YMM ve SMMM Hizmetlerinde KDV Açısından Emsal Bedel Sorunu
Cihangir ÖZKÖK
Yeminli Mali Müşavir
cihangirozkok@hotmail.com
Bilindiği üzere; serbest meslek kazancı niteliğinde olan YMM ve SMMM hizmetlerinde Gelir Vergisi açısından tahsil esası geçerlidir. Tahsilat varsa gelir doğar, aksi durumda, yani tahsilatın gerçekleşmediği durumlarda herhangi bir gelirden söz edilemez. Tahsilat hangi dönemde gerçekleşmişse o dönemin geliri kabul edilir. Tahsilat hiçbir zaman gerçekleşmemişse, gelir hiçbir zaman doğmamış demektir. Sebebi ise, Gelir Vergisi Kanununda, serbest meslek kazançları ile ilgili olarak, emsal bedeli uygulamasının bulunmamasıdır.
YMM ve SMMM hizmetlerinde emsal bedelin tespiti açısından KDV mevzuatından kaynaklanan bir karmaşa söz konusudur. Şöyle ki;
3065 sayılı KDV Kanununun “Emsal Bedeli veya Emsal Ücreti” başlıklı 27. Maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir. Aynı maddenin 5. Fıkrasında, serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmetin bedelinin, bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı hüküm altına alınmıştır.
3568 Sayılı Kanunun “Ücret” başlıklı 46. Maddesi ise şu şekildedir:
“Ücret meslek mensuplarının hizmetlerine karşılık olan meblağı ifade eder. Ücretin asgarî miktarı tarife ile belirlenir.
Tarifedeki asgarî miktar altında ücret karşılığında iş kabulü yasak olup, aksine hareket disiplin cezasını gerektirir.
Her odanın yönetim kurulu, her yıl ocak ayından geçerli olmak üzere serbest muhasebeci malî müşavirler ve yeminli malî müşavirlerin yapacakları iş ve işlemler karşılığında alacakları ücretleri gösterir birer tarife hazırlayarak Birliğe gönderir.
Birlik yönetim kurulu, oda yönetim kurullarının tekliflerini de gözönüne almak suretiyle çeşitli odaları içine alacak grupları tespit ve gruplarda uygulanacak tarifeleri hazırlayarak Maliye Bakanlığına gönderir.
Maliye Bakanlığı tarifeyi aynen veya gerekli gördüğü değişikliklerle tasdik eder. Tarifeler Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer.”
Tarifenin Sahibi Kim?
SMMM ve YMM Ücret tarifesinin meslek odaları veya Birlik (TÜRMOB)’e mi ait olduğu yoksa bu tarifeleri tasdik eden Maliye Bakanlığına mı ait olduğunun tespit edilmesi gerekir. Zira, KDV Kanununun 27. Madde 5. Fıkrasında meslek teşekküllerince (YMM, SMMM Odaları veya TÜRMOB) tespit edilmiş tarifeye işaret edilmektedir. Diğer kurum veya kuruluşlarca tespit edilmiş tarifenin bu madde hükmüne göre emsal bedel hesabı yapılamaz.
3568 Sayılı Kanunun 46. Maddesinde belirtildiği üzere, Odalar ve Birlik ücret tarifelerini hazırlamaktadır. Bu Kurumların tasdik yetkisi bulunmamaktadır. Bu yetki Maliye Bakanlığına aittir. Hatta, Maliye Bakanlığı tarifeyi aynen tasdik edebileceği gibi, gerekli gördüğünde, üzerinde değişiklikler yaparak da tasdik edebilir. Bu durumda YMM, SMMM Odaları ile TÜRMOB’un Kanunda geçen mesleki teşekküller olarak asgari ücret tarifesinin belirlenmesinde, sadece tarifeyi hazırlama görev ve yetkisinin olduğunu, asıl tespit yetkisinin ise tasdik makamı olan Maliye Bakanlığında olduğunu kabul etmek gerekir.
Sonuç ve Genel Değerlendirme: Serbest meslek kazancı niteliğindeki YMM ve SMMM hizmetlerinden doğan kazançların tespitinde Gelir Vergisi Kanunu açısından emsal bedel uygulaması bulunmamaktadır. KDV Kanunu açısından ise; Kanunun 27. Maddesinin 5. Fıkrasında “Meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa” bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı hüküm altına alınmıştır.
3568 Sayılı Kanuna göre her ne kadar Odaların ve Birliğin (TÜRMOB) ücret tarifesi hazırlama yetkisi bulunsa da, tasdik yetkileri bulunmamaktadır. Ücret tarifesini tasdik etme yetkisi Maliye Bakanlığına aittir. Dolayısıyla ücret tespitini de Maliye Bakanlığı yapmaktadır.
Sonuç olarak; Odalar ve Birliğin YMM ve SMMM hizmetlerine ait ücretlerinin tespitine ilişkin yetkileri Maliye Bakanlığına sunacakları tavsiye seviyesindedir. Bu durumda tarifenin asıl sahibi tarifeyi onaylayan Maliye Bakanlığı olduğundan dolayı KDV Kanununun 27. Maddesinin 5. Fıkrası hükmüne göre YMM ve SMMM hizmetlerinden dolayı KDV açısından emsal bedel uygulamasının yapılmaması gerekmektedir.
