. SANAYİ ÜRETİMİNİ AMAÇLAYAN BİNALAR İLE HASTANE, OKUL, OTEL, İŞYERİ, MAĞAZA, ALIŞVERİŞ MERKEZİ, LOKANTA, KAPALI SPOR TESİSİ, CAMİ, KAPALI OTOPARK, TUVALET, VB. İNŞAATI”
Yukarıda yazan 412001 NACE kodu ile ana faaliyet konusu bulunan şirketler için mücbir sebepten yararlanılabilmektedir.
İnşaat sektörünün tamamında bina inşaatı bulunmaktadır. Bina inşaatının yapılmadığı bir inşaat türü düşünülemez Karayolları, Demiryolları Köprüler veya Tüneller tamamında mutlaka işlerin sevk ve idaresi için binalar atölyeler ve bunun gibi yapılar işle ile birlikte yapılmaktadır.
Ana faaliyet konusu bina inşaatı olan bir şirket bu faaliyetinin yanında yeni bir fırsat olarak tünel inşaatı yaptıktan sonra yine tekrar bina inşaat faaliyeti yapabilmektedir. 24.03.2020 tarihinde aynı anda hem otel inşaatı ve hem de karayolu inşaatı yapabilmektedir. Vergi dairesinde ana faaliyet kodu karayolu inşaatı olarak yazan bir firma ilgili dönemde ana faaliyet olarak bina inşaatı yapmasına ve bu durumu elindeki sözleşme ile tevsik etmesine rağmen mücbir sebep haline nasıl alınacağı ile ilgili bir açıklama makalemizin yazıldığı 03.04.2020 tarihine kadar bildirilmemiştir.
Bu konudaki mağduriyetin giderilmesi başvurulara hızlı bir şekilde cevap verilmesi gerekmektedir isteyen mükelleflerin mücbir sebepten yararlanmadan vergisel ödevlerinin yerine getirmeleri için özendirici bir geçici madde eklenmesi bir çözüm olarak düşünülmelidir. Belki de çözüm tüm sektörler için mücbir sebep halinin ilan edilmesidir.
II. Sonuç
01.04.2020 – 30.06.2020 dönemi içerisinde Mücbir sebep hali başvurularının hemen sonuçlandırılması Mücbir Sebep halinin tüm sektörler için ilan edilmesi bunun vergisel ödevlerine yerine getirenler için geçici bir madde ile özendirmenin önünün açılması bu sayede vergi tahsil oranının artırılması.
Kaynakça
– Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 518)
– Vergi Usul Kanunu
