İşçi Tarafından Talep Edilen İşten Ayrılış Bildirgesi
Fatih ÇOŞKUN
Sosyal Güvenlik Denetmeni
fatihsgk.uzman@hotmail.com
Başlığı okuduktan sonra hepimizin kafasında aynı soru oluştu, işten ayrılış bildirgesi vermek işveren tekelinde değil midir? E-bildirge şifresi işveren adına muhasebecide ise işçi bu bildirgeyi nasıl ve nereden talep etmektedir? Gelin hemen durumu birlikte tartışalım. İşe giriş bildirgesi ve işten ayrılış bildirgesi işveren tarafından verilmekte olup işçinin burada üzerine düşen gerekli bilgi ve belgeleri işverene ibraz etmesidir, Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirme sorumluluğu tamamen işverene aittir. İşçinin böyle bir yetkisi olmadığından dolayı SGK’ya kendi adına verdiği kağıt üzerinde (elektronik ortamda olamayacağından) işe giriş ve ayrılış bildirgesi geçerli değildir, işleme alınmaz ve uygulamada yeri yoktur.
İş Yaşamı, işçinin emeğini vererek karşılığında işveren tarafından belli bir ücret vermesi üzerine kuruludur, fakat bazen işler tahmin ettiğiniz gibi gitmeyebilir. Bir bakmışsınız işveren ortada yok, muhasebeciye ulaşamıyorsunuz veya muhasebeci evrakları teslim etmiş ve sözleşmesini feshetmiş veya işten ayrılış muhasebeciye bildirilmemiş vb. bunun gibi birçok örnek çalışma hayatında karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda sigortalının işten ayrılış bildirgesi verilmediği için hizmet cetvelinde işten çıkış tarihi gözükmez ve son hizmetleri sadece gün olarak görülür ve o şekilde kalır. Eğer ki kişi bakmakla yükümlü olunan bir kişi ise genel sağlık sigortasından hala çalışıyor görüldüğü için provizyon alamaz veya işsizlik sigortası ödeneğine başvurduğunda işten ayrılış bildirgesi verilmediğinden başvuru yapamaz veya emeklilik başvurusunda işten ayrılışının yapılması gerektiği için başvurusu bekletilir vb. birçok problem ile karşı karşıya kalır.
Peki bu durumda sigortalı ne yapmalıdır, işte sorumuzun cevabı burada başlıyor, sigortalı Sosyal Güvenlik Kurumuna bir dilekçe yazarak durumu kısaca izah etmeli ve işten ayrılış bildirgesinin idare tarafından resen verilmesini talep etmelidir. İsterse Kuruma elden isterse posta ile dilekçesini gönderebilir.
Dilekçe Kuruma geldiği zaman ön incelemeye tabi tutulacaktır, eğer ki Kanun kapsamından çıkmayan aktif bir işyeri ise aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen hizmet kayıtlarında işten ayrılış tarihinin yazılıp yazılmadığı kontrol edilir, eğer ki tarih yazılı ise işverenden bildirgeyi vermesi istenir, bir ay içinde vermez ise söz konusu tarih esas alınarak resen işten ayrılış bildirgesi Kurum tarafından düzenlenir. Eğer ki belgede işten çıkış tarihi de belirtilmemiş ise Kurum işverenden tarihi de belirtmek suretiyle işten ayrılış bildirgesini vermesini ister, eğer ki bir ay içinde verilmez ise sigortalının o işyerinden hizmetleri en son hangi tarihte ise o tarih esas alınarak Kurum tarafından resen bildirge düzenlenerek işten ayrılış yapılır.
Sosyal Güvenlik Kurumunun bazı kriterler göz önüne alınarak işyeri özelinde tanımladığı “Şüpheli İşyeri” veya “Kontrollü İşyeri” kodu var ise bu işyerleri ile ilgili olarak sigortalı başvurduğu anda resen işten ayrılış bildirgesi hemen düzenlenecektir.
Daha öncesinde Kurum (4) kodu ile resen işten ayrılış bildirgesi düzenliyor olsa da 2019/9 sayılı Genelge ile bu işlemler için kullanılmak üzere (41) “resen işten ayrılış bildirgesi” kodu getirilmiştir. Bundan sonra resen işten ayrılış bildirgelerinde (41) kodu kullanılacaktır. Daha önce kullanılan (4) Kodu işçinin haklarını alma konusunda daha net ve aydınlatıcı olmasına rağmen (41) kodu mahiyeti itibariyle yeni olduğundan kafalarda bir soru işareti oluşturabilir. Her ne kadar işçinin, işten çıkışı kamu kurumu tarafından da yapılsa sonuç itibariyle işçinin kendisinden kaynaklanmayan nedenler ile iş akdinin feshi manasına geldiğinden haklarını(alacaklarını) almak konusunda bir kayba uğrayacağını düşünmemekle birlikte işsizlik sigortasından da faydalanması gerektiğini düşünüyorum.
Son olarak sigortalının, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında yapılacak bir değişiklik ve işlemlerden haberdar olması için “SGK Cep Telefonu Bilgisi Beyan” uygulamasına e-devlet üzerinde telefon numaralarını tanımlamalarında fayda olduğunu söyleyelim.
