Borcu Yoktur Yazısı
Serhat ERDEN
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
Yazar Hakkında
Bilindiği üzere, Hazine ve Maliye Bakanlığı’ na bağlı tahsil dairelerinden talep edilen vadesi geçmiş borcunun bulunmadığına dair yazı, hakiki veya hükmi şahıslar olsun, toplumun her kesiminden ihtiyaç duyulan bir belge olması hasebiyle bilhassa ticari hayatta önemli bir yere sahiptir.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 22/A maddesinde “Amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler ile işlem yapanların sorumlulukları” başlığı altında toplanan ve ilgili maddenin Hazine ve Maliye Bakanına vermiş olduğu yetkiye istinaden;
1. 5018 sayılı Kanuna bağlı kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin,[1]
I. Tahsilat Genel Tebliği Seri: A, Sıra No: 1 ekinde yer alan Ek-11 listesinde sayılanlar dışında kalan ancak 4734 sayılı Kamu İhale Kanuna göre mal ve hizmet alımları ile yapım işleri (istisnalar dahil),
II. Mahkeme ilamları veya icra emirleri,
III. 26/12/1931 tarihli ve 1905 sayılı Menkul ve Gayri Menkul Emval ile Bunların İntifa
Haklarının ve Daimi Vergilerin Mektumlarını Haber Verenlere Verilecek İkramiyelere Dair Kanun,
IV. 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun,
kapsamında yapacakları 2.000.-TL’ nin üzerindeki her türlü ödemeler sırasında hak sahiplerinin,
2. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların[2], mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle 2.000.-TL’ nin üzerinde yapacakları ödemeler sırasında hak sahiplerinin,
3. 5018 sayılı Kanuna tabi olmayan ve 4734 sayılı Kanun kapsamına girmeyen, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ile Kalkınma Ajansları gibi kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşların (meslekî kuruluşlar ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle 2.000.-TL’ nin üzerinde yapacakları ödemeler sırasında hak sahiplerinin,
4. Kanun, kararname ve diğer mevzuatla düzenlenmiş olan ve sadece nakdi olarak ödenen devlet yardımları, teşvikler ve destekler nedeniyle kurumların 2.000.-TL’ nin üzerinde yapacakları ödemeler sırasında ilgililerin (ödemelerini banka aracılığı ile yapacak kurumlar, bu tutarları ilgilisine ödenmek üzere bankaya göndermeden önce vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi arayacaklardır.),
5. 492 Sayılı Harçlar Kanununa ekli “İmtiyazname, Ruhsatname ve Diploma Harçları” başlıklı 8 sayılı tarifede belirtilen silah taşıma ve bulundurma vesikaları ile yivsiz tüfek ruhsatnameleri talepleri üzerine yapılacak işlemler sırasında ilgililerin,
vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aranılması zorunluluğu getirilmiştir.
Zorunluluk Aranılmayan Ödemeler
√ Eğitim ve öğretime yönelik burs ve diğer adlarla yapılan ödemelerde,
√ 6183 sayılı Kanunun 70 inci maddesi gereğince haczedilemeyen ödemelerde,
√ 6183 sayılı Kanunun 105 inci maddesinde sayılan tabii afetlere maruz kalanlara yapılan Devlet yardımı, teşvik ve destek ödemelerinde,
√ Bütçelerine mahalli idarelerin katkıda bulunduğu kuruluşların proje ve faaliyetleri karşılığında mahalli idarelere sağladığı destek ödemelerinde,
√ Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, her çeşit gençlik ve spor tesisi ile eğitim ve öğretim kurumlarının yapılması, yaptırılması, kiralanması, onarım ve bakımlarının yapılması, yarım kalan tesislerin tamamlanması ve tefrişatı için mahalli idarelere (il özel idareleri, belediyeler ve köyler) verilen mali katkı kapsamında nakdi olarak yapılacak ödemelerde,x
√ Su alımı ödemelerinde,
√ Abonelik ücretleri, posta ve telgraf giderleri, ihale usulü dışında yapılan haberleşme alımı ödemelerinde,
√ İhale usulü dışında yapılan enerji (yakacak ve elektrik) alımı ödemelerinde,
bu zorunluluk aranılmayacaktır.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 22/A maddesinin Hazine ve Maliye Bakanına vermiş olduğu yetkiye istinaden “vadesi geçmiş borç” olarak madde kapsamına giren amme alacakları aşağıdaki gibidir:
√ Yıllık Gelir Vergisi
√ Yıllık Kurumlar Vergisi
√ Katma Değer Vergisi
vÖzel Tüketim Vergisi
√ Özel İletişim Vergisi
√ Motorlu Taşıtlar Vergisi
√ Şans Oyunları Vergisi
√ Damga Vergisi
√ Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
√ Gelir ve Kurumlar vergilerine ilişkin Tevkifatlar ve Geçici Vergiler
√ Harçlar
√ Bu alacaklara ilişkin vergi ziyaı cezaları, gecikme zammı ve faizleri.
Bahsettiğimiz amme alacaklarının toplam tutarı 2000.-TL’ yi aşması halinde vadesi geçmiş borcun bulunmadığına dair belge (teamüldeki adıyla borcu yoktur yazısı) aranılacaktır.
Örnek-1– Atışalanı Vergi Dairesi Müdürlüğünün mükellefi Eren Bey 26.07.2017 tarihinde vergi dairesine gelerek vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin tarafına verilmesini talep etmektedir.
Daire tarafından yapılan tetkiklerde; mükellefin sadece 2017/Haziran dönemi KDV borcunun bulunduğu görülmüştür.
Bu durumda 26.07.2017 vadeli KDV borcu, mükellefin borç durumunu gösterir belgeyi talep tarihi (26.07.2017) itibariyle vadesi geçmiş borç kapsamında değerlendirilmeyecek ve mükellefe borcu yoktur yazısı verilecektir.
6183 sayılı Kanunun mevcudiyetinde yer alan Tecil Müessesesinden faydalanmış amme borçlularının talep edecekleri borcu yoktur yazılarında, borçların/taksitlerin tecil şartlarına uygun bir biçimde ödendiği müddetçe ilgili amme alacakları, vadesi geçmiş borç olarak dikkate alınmayacaktır.
Vadesi geçmiş borçlarını tecil sistemine bağlamış bulunanların Borcu Yoktur Yazısı taleplerinin yerine getirilebilmesi için sağlanması gereken en önemli şart ise; tecil edilen borçların toplam tutarının %10 unun ödenmiş olmasıdır. Aksi halde ilgili tutar kadar borç yazılır.
Örnek-2– SimSer Wedding Organizasyon Ltd. Şti.’nin şirket müdürü İbrahim Bey 17.05.2017 tarihinde Beşiktaş Vergi Dairesi Müdürlüğüne müracaatta bulunarak hem 6183 sayılı Kanunun 48. maddesi gereği tecil müessesesinden faydalanmak hem de aynı gün vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin tarafına verilmesini talep etmektedir.
Daire tarafından yapılan tetkiklerde; mükellefin muhtelif vergi türleri itibariyle 190.300 TL tutarında vergi borcunun bulunduğu, muhasebe servisince mükellefin emanette parasının bulunmadığı, Vergilendirme ve KDV servislerince de mükellefin herhangi bir iade/mahsup talebinin bulunmadığı görülmüş olup, konu hakkında işlemi gerçekleştirecek takip servisine bilgi verilmiştir.
Örneğimizin ilk ayağı Tecil Müessesesi
Tecil Müessesesi der ki; “Amme borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı 50.000.-TL yi (bu tutar dahil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranılmaz. Bu tutarın üzerindeki amme alacaklarının tecilinde, gösterilmesi Zorunlu Teminat tutarı 50.000.-TL yi aşan kısmın yarısıdır.”
Bu durumda 190.300 TL tutarındaki borcu dikkate aldığımızda (190.300 – 50.000) / 2 = 70.150.-TL tutarında mükelleften 6183 sayılı Kanunun 10. maddesinde belirtilen türlerden teminat alınması gerekmektedir.
Şunu da hatırlatmak gerekir; 190.300.-TL tutarındaki borç, 2018/3 Seri Nolu Tahsilat İç Genelgesinde belirlenen limitlerin[3] altında kaldığından ilgili vergi dairesi bünyesinde tecil-taksitlendirme işlemi gerçekleştirilecektir.
Mükellefimiz 6183 sayılı Kanunun 48. maddesine göre 18 taksit şeklinde borcunu ödemek istese de, idarece 10 taksitte ödenmesi uygun görülmüş olup, yukarıda hesaplanan 70.150.-TL tutarında banka teminat mektubunu teminat olarak vermiş ve tecil müessesesinden faydalandırılmıştır.
Örneğimizin ikinci ayağı Borcu Yoktur Yazısı
Mükellefin 17.05.2017 tarihinde tecil işlemi gerçekleştikten sonra yine aynı tarihte borcu yoktur yazısı talep etmiştir.
Tecil edilen borçların toplam tutarının %10 una tekabül eden 19.030.-TL’ nin 17.05.2017 tarihi itibariyle ödenmesi halinde mükellefe borcu bulunmadığına dair belge verilecektir.
Şayet mükellef 19.030.- TL yerine 9.030.-TL ödeme yapacak olsaydı vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgede (19.030 – 9.030 =) 10.000.-TL borç yazılması gerekecekti.
! Taksitlerin ödenmesinin mühim olmadığını, toplam borcun %10 unun ödenmiş olması gerektiğini görüyoruz.
! ! Müracaat tarihinden önceki bir tarih için borcu yoktur yazısı talep edilebilmektedir. Bu durumda talep edilen tarihteki vadesi geçmiş borç durumunu sorgulamak gerekir.
Örneğimizde “Olsa idi ne olurdu”
| 6183/48’ e göre Borçların Tecil Edildiği Tarihi | Borcu Yoktur Yazısı Talep Tarihi | Tecil edilen toplam borcun %10 unun ödenmesi durumunda Borcu Yoktur Yazısı |
| 17.05.2017 | 17.05.2017 | Borcu Yoktur Yazısı verilir. |
| 17.05.2017 | 25.05.2017 | Borcu Yoktur Yazısı verilir. |
|
17.05.2017 |
10.05.2017 |
Borcu Yoktur Yazısının talep tarihindeki (10.05.2017) vadesi geçmiş borç olarak tespit edilen tutar varsa yazılacaktır. Çünkü 10.05.2017 tarihi itibariyle borcunun bulunmadığına dair yazı istemektedir. Eğer borç yoksa vadesi geçmiş borcunun bulunmadığına dair belge verilecektir. |
Örnek-3– Bayrampaşa Vergi Dairesi Müdürlüğünün mükellefi olan Enes Bey 11.12.2017 tarihinde İnternet Vergi Dairesi aracılığıyla 4734 sayılı kamu ihale kanunu gereğince vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgeyi talep etmiştir.
Vergi dairesince yapılan tetkikler sonucunda; mükellef adına kesilen ve tahakkuk eden 68.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası ile 17.000.-TL Gelir Vergisi borcunun bulunduğu tespit edilmiştir.
Ancak Kamu İhale Genel Tebliğinin 17 inci maddesinin 4 üncü fıkrasındaki[4] borç sayılacak vergi ve ceza türleri arasında özel usulsüzlük cezası yer almadığından, mükellefin talep etmiş olduğu borç durumunu gösterir belgede ilgili tutara yer verilmeyecek olup, sadece Gelir Vergisinden kaynaklanan borç bilgisi yazılacaktır.
Kişilerin borcunun bulunmadığına dair yazı alabilmek için başvurduğu tahsil dairesince, vadesi geçmiş borç kapsamına giren alacakları bakımından bağlı olduğu veya daha önce mükellefiyet kaydı bulunduğu başka tahsil dairelerinin varlığı halinde, başvuru yapılan tahsil dairesince sistem üzerinden diğer tahsil dairelerinden borcunun bulunmadığına dair gerekli tetkikler yapılarak ilgili belge verilir.
Vadesi geçmiş borç kapsamında değerlendirilen amme alacakları türlerinden mükellefiyet kaydı bulunmayanlar, herhangi bir tahsil dairesinden söz konusu alacaklardan dolayı mükellefiyet kayıtlarının bulunmadığına dair bir belge almaları halinde borcu yoktur yazısı aranılmaksızın gerekli ödeme/işlemlerin yapılacağı tabiidir.
Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin geçerlilik süresi 15 gündür.
Amme borçlusunun vadesi geçmiş borcunun ilgili tebliğde belirtilen 2000.-TL’ nin üzerinde olması halinde, borçlunun talebinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ödenecek olan tutardan, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgede belirtilen borç tutarını aşmamak üzere kesinti yapılması ve ilgili tahsil dairesinin hesabına aktarılması zorunludur.
Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı birden fazla tahsil dairesine borcun bulunması durumunda, kesinti tutarı Borcu yoktur yazısının talep edildiği tahsil dairesinin hesabına aktarılır. Kesinti tutarının tahsil dairelerine olan borç toplamından az olması halinde, kesinti tutarı tahsil daireleri arasında garameten[5] taksim edilecektir.
Öte yandan, kurum ve kuruluşlarca hak sahiplerine ödenecek tutar üzerine 2004 sayılı Kanun veya 6183 sayılı Kanuna göre haciz tatbik edilmiş olması halinde, hacze konu tutar düşüldükten sonra kalan tutar, kesintiye esas tutar olarak dikkate alınacaktır. Ancak, yapılacak ödemelerden kesinti yoluyla tahsil dairelerine aktarım yapılacak olması, amme alacağının takibine engel teşkil etmemektedir.
Kesinti yapan kurum;
- Genel bütçeli idare ise muhasebe işlem fişinin düzenlendiği tarihte,
- Genel bütçe dışında bir idare ise kesilen tutarın tahsil dairesi hesaplarına aktarıldığı tarihte,
ödeme yapılmış sayılacağından, bu tarihler dikkate alınarak amme alacağına 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre gecikme zammı hesaplanacaktır.
Vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aramadan ödeme yapanlara ve işlem tesis eden kurum ve kuruluşlara borçlunun bağlı olduğu takibe salahiyetli tahsil dairesince 6183 sayılı Kanunda belirtilen tutarlarda[6] idari para cezası tatbik edilir ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır.
Her bir ödeme veya işlem için ayrı ayrı olmak üzere, belgenin aranılması gereken yılda uygulanacak olan idari para cezası tatbik edilir.
6183 sayılı Kanunun 22/A maddesine göre verilen idari para cezası, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekir.
İdari para cezalarına karşı tebliğ tarihini takip eden otuz gün içinde idare mahkemesine dava açılabilir.
Yayınlanan Makalelerim
Kaynaklar
- A1 Seri Sıra Nolu Tahsilat Genel Tebliği
- İ.V.D.B. – Mükellef Hizmetleri Tahsilat Grup Müdürlüğü Tamimleri
Dipnotlar
[1]
a) 5018 sayılı Kanuna ekli I, II, III ve IV sayılı cetvellerde belirtilen idareler,
b) Belediyeler, il özel idareleri ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlik ve idareler,
(a) ve (b)’de yer verilen kamu idarelerine bağlı döner sermaye işletmeleri.
[2] 4734 sayılı Kanun kapsamında olan idareler Kanunun 2 nci maddesinde aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
i. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç) ve tüzel kişiler.
ii. Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri.
iii. Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar.
iv. Yukarıda belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler.
v. Yapım ihalelerine münhasır olmak üzere, 15/11/2000 tarihli ve 4603 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası, Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketi ve Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketi Hakkında Kanun kapsamındaki bankalar ile bu bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketler.
[3] Vergi Usul Kanunu kapsamına giren Devlete ait alacaklarda Vergi Dairesi Müdürleri ve Vergi Dairesi Başkanlarına kısmi yetki devri yapılmıştır. Buna göre 6183 sayılı AATUHK 48. madde kapsamında tanınan tecil yetkisi;
– 600 bin liraya kadar (bu tutar dahil) Vergi Dairesi Başkanı,
– 400 bin liraya kadar (bu tutar dahil) Defterdar,
– 200 bin liraya kadar (bu tutar dahil) Bağımsız Vergi Dairesi Müdürleri,
– 50 bin liraya kadar (bu tutar dahil) Bağlı Vergi Dairesi Müdürleri,
tarafından kullanılacaktır.
[4] 17.4.1.(Değişik:RG-6/2/2018-30324) (17 Yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim, motorlu taşıtlar, şans oyunları, damga, banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiler ile (Mülga ibare:RG-16/3/2019-30716) (…)bu alacaklara ilişkin vergi ziyaı cezaları, gecikme zammı ve faizleri bağlamında toplam 5.000.-TL’yi aşan tutarlardaki borçlar vergi borcu olarak kabul edilecektir.
[5] Garameten: Herkese eşit olarak, taksim ederek, paylaştırarak, hakkına göre.
[6]
| Yıllar | İdari Para Cezası Tutarı |
| 2014 | 3.043,-TL |
| 2015 | 3.350,-TL |
| 2016 | 3.536,-TL |
| 2017 | 3.671,-TL |
| 2018 | 4.000,-TL |
