T.C.
YARGITAY
22. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2016/28495
Karar Numarası: 2020/755
Karar Tarihi: 20.01.2020
İŞVERENİN İKALE SÖZLEŞMESİNDEKİ KIDEM TAZMİNATI ADI ALTINDAKİ ÖDEMENİN TAVANI AŞMASI NEDENİYLE GERİ İSTEDİĞİ – İş Sözleşmesinin Karşılıklı Feshi Konulu Sözleşme İçeriğinde; Karşılıklı Rıza İle İş Sözleşmesinin Feshedildiği – İşçiye Yıllık İzin Ücreti, Sosyal Yardım Ücreti, Ücret ve Asgari Geçim İndirimi, Teşvik İkramiyesi, Kıdem ve İhbar Tazminatı Miktarları Belirtilerek Ödeme Yapılacağının Belirtildiği – Sözleşmenin İkale Sözleşmesi Olduğu Kabul Edilse Dahi, Taraflarca İkale Sözleşmesi İçeriğinde Kıdem Tazminatının Ödenmesi Kararlaştırıldığı Takdirde, Kıdem Tazminatı Yasanın İlgili Maddesine Göre Hesaplanması Gerektiği – Kıdem Tazminatı Tavanının Gözetilmesi Gerektiği – Kıdem Tazminatının Tavanı Mutlak Emredici Nitelikte Olduğu – Fesih Tarihi İtibariyle İşçinin Brüt Ücreti Kıdem Tazminatı Tavanını Aştığından Kıdem Tazminatının Tavan Miktarına Göre Hesaplanması Gerektiği – İkale Sözleşmesi İle Yapılan Ödemelerin Nitelik Olarak Kıdem Tazminatı Olmayıp Feshe Bağlı Tazminatlar Olması Gerekçesi İle Kıdem Tazminatı Tavanı Aşılmak Suretiyle İşçiye Yapılan Fazla Ödemenin Tahsiline İlişkin İstemin Reddinin Hatalı Olduğu – Fazla Ödenen Tutarın İadesinin Gerektiği
KIDEM TAZMİNATI TAVANINI ÖNGÖREN KURALIN MUTLAK EMREDİCİ NİTELİKTE OLDUĞU – Kıdem Tazminatı Tavanının Yasada Emredici Şekilde Düzenlendiği – İşçi Yararına Olsa da Tavanı Arttıran ya da Tümüyle Ortadan Kaldıran Sözleşme Hükümlerinin Geçerli Olmadığı – Ancak, Yasayla Aksine İmkan Veren Hallerde Tavanın Aşılmasının, Geçersizlik Sonucunu Doğurmayacağı – Fesih Tarihi İtibariyle İşçinin Brüt Ücreti Kıdem Tazminatı Tavanını Aştığından Kıdem Tazminatının Tavan Miktarına Göre Hesaplanması Gerektiği – İkale Sözleşmesi İle Yapılan Ödemelerin Nitelik Olarak Kıdem Tazminatı Olmayıp Feshe Bağlı Tazminatlar Olması Gerekçesi İle Kıdem Tazminatı Tavanı Aşılmak Suretiyle İşçiye Yapılan Fazla Ödemenin Tahsiline İlişkin İstemin Reddinin Hatalı Olduğu – Fazla Ödenen Tutarın İadesinin Gerektiği
ÖZETİ: Dosyaya sunulmuş olan , “iş sözleşmesinin karşılıklı feshi” konulu sözleşme içeriğinde; karşılıklı rıza ile iş sözleşmesinin feshedildiği, davacıya yıllık izin ücreti, sosyal yardım ücreti, ücret ve asgari geçim indirimi , teşvik ikramiyesi, kıdem ve ihbar tazminatı miktarları belirtilerek ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Söz konusu sözleşmenin ikale sözleşmesi olduğu kabul edilse dahi , taraflarca ikale sözleşmesi içeriğinde kıdem tazminatının ödenmesi kararlaştırıldığı takdirde, kıdem tazminatı 1475 sayılı Yasanın 14.üncü maddesine göre hesaplanmalı ve anılan maddedeki kıdem tazminatı tavanı gözetilmelidir. Belirtmek gerekir ki, sözü edilen Yasada düzenlenen kıdem tazminatı tavanı mutlak emredici niteliktedir. Fesih tarihi olan 17.10.2010 tarihinde kıdem tazminatı tavanı 2.517,01 TL dir. Fesih tarihi itibariyle davacının brüt ücreti kıdem tazminatı tavanını aştığından kıdem tazminatının tavan miktarına göre hesaplanması gerekmektedir. Mahkemece, ikale sözleşmesi ile yapılan ödemelerin nitelik olarak kıdem tazminatı olmayıp feshe bağlı tazminatlar olması gerekçesi ile kıdem tazminatı tavanı aşılmak suretiyle davalıya yapılan fazla ödemenin davalıdan tahsiline ilişkin istemin reddine dair verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davalı işçinin iş akdinin 17.10.2010 tarihinde feshedildiğini, fesih tarihindeki ücreti 3.811,50 TL olduğunu, fesih tarihinde kıdem tazminatı tavanı 2.517,01 TL olmasına ve ücretin KTTÜ tutarını aşmasına karşın davacıya sehven fazla ödeme yapılmış olduğunu, durumun teftiş raporuyla tespit edildiğini 08.03.2013 tarihinde raporun davalıya tebliği ile durumun öğrenildiğini ileri sürerek fazla ödenen 6.171,86 TL nin iadesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacı ile müvekkili arasında ikale sözleşmesi yapıldığını ve davacı tarafından ikale sözleşmesi uyarınca ödeme yapıldığını beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, kıdem tazminatı hesaplanırken kıdem tazminatı tavanının aşılıp aşılmadığı noktasında toplanmaktadır.
1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesinde, “Toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez” şeklinde kurala yer verilmiştir. Belirtilen üst sınır, “genel tavan” olarak adlandırılabilir. En yüksek devlet memuru da Başbakanlık Müsteşarı olduğundan genel tavan, bu görevdeki kişinin emekliliği halinde Emekli Sandığınca ödenecek olan bir yıllık ikramiye oranını geçemeyecektir. Genel tavan, iş sözleşmesinin feshedildiği andaki tavandır. Önelli fesih halinde önelin son bulduğu tarih tavanın tespitinde dikkate alınır.
İstirahat raporu içinde iş sözleşmesinin işverence feshi halinde ise, rapor bitimi tarihi fesin yapıldığı tarih sayılacağından, bu tarihteki tavan gözetilmelidir.
İşverence ihbar öneli tanınmaksızın işçinin iş sözleşmesinin feshine rağmen ihbar tazminatının ödenmemesi durumunda, önel süresi içinde meydana gelen tavan artışından işçinin yararlanabileceği Dairemizce kabul edilmektedir
İşçinin işe iade kararı üzerine süresi içinde başvurmasına karşın, işverence işe başlatılmaması halinde, fesih işe başlatmama tarihinde gerçekleşeceğinden, kıdem tazminatı tavanı işe başlatmama tarihine göre belirlenmelidir.
Mevsimlik işlerde, işçinin iş sözleşmesinin mevsim sonu itibarıyla feshedilmesi halinde kıdem tazminatı tavanı anılan fesih tarihine göre belirlenmelidir. Ancak, mevsim sonunda fesih yerine iş sözleşmesinin askıya alındığı durumlarda, yeni sezon çalışma süresinin başlangıcında işçinin işe çağrılmaması halinde, iş sözleşmesi işe çağrılmamak suretiyle feshedilmiş sayılacağından işe çağrılması gereken tarihteki tavan gözetilmelidir. İşçinin fesih tarihinde raporlu olmasına rağmen iş sözleşmesinin feshedildiği bildirilmişse, fesih sonuçlarını doğurur ve feshin gerçekleştiği andaki kıdem tazminatı tavanı gözetilir. Özel tavan ise 1475 sayılı Kanun’un 14/6 maddesinde öngörülmektedir. Buna göre, işçinin iş sözleşmesinin yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanması ve T.C. Emekli Sandığına tabi olarak hizmetlerinin bulunması durumunda, son kamu kurumu işverenince Emekli Sandığına tabi hizmetleri için ödenmesi gereken kıdem tazminatı tutarı, anılan kanun hükümlerine göre ödenmesi gereken emeklilik ikramiyesi için öngörülen miktarı geçemez. Bir başka anlatımla işçiye ödenmesi gereken kıdem tazminatı tutarı o işçinin Emekli Sandığına tabi hizmetleri karşılığında kendisine ödenmesi gereken emeklilik ikramiyesini aşamaz. Bu özel tavan, işçinin yaşlılık veya malullük aylığının başlangıç tarihi esas alınarak belirlenir. Dairemizin istikrar kazanan uygulaması bu doğrultudadır. Kıdem tazminatının tabanını 1475 sayılı Yasa’nın 14’üncü maddesinde öngörülen her yıl için otuz günlük ücret oluşturur. Aynı maddede otuz günlük sürenin hizmet akitleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine olarak arttırılabileceği öngörülmüştür.4857 sayılı İş Kanunu’nun yürürlülüğü öncesinde, 1475 sayılı Yasanın 98/D maddesi uyarınca, kıdem tazminatının yasaya aykırı olarak ödenmesi cezai yaptırıma bağlanmıştı. Sözü edilen hüküm 4857 sayılı İş Kanunu döneminde yürürlükten kaldırılmış olsa da, tavanı öngören 14.üncü madde halen yürürlüktedir. Buna göre kıdem tazminatı tavanını öngören kuralın mutlak emredici olduğu kabul edilmelidir. Öğretide kıdem tazminatı tavanını bertaraf eden sözleşme hükmünün batıl olduğu görüşü ileri sürülmüştür (Akyiğit, Ercan: İş Kanunu Şerhi, 2. Baskı Ankara 2006 s. 2486; Mollamahmutoğlu, Hamdi: İş Hukuku, 3. bası, Ankara 2008, s. 838; Çelik, Nuri: İş Hukuku Dersleri, 21.bası, s. 316. ; Şahlanan, Fevzi: Kıdem Tazminatı Tavanının Mutlak Emrediciliği, Sicil, Sayı 12, s. 44). Dairemizce de kıdem tazminatı tavanının yasada emredici şekilde düzenlendiği ve işçi yararına olsa da tavanı arttıran ya da tümüyle ortadan kaldıran sözleşme hükümlerinin geçerli olmadığı sonucuna varılmıştır.
Ancak, yasayla aksine imkan veren hallerde tavanın aşılması, geçersizlik sonucunu doğurmaz. Örneğin 22.10.2003 tarihinde yürürlüğe giren 5004 sayılı Yasanın 10’uncu maddesinde, bazı kurumlar yönünden belli bir süre içinde kendi isteği ile işten ayrılacak olanlara ve işverence iş sözleşmesi belli bir zaman dilimi içinde feshedilmiş olanlara kıdem tazminatının %20 fazlasıyla ödeneceği kurala bağlanmış olmakla, % 20 fazlasıyla ödeme yönünde açık kural sebebiyle kıdem tazminatının aşıldığı sonucuna varılamaz. Yine, 406 sayılı Yasanın geçici 4.üncü maddesine göre, kıdem tazminatının % 30 fazlasıyla ödeneceğine dair kurallar kıdem tazminatı genel tavanının uygulanmasının istisnasını oluşturur. Bununla birlikte, işçinin 5434 sayılı Yasaya tabi hizmetlerinin tamamı için kıdem tazminatı ödeneceğini öngören yasa, ya da sözleşme hükümleri 1475 sayılı Yasa’nın 14’üncü maddesinin altıncı fıkrasındaki özel tavanı bertaraf etmez. 4673 sayılı Yasanın geçici 3.üncü maddesinde, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi olarak çalışıp da iş mevzuatına tabi statüye geçmiş yada geçecek olanların iş akitlerinin, kıdem tazminatını gerektirecek şekilde sona ermesi halinde, T. T.da ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin toplamı üzerinden kıdem tazminatı ödeneceği kuralı getirildiğinden, Dairemizce işçinin ilgili kurum ile diğer kamu kurumlarında geçen hizmetlerinin kıdem tazminatı yönünden birleştirilmesi gerektiği kabul edilmiş, ancak 5434 sayılı Yasaya tabi dönemin 1475 sayılı Yasa’nın 14/6 maddesindeki özel tavana göre hesaplanması gerektiği sonunca varılmıştır. Somut olayda; dosyaya sunulmuş olan 15.10.2010 tarihli, “iş sözleşmesinin karşılıklı feshi” konulu sözleşme içeriğinde; karşılıklı rıza ile iş sözleşmesinin feshedildiği, davacıya yıllık izin ücreti, sosyal yardım ücreti, ücret ve asgari geçim indirimi , teşvik ikramiyesi, kıdem ve ihbar tazminatı miktarları belirtilerek ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Söz konusu 15.10.2010 tarihli sözleşmenin ikale sözleşmesi olduğu kabul edilse dahi , taraflarca ikale sözleşmesi içeriğinde kıdem tazminatının ödenmesi kararlaştırıldığı takdirde, kıdem tazminatı 1475 sayılı Yasanın 14.üncü maddesine göre hesaplanmalı ve anılan maddedeki kıdem tazminatı tavanı gözetilmelidir. Belirtmek gerekir ki, sözü edilen Yasada düzenlenen kıdem tazminatı tavanı mutlak emredici niteliktedir. Fesih tarihi olan 17.10.2010 tarihinde kıdem tazminatı tavanı 2.517,01 TL dir. Fesih tarihi itibariyle davacının brüt ücreti kıdem tazminatı tavanını aştığından kıdem tazminatının tavan miktarına göre hesaplanması gerekmektedir. Hal böyle olunca, Mahkemece, ikale sözleşmesi ile yapılan ödemelerin nitelik olarak kıdem tazminatı olmayıp feshe bağlı tazminatlar olması gerekçesi ile kıdem tazminatı tavanı aşılmak suretiyle davalıya yapılan fazla ödemenin davalıdan tahsiline ilişkin istemin reddine dair verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 20.01.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Kaynak: Hukukistan
