İhracat Bedellerinin Yurda getirilmesi Altı Ay Daha Uzatıldı – Talha APAK, YMM

Talha APAK

5 yıl önce

İhracat Bedelleri Süre Uzatımı

Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
t.apak@apakymm.com

Özet: Kambiyo mevzuatımızda, ihracat bedellerinin yurda getirilmesinde tasarruf serbestisi bulunuyordu. Kur sorunları nedeniyle tasarruf serbestisi bir yıllığına geçici olarak kaldırılmıştı. Görülen lüzum üzerine bu süre 4 Eylül 2019 tarihinden geçerli olmak üzere altı ay daha uzatıldı.

I. GİRİŞ

TPKKH (Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında) 32 Sayılı Karara göre, on yılı aşkın süredir uygulanan “İhracat bedellerinin tasarrufu serbesttir, ihtiyaç duyulması halinde ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin düzenleme yapmaya bakanlık yetkilidir” şeklindeki hükmün uygulaması bir yıl öncesine kadar devam etti. Ancak, ihracat bedellerinin yurda getirilmesindeki “serbest tasarruf” uygulaması sonrası, bazı firmalarca ihracat bedellerini banka üzerinden yurda getirmek yerine başka yöntemlerle kapatma veya uzun yıllar hiç getirmeme gibi yollara başvuruldu. Bu da; muhasebe hatalarına, uzun süre kapanmayan yurt dışı alacakların kur farklarının vergilenmesine ve vergi incelemelerinde sıkıntılara yol açıyordu.

Daha da ötesi, son yıllarda global siyasi ve ekonomik olumsuz gelişmeler, ülkemiz ekonomisinde yaşanan ciddi finansal sorunlar ve Türk Lirasının yabancı paralar karşısındaki değer kaybının yarattığı kur sorunu nedeniyle bir dizi tedbir alınmasına ihtiyaç duyuldu. Önemli tedbirlerden birisi de, “ihracat bedellerinin yurda getirilmesindeki tasarruf serbestliğine altı ay süre ile son verilmesi” oldu. Ardından altı aylık sürenin uzatılması sonrası ilave altı aylık yeni süre uzatımıyla uygulama 3 Eylül 2018 den 3 Mart 2020 tarihine kadar 18 ay süreyle geçerli olmuş oluyor.

II. YENİ DÜZENLEME

4 Eylül 2018 tarihli ve 30525 sayılı Resmi Gazete’de “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (No: 2018-32/48)” ile; Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkisini kullanarak, Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren en geç 180 gün içinde yurda getirilmesi ve söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılmasının (Türk Lirasına çevrilmesinin) 6 ay süre ile zorunlu olduğuna ilişkin ilk değişiklik yürürlüğe girmişti. Bu zorunluluk; 4 Mart 2019 tarihine sona ermesi gerekirken, 3 Mart 2019 tarihli ve 30703 sayılı Resmi gazete’de yayımlanan 2019-32/53 No.lu Tebliğ ile söz konusu süre altı ay daha uzatılarak uygulamanın yürürlüğü bir yıla çıkarılmıştı.

Son olarak, 31 Ağustos 2019 Tarih ve 30874 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2019-32/55 No.lu Tebliğ ile daha önce bir yıla çıkarılan süre, altı ay daha uzatılarak 3 Mart 2020 tarihine kadar toplamda 18 ay süreyle uygulaması devam edecek olup, gelişmelere göre sürenin tekrar uzayacağı tahmin ediliyor.

III. DÜZENLEMENİN KAPSAMI VE KOŞULLARI

Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren en geç 180 gün içinde yurda getirilmesi ve söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması (Türk Lirasına çevrilmesi) zorunluluğun kapsamı ve koşulları ilgili tebliğ ve genelgelerde detaylı açıklanmış bulunuyor olmakla birlikte özeti aşağıdaki gibidir;

Uygulama, 04/09/2018 tarihinden itibaren (18 ay süreyle) 3 Mart 2020 tarihine kadar yürürlükte olacak.
İhracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez. Söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunludur.
İhracata aracılık eden bankalar ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve satışının yapılmasını izlemekle yükümlüdür.
Bedel getirme süreleri içinde yurda getirilen ihracat bedelleri; ihracatçının ithalat bedelleri, sermaye hareketlerine ilişkin ödemeleri, görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ve transit ticaretinin alış bedeli ile söz konusu süreler içinde bankalarca mahsup edilebilir.
Bedelleri yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar aracı bankalarca kapatılır. Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları aracı bankalarca 5 iş günü içinde ihbar edilecek, 10 iş günü içinde ilgililere 90 gün süreli ihtarname gönderilecektir. Firmalara, mücbir sebeplerin varlığı halinde, ek süre verilebilir.
100.000 Doları veya eşitini aşmamak üzere, mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline bakılmaksızın, 200.000 Doları veya eşitini aşmamak üzere, beyanname veya formda yer alan bedelin % 10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, terkin edilmek suretiyle kapatılacaktır. 200.000 doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri ise Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır.

Ticari amaçla mal ihracında, bedellerin yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar aracı bankalarca kapatılır. Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları aracı bankalarca 5 iş günü içinde muamelenin safhalarını belirtecek şekilde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir. İlgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya belirtilen mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir.

Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince altışar aylık dönemler itibarıyla ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce ek süre verilir. Mücbir sebep halleri dışında kalan haklı durumların varlığı halinde, hesapların kapatılmasına ilişkin altı aya kadar olan ek süre talepleri, firmaların haklı durumu belirten yazılı beyanına istinaden üçer aylık devreler halinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, altı aylık süreden sonraki ek süre talepleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır. https://goo.gl/RkqgJX

IV. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

2008 öncesi, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi belli koşullarda zorunluydu. O dönemlerde, serbest piyasa ekonomisi çerçevesinde ihracatçı firmalar nezdinde Hazine Müsteşarlığı’ndan yurtdışında yatırım yapmak gibi bazı haklı talepler söz konusu oldu. Bunun üzerine, yapılan bir düzenlemeyle, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu kaldırılarak “tasarrufu serbest” bırakılmıştı. Uzun yıllardır devam eden bu uygulama aynı zamanda aşağıdaki bazı sorunlara da yol açıyordu.

İhracat bedelleri yurda hiç getirilmediği veya kısmen getirildiği halde, satışın tamamı ihracat sayıldı ve döviz gelirleri olarak birçok işlemde veri olarak kullanıldı.
Yurt içinde yatırım yerine yurtdışında yatırımlara ağırlık verildi.
İhracat bedelleri kısmen banka aracılığı ile getirildi, kısmen hiç getirilmedi veya yasal olmayan yollardan getirilerek alacak hesapları kapatıldı.
Getirilemeyen veya kapatılamayan ihracat bedelleri üzerinden uzun yıllar değerleme sonucu kur farklarından dolayı ciddi vergi yükleri yaşandı.
İhracat bedelleri bir şekliyle tahsil edilmiş olduğu, fiilen alacak kalmadığı halde, kambiyo mevzuatına göre kapatılmadığı için hesaplarda alacak kaydı fiktif olarak devam etti. Bu da, mali tabloların doğruluğunu tartışır hale getirdi.

Dolayısıyla, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi veya kapatılmasındaki serbestlik çok doğru bir uygulama değildi. Ancak, şimdi getirilen geçici (18 aylık) zorunlu düzenlemenin, vergi ve para politikaları da dikkate alınarak kalıcı bir düzenleme haline getirilmesi daha doğru bir uygulama olacaktır.

Sonuç olarak; uygulamanın sağlıklı takibi ve herhangi bir cezayla karşılaşılmaması için konu hakkında; Resmi Gazete’de yayınlanan 32 sayılı Karara İlişkin 2018-32/48 No.lu Tebliğ ve daha sonra Merkez Bankasının konu hakkında 7 Kasım 2018 de yayımlanan İhracat Genelgesi ve en son Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 30 Haziran 2019 tarihinde yayımlanan Seri No: 2019/3 Uygulama İç Genelgesinin ihracatçılar tarafından dikkatli takip edilmesinde fayda bulunuyor.

SORU ve CEVAPLAR

Getirilen Geçici (18 aylık) Düzenlemeyle, İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi ve Bozdurulması Hakkında Uygulamada Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Soru ve Cevaplar

1. İhracat bedellerinin yurda getirilmesi ile ilgili düzenleme nedir?

İhracat bedellerinin tahsili ile ilgili düzenleme 89/14391 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda düzenlenmiştir. Söz konusu Karar gereğince 1989 yılından 2008 yılına kadar ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunlu tutulmuş iken, 08.02.2008 tarihinde anılan Karar’da yapılan değişiklik ile ihracat bedellerinin tasarrufu serbest bırakılmıştır. Söz konusu serbesti 04.09.2018 tarihine kadar devam etmiş, ve aynı Karar’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak, 04.09.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2018-32/48 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) ile ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlenmiştir. Diğer bir ifadeyle, yaklaşık 10 yıllık bir aradan sonra ihracatta kambiyo takibi tekrar başlatılmıştır. Söz konusu Tebliğ’in uygulama usul ve esasları ise Merkez Bankası tarafından yayımlanan İhracat Genelgesi ile belirlenmiştir.

2. İhracat bedellerinin yurda getirilmesi için süre kısıtı nedir?

04.09.2018 tarihinde yayımlanan 2018-32/48 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) ile, Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmesi veya getirilmesi gerekmektedir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez.

3. Ödeme vadesi 180 günden fazla olan sözleşmeler için uygulama nasıl olacaktır?

İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde ihracat bedellerinin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden daha fazla bir vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemeyecektir. Öngörülen vadenin tespiti için ihracatçının yazılı beyanıyla birlikte vade içeren sözleşmenin ya da vadeyi tevsik niteliğini haiz proforma fatura veya poliçenin aracı bankaya ibrazı zorunludur.

4. İhracat bedellerinin döviz olması halinde yurda getirilen bedellerin satışı şart mıdır?

İhracat bedellerinin döviz olması halinde söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunludur.

5. Düşük tutarlı ihracatlar için istisna var mıdır?

Evet, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğuna ilişkin İhracat Genelgesinde 4 Nisan 2019 tarihinde yapılan değişiklik ile; 5.000 USD veya karşılığı Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbest hale getirilmiştir. Diğer bir ifadeyle, bu tutara kadar olan ihracatlarda ihracat bedelinin yurda getirilmesi veya getirilen dövizin TL’ye çevrilmesi zorunluluğu kaldırılmıştır.

6. Yurda getirilen ihracat bedellerinin derhal bir bankaya satılması zorunlu mudur?

Yurda getirilen ihracat bedellerinin hemen satışı zorunlu değildir. 180 günlük süre içerisinde kalınması şartıyla, getirilen ihracat bedeli dövizlerin yurda getiriliş tarihinden sonraki bir tarihte bankaya satılması mümkündür.

7. Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirmek mümkün müdür?

İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.

8. İhracat bedeli yolcu beraberinde yurda getirilebilir mi?

Evet, ihracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur. Bu beyana istinaden Nakit Beyan Formu (2016/1 sayılı GMGM Genelgesi) düzenlenmekte ve bu forma istinaden ihracat bedeline saydırmak üzere bankalara döviz satışı yapılabilmektedir.

9. Bankacılık sisteminin işleyişinde sorunlarla karşılaşılan ülkelere göre farkı uygulamalar var mıdır?

İran ve Suriye’ye yapılan ihracat işlemlerinde bu Tebliğ kapsamına 180 günlük kısıtlama geçerli değildir. Diğer taraftan ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Afganistan, Irak ve Libya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca tahsilinin;

İthalatçının Türkiye’deki bankalarda bulunan hesaplarından transferi yoluyla veya
İhracat bedelinin ihracat işlemiyle ilişkisi kurulmak şartıyla üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi yoluyla veya
İhracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ile GB ibraz edilmek kaydıyla NBF aranmaksızın efektif olarak yapılması mümkündür.

10. Hizmet ihracatlarındaki bedellerin de yurda getirilmesi zorunlu mu?

İhracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu sadece mal ihracatı için geçerlidir.

11. Getirilen ihracat bedelleri TL’ye çevrilmeden ithalat ödemeleri mahsup edilebilir mi?

İhracat bedeli döviz olarak geldi ise, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günlük süre içinde talep edildiği takdirde, ihracat bedelinin alışı yapılmadan (TL’ye çevrilmeksizin) ithalat bedeli mahsup edilebilir.

12. Serbest bölgelere yapılan ihracatlarda da ihracat bedelinin getirilmesi zorunlu mudur?

Tebliğ serbest bölgelere yapılan ihracatları istisna tutmadığından, serbest bölgelere yapılan ihracatların da ihracat bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde getirilmesi gerekmektedir.

13. Peşin döviz karşılında yapılan ihracatta süre kısıtı bulunmakta mıdır?

Tebliğ’in 4 üncü maddesine göre, peşin döviz karşılığında ihracatın 24 ay içinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Dâhilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi, Resim ve Harç İstisna Belgesi kapsamında ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak sağlanan peşin dövizlerin kullanım süresi belge süresi (ek süreler dahil) kadardır. Tamamı tek seferde iade edilmeyen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilemeyen peşin dövizler prefinansman hükümlerine tabi olur. Prefinansman hükümlerine tabi hale gelen peşin dövizlerin, ihracat taahhüt sürelerinin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde uzatılması halinde, alıcının muvafakat etmesi kaydıyla kullanım süreleri de verilen ek süre kadar uzatılmış sayılacaktır.

14. Peşin döviz tutarlarının bankaya satılma zorunluluğu var mıdır?

Peşin ödeme olarak ihracatçının hesabına transfer edilen ihracat bedellerinin en az %80’i fiili ihraç tarihinden itibaren en geç 180 gün içerisinde bir bankaya satılması ve ihracat bedellerini alan bankaca DAB düzenlenmesi zorunludur.

15. İhracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu Transit Ticareti kapsıyor mu?

Mezkur Tebliğ’in 3 ünci maddesinin birinci fıkrasının yorumundan, yurda getirilmesi süresi fiili ihraç tarihinden itibaren başlamaktadır. Bu çerçevede, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış ve mikro ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbesttir.

16. Bu düzenleme ne zamandan itibaren geçerlidir, geçmiş dönem ihracatlarını da kapsıyor mu?

Tebliğ’in 13 üncü maddesine göre anılan Tebliğ yayımı tarihinde (04/9/2018) yürürlüğe girmiştir. Tebliğ sadece yayım tarihinden (04.09.2018 tarihi ve sonrası) sonra yapılan ihracat işlemlerini kapsamaktadır. Bu nedenle 4/9/2018 tarihinden önce fiili ihracatı gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller bu Tebliğ kapsamında değildir. Benzer şekilde, 4/9/2018 tarihinden önce ihracatçıya peşin ödenen bedeller de Tebliğ hükümleri kapsamında değildir.

17. İhracat bedelinden ithalat veya başka tür diğer yurtdışı ödemeleri mahsup etmek mümkün müdür?

Tebliğ’in 7 nci maddesine göre; bedel getirme süreleri içinde yurda getirilen ihracat bedelleri; ihracatçının ithalat bedelleri, sermaye hareketlerine ilişkin ödemeleri, görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ve transit ticaretinin alış bedeli ile söz konusu süreler içinde bankalarca mahsup edilebilir. Ayrıca, dış ticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde, tarafların aynı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündür.

Aynı maddede, ihracat bedellerinden mahsuba izin verilen hallerde, ihracat bedelleri süresi içinde yurda getirilmiş sayılacağı belirtilmiştir. Mahsuba tabi tutulan kısım için mahsup tarihinde geçerli döviz alış kuru üzerinden döviz alım ve satım belgeleri düzenlenecektir.

18. Mahsup ve indirimlerden sonra kalan tutarın ne kadarının bankaya satılması gerekmektedir?

2018-32/48 sayılı Tebliğ’in İhracat bedelinden indirimler başlıklı 7 nci maddesinde belirtilen indirimlerin yapılması ve mahsup işlemlerinin gerçekleştirilmesi sonrasında kalan tutarın %80’inin bir bankaya satılması zorunludur.

19. Mahsup edilecek tutarların yurda getirilmesi zorunlu mudur?

Bu konu TCMB’nın İhracat Genelge’sinde; mal ihraç ve ithalinde, tarafların aynı veya farklı kişiler olması durumu göz önünde bulundurularak iki ayrı şekilde ele alınmıştır.

Mal ihraç ve ithalinde, tarafların aynı kişiler olması durumunda, ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili Gümrük Beyannamesi (GB)’nin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündür. Bu kapsamda mahsup edilen tutarların yurda getirilmesi zorunlu değildir.

Mal ihraç ve ithalinde, tarafların farklı kişiler olması durumunda, ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündür. Bu kapsamda mahsup edilecek tutarların yurda getirilmiş olması zorunludur.

20. İhracat bedelinin farklı bir firmanın hesabına gelmesi halinde ihracat bedeli olarak alışının yapılması mümkün müdür?

İhracatçı firma dışındaki ithalatçı, tedarikçi, aracı vb. olan Türkiye’de yerleşik farklı firmaların yurt içi hesaplarına gönderilen ihracat bedellerinde;

Yurt dışından ihracat bedeli tutar kadar döviz veya Türk parası geldiğinin satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, gümrük beyannamesi, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi,
Süreler ile ilgili hükümlere aykırılık oluşmadığının tespit edilmesi ile
İşlem ve kişilerle ilgili uluslararası yaptırımların dikkate alınması

kaydıyla; anılan firmaların yurt içi hesaplarından döviz veya Türk parası cinsinden ihracatçının hesabına yapılan havalelerin ihracat bedeli olarak kabul edilerek alışının yapılması mümkündür.

21. Bankadan İhracat bedelinin efektif olarak alınması sonrasında bu efektifin aynı veya başka bir banka tarafından ihracat bedeli olarak alışının yapılması mümkün müdür?

İhracatçının hesabına transfer edilen ihracat bedelinin, bankadan efektif olarak alınması halinde bu efektifin başka bir banka tarafından ihracat bedeli olarak alışı, bu efektiflerin yurt dışından geldiğine ilişkin aracı banka yazısının ibrazı veya alış işlemini yapacak bankaca efektif konusu dövizlerin havale olarak geldiğinin ilgili bankadan teyidinin alınması kaydıyla yapılır.

İhracatçının hesabına transfer edilen ihracat bedelinin, bankadan efektif olarak alınması halinde bu efektifin daha sonra aynı banka tarafından ihracat bedeli olarak alışının yapılması,

Serbest tasarruf edilen dövizin yurt dışı kaynaklı olduğunun satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, gümrük beyannamesi, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi,
Süreler ile ilgili hükümlere aykırılık oluşmadığının tespit edilmesi
Başka bir bankaya yurt dışından geldiğine ilişkin yazı verilmediğinin tevsiki

kaydıyla mümkündür.

22. Mahsuben ödeme işlemlerinde DAB ve DSB düzenlenmesi gerekir mi?

Mahsuben ödeme işleminde, DAB ve DSB mahsup tarihinde geçerli aynı kur üzerinden düzenlenecektir. Mahsuben ödemede kullanılacak (alışı yapılacak) döviz cinsi ile mahsuben ödenecek (transfer edilecek) gidere ilişkin döviz cinsinin farklı olması halinde mahsuben ödenecek azami tutar mahsup tarihindeki Merkez Bankası çapraz kurları esas alınmak suretiyle tespit edilir. Bu durumda DAB alışı yapılan, DSB transfer edilen döviz cinsinden düzenlenecektir.

23. İhracat hesabının kapatılmasında bankalarca hangi belgeler aranacaktır?

İhracat hesabının kapatılabilmesi için gümrük beyannamesi örneği, ilgili DAB ve DSB’ler, satış faturası ile indirim ve mahsup konusu belgelerin aracı bankaya ibrazı zorunludur.

24. Süresi içinde yurda getirilmediği takdirde hangi işlemler yapılacaktır?

İhraç edilen malların bedelinin süresinde yurda getirilerek, bankalara satılmasından ve ihracat hesabının süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur.

Ticari amaçla mal ihracında, bedelleri yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar aracı bankalarca kapatılır. Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları aracı bankalarca 5 iş günü içinde muamelenin safhalarını belirtecek şekilde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir.

İlgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir.

25. Süresi içinde yurda getirilmediği takdirde bir müeyyide (yaptırım) uygulanmakta mıdır?

Tebliğ’de özel bir müeyyide hükmü yer almamaktadır. Diğer taraftan, 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine göre, her türlü mal, kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin %5’i kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda getirenlere, anılan Kanun’un birinci fıkra hükmüne göre (yeniden değerleme ile yaklaşık 6.300 TL’den 55.000 TL’ye kadar idarî para cezası) idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın %2,5’undan fazla olamaz. Diğer taraftan, ithalat, ihracat ve diğer kambiyo işlemlerinde döviz veya Türk Parası kaçırmak kastıyla muvazaalı işlemlerde bulunanlar, yurda getirmekle yükümlü oldukları veya kaçırdıkları kıymetlerin rayiç bedeli kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu fiilin teşebbüs aşamasında kalması halinde verilecek ceza yarı oranında indirilir.

26. İhracat bedelinin eksik tahsil edilmesi halinde esneklik uygulanmakta mıdır?

Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla;

100.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline bakılmaksızın,
200.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, bu Tebliğin 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin % 10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce,

terkin edilmek suretiyle kapatılır.

Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla, 200.000 ABD doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır.

27. Düzenleme geçici midir yoksa sürekli olarak devam edecek mi?

Tebliğ’in 13 üncü maddesine göre, bu Tebliğ hükümleri yürürlük tarihinden itibaren (04.09.2018 tarihinden itibaren, 3 Mart 2020 tarihine kadar) 18 ay süreyle geçerli olacaktır.

28. Düzenlemenin yürürlükte kaldığı süre içinde ihraç edilen ama bedeli henüz tahsil edilmeyenler için de yurda getirme zorunluluğu var mı?

Tebliğ’in 12 nci maddesine göre, Türkiye’de yerleşik kişilerce bu Tebliğin yürürlükte bulunduğu süre içinde fiili ihracı gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedel getirme süresinin bu Tebliğin yürürlükten kalktığı tarihten sonra sona ermesi halinde bu Tebliğ hükümleri uygulanmaya devam edecektir.

Kaynak: Barış Demirel, Gümrük Müşaviri | Deloitte Türkiye