Meslek Mensuplarının Disiplin Sorumlulukları
Aydın DUMAN
Vergi Müfettişi
Serbest meslekler diğer meslek gruplarından farklı olarak maddi güce dayanan meslekler değildir. Özellikle mali müşavirlik, gümrük müşavirliği, avukatlık, noterlik söz konusu olduğunda bu meslekler ile iştigal edenlerin sermayesini, bilgi birikimi ve aldığı her iş için yüklendiği sorumluluk oluşturmaktadır. Bahsettiğimiz mesleki sorumluluktan dolayı serbest meslek ile iştigal edenler diğer meslek gruplarına göre idari, mali ve cezai işlemlerle karşılaşmaktadırlar. Meslek odaları da serbest meslek ile iştigal edenleri bir ihbar veya şikayet söz konusu olduğunda disiplin kurulları aracılığıyla denetlemekte ve serbest meslek ile iştigal edenler bu disiplin soruşturmalarının sonucunda oda kaydından silinme de dahil olmak üzere ağır yaptırımlarla karşılaşabilmektedirler. Bu yazımızda meslek mensuplarının vergi incelemelerinde karşılaşılan disiplin sorumlulukları ile ilgili hukuki düzenlemelere değinip anlatmaya çalışacağız.
Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, 3568 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında meslek mensubu tarafından gerçekleştirilen işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirerek meslek mensubunun sorumluluğunu belirler ve 3568 sayılı Kanunun 48 inci maddesine tabi olan bir durumun tespiti halinde Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre gerekli araştırma ve incelemenin yapılmasını teminen, meslek mensubu hakkında ayrı bir Görüş ve Öneri Raporu düzenlerler.
3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun Disiplin Cezaları Başlıklı 48. Maddesinde:
“Mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut da görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan meslek mensupları hakkında, muhasebe ve müşavirlik hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi maksadı ile durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre aşağıdaki disiplin cezaları verilir.
Disiplin cezaları şunlardır:
a) Uyarma; meslek mensubuna mesleğinin icrasında daha dikkatli davranması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
b) Kınama; meslek mensubuna görevinde ve davranışında kusurlu sayıldığının yazı ile bildirilmesidir.
c) Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma; mesleki sıfatı saklı kalmak şartıyla altı aydan az, bir yıldan çok olmamak üzere mesleki faaliyetten alıkoymadır.
d) Yeminli sıfatını kaldırma; yeminli mali müşavirin yeminli sıfatının kaldırılmasıdır.
e) Meslekten çıkarma; meslek mensubunun ruhsatnamesinin geri alınarak bir daha bu mesleği icra etmesine izin verilmemesidir.
Mesleki kurallara, mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve harekette bulunanlarla, görevin gerektirdiği güveni sarsıcı harekette bulunan meslek mensupları hakkında, ilk defasında uyarma, tekrarında ise kınama cezası uygulanır.
Görevini bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlükle yapmayan veya kusurlu olarak yapan veyahut ta bu Kanunda yer alan mesleğin genel prensiplerine aykırı harekette bulunan meslek mensupları için geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası uygulanır.
Tasdik yetkisini gerçeğe aykırı olarak kullandığı Maliye Bakanlığınca ilk defa tespit edilen ve rapora bağlanan yeminli mali müşavirler hakkında geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma, bu husus tekerrür edip bunun mahkeme kararıyla kesinleşmesi halinde de yeminli sıfatını kaldırma cezası verilir.
Mükellefle birlikte kasten vergi ziyaına sebebiyet verdikleri mahkeme kararı ile kesinleşen meslek mensuplarına, meslekten çıkarma cezası verilir.
Üç yıllık bir dönem içinde iki veya daha fazla disiplin cezasını gerektiren davranışta bulunan meslek mensubuna, her yeni suçu için bir öncekinden daha ağır ceza uygulanabilir. Beş yıllık dönem içinde iki defa mesleki faaliyetten alıkoyma cezası ile cezalandırılmasından sonra bu cezayı gerektiren fiili yeniden işleyen meslek mensupları hakkında meslekten çıkarma cezası uygulanır.
Disiplin kurulları bir derece ağır veya bir derece hafif disiplin cezasının uygulanmasına karar verebilirler.
Takibat ve hüküm tesisi disiplin soruşturması yapılmasına ve disiplin cezası uygulanmasına engel değildir.
Meslek mensubu hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Yetkili disiplin kurulunun 10 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde savunma yapmayanlar, savunma hakkından vazgeçmiş sayılırlar.
Disiplin cezaları kesinleşme tarihinden itibaren uygulanır.” hükümlerine yer verilmiştir.
Vergi Müfettişleri disiplin sorumluluğu gerektiren hususlarda, meslek mensubunun yazılı savunmasını ister. Savunma isteme yazısının tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde savunma yapılmaması durumunda ilgili meslek mensubu savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
Vergi Müfettişleri disiplin sorumluluğunu içeren Görüş ve Öneri Raporunu, nezdinde inceleme yapılan mükellef hakkında tanzim edilen vergi inceleme raporları ile eş zamanlı olarak düzenler.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin disiplin sorumluluğuna ilişkin düzenlenen bu raporlar ilgili grup başkanlığı aracılığıyla meslek mensubunun bağlı olduğu SMMM Odası Başkanlığına, Yeminli Mali Müşavirlerin disiplin sorumluluğuna ilişkin raporlar ise Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilir. Vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah farkı üzerinden, tarh edilen vergi ve buna ilişkin cezalarda uzlaşmaya varılmış veya tahsilatın yapılmış olması, bu raporların ilgili birimlere gönderilmesine engel teşkil etmez.
