Belediye Şirketini Zarara Uğratanların Sorumlulukları (*)
Mahmut ESEN
E. Mülkiye Başmüfettişi
[email protected]
1-6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda şirketlerin kurucuları; yönetim kurulu üyeleri, yöneticilerin (genel müdür/yardımcıları vb.) görev yetki ve sorumlulukları ile bunların yerine getirilmemesi halinde uygulanabilecek yaptırımlar (hapis/adli ve idari para cezaları) TTK’nun ilgili maddelerinde veya cezai sorumlukları genel olarak düzenleyen 562’inci maddesinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
2-Ayrıca 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun kapsam başlıklı 2’inci maddesi uyarınca belediyelerin; doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler Kanun kapsamındadır.
Bu idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütülmesi gerekmektedir.
Belirtilen nedenlerle belediye iktisadi teşebbüsleri (BİT’ler) tarafından yapılan ihalelerdeki yasak fiil veya davranışlar ile cezalara ilişkin hususlarda; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanması gerekmektedir.
3-Şirketin zarara uğratılması halinde sorumluluk durumu hali TTK’nın 553 maddesinde ayrıca/özel olarak düzenlenmiştir.
Bu madde hükmü uyarınca şirketin kurucuları; yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini; kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar.
Diğer yandan; Kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir görevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, başkasına devreden organlar (yönetim kurulu) veya kişiler (yöneticiler), bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispat edilmesi hâli hariç, bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmazlar.
Kusurun belirlenmesinde Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre hareket edileceği açıktır.
4- Yukarıda belirtilmiş mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde:
a)- Belediye şirketinin zarar etmesi/zarara uğratılmış olması hallerinde öncelikle, yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin doğan bu sonuçtan ötürü kusurlu olup olmadıklarının araştırılması; eylemleri veya verdikleri kararlarla TTK ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettiklerinin tespiti halinde ise uğranılmış zararın sorumlulardan tazmini için ticaret mahkemeleri nezdinde (tipik olaylardan başlanılarak) adli dava açılması gerektiği; açılan davada sorunun kaynağına, gerçek sorumlulara daha kolay ulaşılabileceği;
Diğer bir ifadeyle kamu kurum ve kuruluşu olmayan belediye şirketinin zararının tazmini TCK açısından takibi gereken bir suç olmadığından; görevliler hakkında C. Başsavcılığına başvuru yapılmasına gerek olmadığı; bu şekilde başlatılacak adli sürecin şirketin uğradığı zararın tazminini de geciktireceği; sorumlular ile baş sorumluların birlikte hareket etmesine yol açabileceği;
b)-Belediye şirketi tarafından yapılmış ihalelerde Kamu İhale Kanununu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununda belirtilmiş olan yasak fiil ve davranışların tespiti halinde olduğu gibi özel kanunlarda suç olarak belirtilmiş durumlarda ise sorumluları hakkında TCK uyarınca işlem yapılmak üzere C. Başsavcılığına bildirilmesi gerektiği;
Bu tür durumlarda dahi şirket zararının tahsilinin zorunluluk olmadıkça ceza davası sonucuna bırakılmaması gerektiği;
Kanaat ve sonucuna ulaşılmıştır.
(*) Bilgi Notu
