Vergi Tevkifatı Nedir ?
Serhat ERDEN
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
Yazar Hakkında
Tevkifat = Kesinti = Stopaj eş anlamlı kelimeler olmakla birlikte vergi kanunlarında tevkifat adı altında karşımıza çıkmaktadır.
Arapça kökenli bir kelime olan tevkifatın TDK sözlüğündeki anlamı ise para konusunda kesintidir.
Kaynakta kesilen bir vergi türü olan tevkifat uygulamasıyla vergi tahsilatının kolaylaşması ve en düşük tutarların bile vergilendirilmesi amaçlanmaktadır.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi ile geçici 61, 64, 67, 68 ve 69. maddeleri, 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15. ve 30. maddelerinde zikredilen Vergi Tevkifatı; Gelir ya da Kurumlar vergisine tabi olan bir kazancın işverenler veya vergi tevkifatı yapmaya sorumlu olan kişiler tarafından, nakden veya hesaben yaptıkları ödeme esnasında, kanunda belirtilen oranlarda, istihkak sahiplerinin gelir/kurumlar vergilerine mahsuben tevkifat yapılması ve yine bunlar adına peşin olarak ödenmesi şeklinde tanımlanabilir.
Tevkifat; ödemelerin Brüt tutarları üzerinden hesaplanırken, G.V.K.- 94. maddesinde belirtilen ücret gelirlerinin Safi tutar üzerinden hesaplanması ise bu durumun istisnasını oluşturmaktadır.
Stopajda kural olarak ödemeyi yapan taraf, kesintiyi beyan eder ve devlete öder. Ödemeyi alan taraf ise, Yıllık Gelir/Kurumlar Vergisi beyannamesinde beyan ederek, beyanname üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisine mahsup edebileceği gibi, mahsubu yapılan miktarın gelir/kurumlar vergisinden fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince mükellefe bildirileceği ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade olunacağı tabiidir. (bkz. 252 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği)
Konuyu bir örnek ile açıklamaya çalışalım.
İbrahim Bey (Kiracı)
Musab Bey (Kiraya veren)
Aylık kira bedeli: 1.000.-TL (Net) olduğunu varsayalım. Bu durumda yıllık kira bedeli 12×1.000.-TL= 12.000.-TL (Net) olacaktır. Yukarıdaki yazımızda bahsedildiği ve ilgili kanun maddesinde yer aldığı üzere ödemeyi yapan tarafın (İbrahim Bey) kira ödemeleri için %20 oranında tevkifat yapması ve kalan kısmı kiraya veren tarafa (Musab Bey) ödemesi gerekmektedir.
Brüt tutar : 12.000.-TL / 0.80 = 15.000.-TL şeklinde hesaplanmaktadır. İbrahim Bey, 15.000.-TL x 0.20 = 3.000.-TL stopajı, muhtasar beyanname ile beyan etmek ve ödemek zorundadır.
Musab Bey (kiraya veren) ise elde etmiş olduğu iş yeri kira gelirini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecek ve İbrahim Beyin mal sahibi Musab Bey adına ödemiş olduğu 3.000.-TL tutarındaki kesinti yoluyla ödediği vergiyi mahsup edebilecektir.
Örneğimizde dikkat edilecek hususlardan birisi de İbrahim Beyin iş yerini gerçek kişi olan Musab Beyden kiralamış olmasıdır. Oysaki kiralanan iş yeri Musab A.Ş.’ nin aktifine kayıtlı olsaydı, Musab A.Ş. yıllık kira bedeli üzerinden fatura düzenleyecekti (12.000.-TL + KDV) ve şirket adına verilecek Kurumlar Vergisi beyannamesinde kira geliri olarak gelir kaydedilecekti. İbrahim Bey ise stopaj kesmeyecek ve muhtasar beyanname vermeyecekti.
Ayrıca tevkifat uygulamasına 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 9. maddesinde de rastlanılmakta olup, ilgili maddede Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği belirtilmiştir (bkz. KDV Genel Uygulama Tebliği / I-C/2).
