İş Sağlığı Güvenliği Kurulu
Fatih Rüştü TAŞKIN
SGK Müfettişi
fatihrustutaskin33@gmail.com
KURULUN MEVZUAT DAYANAĞI
İşyerinde iş güvenliğiyle ilgili yükümlülüklerden biri de “iş sağlığı ve güvenliği kurulu” oluşturmaktır. Bu kurulu oluşturma zorunluluğu sadece 6331 sayılı Kanunla gelmemiş, önceki İş Kanununa dayanılarak da 2013 öncesinde kurul oluşturma yükümlülüğü devam etmiştir. 6331 sayılı Kanunda bu kurul ile ilgili hükümler 22.madde açıklanmıştır. Bu maddeye dayanılarak “18.01.2013 tarihli İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. Bu yönetmelik 15 maddeden oluşmaktadır ve yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten önce ise 07.04.2004 – 17.01.2013 tarihleri arasında geçerli olan “07.04.2004 tarihli İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik” yürürlükte kalmıştır. İş sağlığı ve güvenliği kurullarıyla iş sağlığı güvenliğindeki çalışmaları organize etmek, sağlamak, yürütmek, yürütülmesine yardımcı olmak amaçlanmıştır.
KURULUN HANGİ İŞYERLERİNDE KURULUYOR?
İşyerinde “kurul” kurma yükümlülüğü tüm işyerlerine değil 6331 sayılı Kanun kapsamına giren işyerleri arasından, 50 ve daha fazla çalışanın olduğu, 6 aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerine getirilmiştir. Oluşturulan kurulun kararlarının işverenlerce yerine getirilmesi zorunludur.
Asıl işveren ve alt işverenlerin olduğu bir durumda asıl işveren ve alt işverenlerin her birinde 50 ve daha fazla çalışan varsa asıl ve alt işverenlerin her biri kurul kurar ve bu kurulların koordinasyonu asıl işverence sağlanmaktadır.
Asıl işveren bünyesinde 50 ve fazla çalışan varsa ve diğer alt işverenlerde 50’den az çalışan varsa bu durumda sadece asıl işveren bünyesinde kurul kurulur ve diğer alt işverenler bu kurula birer “yetkili” görevlendirirler.
Asıl işverende 50’den az çalışan varsa ve diğer alt işverende veya alt işverenlerde 50 ve daha fazla çalışan varsa bu alt işverende veya alt işverenlerde kurul kurulur, asıl işveren belirlenen kurul/kurullara çalışanları arasından bir/birer “yetkili” görevlendirir.
Asıl işveren ve alt işverenin her birinin çalışan sayıları 50 altındaysa bu işyerinde kurul asıl işveren ve alt işveren tarafından ortak olarak kurulur, üyeleri ortak kararla atanmaktadır.
Asıl-alt işverenlik ilişkisi olmayan ancak çeşitli işverenlerin ortak bir yerde bulunduğu durumlarda her işveren kendi kurulunu kurar ve birbirlerini etkileyebilecek konularda birbirlerini bilgilendirirler.
İşyerine bağlı yerler olan fabrika, lojman, müessese, şube, işletmeler grubu gibi yerlerde ayrı ayrı 50 ve daha fazla çalışan varsa ilgili her yerde kurul kurulur. Bu kurullar arasındaki koordinasyon işverence sağlanır, kurullarda alınan kararlar işverence 3 ayda bir değerlendirilir, gerekli tedbirler işverence alınmalıdır.
KURUL KİMLERDEN OLUŞUYOR?
Kurul şu kişilerden oluşur;
– işveren veya işveren vekili,
– iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi,
– “insan kaynakları, personel, sosyal işler” veya “mali ve idari işlerde” görevli bir temsilci,
– (varsa) sivil savunma uzmanı,
– (varsa) formen, usta, ustabaşı,
– çalışan temsilcisi, birçok çalışan temsilcisi varsa baş temsilci.
Kurul başkanı işveren veya işveren vekiliyken sekreter normalde iş güvenliği uzmanı, yoksa (tam zamanlı değilse) personel/ik sorumlusu veya mali-idari işler sorumlusudur. Kurulda işveren ve işveren vekili dışındaki üyeler işveren/işveren vekilince belirlenmektedir. Belirtilen üyelerin aynı zamanda yedekleri de belirlenecektir.
KURUL ÜYELERİNE HANGİ EĞİTİMLER VERİLECEK?
İşveren tarafından hem asıl üyelere hem yedek üyelere çeşitli konularda eğitim verilmesi gerekiyor. Bu konular;
– kurulun görev ve yetkileri,
– genel iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı,
– iş kazaları, meslek hastalıkları, tehlikeli durumlar ve nedenleri,
– iş hijyeniyle ilgili hususlar,
– iletişim teknikleri,
– acil durumlar,
– risk değerlendirmesi.
KURULUN GÖREVLERİ NELER?
Kurulun çeşitli görevleri bulunmaktadır. Kurul üyelerine karşı bu görevleri yapmalarından dolayı hak kısıtlaması uygulanamaz ve üyelere karşı kötü muamele uygulanamaz. Bu görevler şu şekilde özetlenebilir;
– işyerinde iş güvenliğiyle ilgili bir “iç yönerge” hazırlamak, yönergeye uyulmasını izlemek, sonuçları takip etmek, tedbir önerilerini işverene sunmak,
– çalışanlara iş güvenliği konusunda yol göstermek,
– iş güvenliğiyle ilgili tehlikeleri ve tedbirleri belirlemek, işverene bildirmek,
– işyerinde meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, “ramak kala” olayı veya tehlike taşıyan olayları araştırmak, incelemek, rapor tutmak, işveren bildirmek,
– işyerinde iş güvenliği eğitimlerini organize etmek, izlemek, takip etmek, geri bildirimleri kaydetmek,
– işyerinde bakım onarım durumlarında tedbirlerin yeterliliğini ve çalışmaları izlemek, takip etmek,
– işyerinde yangın, afet, sabotaj gibi durumlara karşı alınan tedbirlerin yeterliğini teyit etmek, izlemek,
– her yıl iş güvenliğiyle ilgili bir rapor düzenlemek,
– çalışanların tehlike nedeniyle “çalışmaktan kaçınma” talepleri olursa acilen toplanıp durumu incelemek ve değerlendirmek,
– işyerinde iş güvenliğiyle ilgili genel bir önleme politikası geliştirmek ve izlemek,
KURUL NASIL TOPLANACAK?
Kurul izleme ve uyarma odaklı çalışmaktadır. Kurul normalde ayda en az bir kez toplanmaktadır. Ancak kurul tehlikeli işyerlerinde 2 ayda bir, az tehlikeli işyerlerinde 3 ayda bir toplanma kararı alabilmektedir. Kurul gündemi 2 gün önceden üyelere bildirilmekte, gündem değişikliği yapılabilmektedir. Önemli bir iş kazası olursa (ölümlü, uzuv kayıplı, kapsamlı vb.) veya özel bir tedbir gerektiren durumlar olursa kurul olağan üstü toplanabilmektedir. Kurul toplantıları gün içinde mesai saatlerinde yapılmakta ve bu süreler çalışma süresinden sayılmaktadır. Kurul, işveren/işveren vekili başkanlığında, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanmakta, katılanların salt çoğunluğuyla karar alınmakta, çekimser oy kullanılamamakta, eşitlikte başkanın oyunun verildiği karar kabul edilmektedir. Her toplantıdan sonra toplantıyla ilgili tutanak tutulmaktadır. Kurulda alınan kararlar işvereni veya çalışanları bağlayıcı niteliktedir. Kurul üyeleri işyeriyle ilgili ticari veya mesleki sırları, gizli bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler. Ayrıca kurul üyelerinin işyerinde yapılan iş güvenliği teftişlerine kolaylık sağlaması gerekmektedir. Çalışanlar kurulca alınan yasaklara, kararlara uymakla yükümlüdürler.
YAPTIRIMI NEDİR?
İş güvenliğiyle ilgili idari para cezaları İş Güvenliği Kanunun 26.maddesinde belirtilmiştir. Anılan maddenin 1.fıkrasının i bendinde “22.maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işveren her aykırılık için ayrı ayrı 2.000 TL idari para cezası uygulanacağı” belirtilmiştir. 2019 yılı için yeniden değerleme oranı %23,73’tür. Uygulanacak idari para cezaları işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre kategorize edilmiştir.
İdari para cezalarını iki grup halinde ele alabiliriz.
1.Kurulu Oluşturmamak
Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulunu oluşturmamak.
50 ve daha fazla Çalışanı Olan İşyerlerine 2019 yılı için idari para cezası;
– Az tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 5.737 TL
– Tehlikeli sınıftaysa (%100 arttırılarak) 7.650 TL
– Çok tehlikeli sınıftaysa (%200 arttırılarak) 11.475 TL olarak uygulanmaktadır.
2.Diğer Yükümlülükleri Yerine Getirmemek
Diğer yükümlülükler kısaca şunlardır;
– alt işverenin bulunduğu hallerde uygun kurulu oluşturmamak,
– kurullar arasında koordinasyonu sağlamamak,
-aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirmemek ve bu kapsama alınabilecek diğer “fiili” yükümlülükler.
Bu aykırılıklar için ise idari para cezaları 2019 yılı için şu şekildedir;
a) 10’dan az çalışanı olan işyerlerine;
1.Az tehlikeli sınıftaysa (aynı miktarda) 3.825 TL
2.Tehlikeli sınıftaysa (%25 arttırılarak) 4.781 TL
3.Çok tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 5.737 TL
b) 10-49 Çalışanı Olan İşyerlerine;
1.Az tehlikeli sınıftaysa (aynı miktarda) 3.825 TL
2.Tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 5.737 TL
3.ok tehlikeli sınıftaysa (%100 arttırılarak) 7.650 TL
c) 50 ve daha fazla Çalışanı Olan İşyerlerine;
1.Az tehlikeli sınıftaysa (%50 arttırılarak) 5.737 TL
2.Tehlikeli sınıftaysa (%100 arttırılarak) 7.650 TL
3.Çok tehlikeli sınıftaysa (%200 arttırılarak) 11.475 TL olarak uygulanmaktadır.