Engelli Geçmişe Dönük Vergi İadesi
Hüseyin İLİK
Avukat
huseyinilik@gmail.com
Engellilik indirimi, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre Çalışma gücünün;
– Asgari % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece,
– Asgarî % 60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece
– Asgarî % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılmakta ve aylık gelir vergisi matrahlarından (2019 yılı için);
– Birinci derece engelliler için 1.200,00 TL,
– İkinci derece engelliler için 650,00 TL,
– Üçüncü derece engelliler için 290,00 TL indirim yapılmaktadır.
İlgili maddede engellilik indiriminin uygulanmasına dair esas ve usullerin yönetmelikle belirleneceği öngörülmüş ve bu amaçla hazırlanan Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecelerinin Tesbit Şekli İle Uygulanması Hakkında Yönetmelik 28.04.1981 yılında yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik daha sonra yapılan değişikliklerle günümüzdeki halini almıştır. Ayrıca Maliye Bakanlığı 222 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde uygulama ile ilgili bazı düzenlemeler yapmıştır.
Bahsi geçen yönetmelik ve tebliğe göre, indirimden yararlanmak isteyen engelli çalışanlar, varsa önceden aldıkları raporlarla bulundukları yerdeki vergi dairelerine başvuracaklar ve vergi dairelerince gerekirse hastaneye sevk işlemi yapılarak konu Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kuruluna intikal ettirilecektir. Bu kurul çalışma gücü kaybı oranını belirleyecek ve durum engellinin işverenine bildirilecektir. Böylelikle işveren engellilik indirimini uygulamaya başlamış olacaktır.
Ancak çalışan engellilerin özellikle indirim hakkından haberdar olmamaları nedeniyle işe giriş anında bu bildirimi yapmamaları, başvuru işlemini işe giriş tarihinden yıllar sonra yapmaları uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu durumda engellilerin geçmiş yıllar ücretlerine de (düzeltme zamanaşımının elverdiği tarihe kadar) engellilik indirimi uygulanıp uygulanmayacağı sorusu gündeme gelmektedir.
Konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığının görüş ve uygulaması ile Vergi Yargısının görüşü farklılık arz etmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı, engelli çalışanın eski tarihli raporu mevcut olsa bile vergi dairesine başvuru tarihinden önceki dönemler için bu indirimden yararlanamayacağı görüşündedir (1).
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bu görüşüne katılmak mümkün değildir. Zira ne Kanunda, ne yönetmelikte, ne de genel tebliğde Gelir İdaresinin görüşünü destekleyen bir düzenleme bulunmamaktadır. İdarenin özelgelerinde de hangi mevzuat hükmü gereği bu sonuca varıldığı belirtilmemektedir. Kaldı ki Anayasamızda yer alan ve indirim, istisna ve muafiyetleri de kapsayan verginin kanuniliği ilkesi gereği yönetmelik, tebliğ vb. idari düzenleyici işlemlerle indirim hakkından yararlanılması için kanunda olmayan yeni bir şart getirilemez.
Vergi Yargısı ise Gelir İdaresi Başkanlığı görüşünün aksine, indirim uygulanmamasının vergi hatası teşkil edeceği, dolayısıyla engelli indiriminin geçmişe de uygulanması gerektiği görüşündedir (2). Bu görüş kanaatimizce Anayasa ve Yasa hükümlerine uygun olan görüştür.
Sonuç olarak, engellilik indiriminden yararlanmak isteyen ancak işe giriş anında başvuru yapamamış çalışanlar dava yoluyla geçmiş 5 yıllık indirim tutarlarını iade alabilmektedirler. Ancak bu durumdan haberdar olmayan engellilerin iade hakları yıllar geçtikçe düzeltme zamanaşımına uğrayarak zayi olmaktadır. Kanaatimizce yapılması gereken Anayasa ve yasal düzenlemeye uygun olarak engellilerin geçmişe dönük indirim haklarını dava yoluna başvurmadan alabilmeleri için gerekli idari düzenlemelerin yapılmasıdır. Böylelikle uygulamada yasanın lafzı ve ruhuna uygun şekilde birlik sağlanmış ve Vergi Yargısının boş yere meşgul edilmesi önlenmiş olacaktır.
(1) https://alomaliye.com/2015/02/19/engelli-indirimi-baslangici/
(2) “…davacının geçmişe dönük vergi kesintilerinin iadesi istemi yönünden, düzeltme zamanaşımı süresi dikkate alınarak, başvuru tarihinden (04.04.2014) geriye dönük beş yıla (4.4.2009’dan başlayarak) ait engellilik oranına göre indirilmesi gereken gelir vergisi tutarlarının davacıya iade edilmesi gerekirken, davacının 23.01.2014 tarihli başvurusu esas alınarak engellilik indiriminden yararlandırılarak, geçmişe dönük gelir vergisi kesintilerinin iadesi isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.” (Temyiz sonucunda onanarak kesinleşen Ankara 2.Vergi Mah. 23.10.2014 E:2014/1398, K:2014/1528 sayılı kararı).
