Döviz Borcu Geçici Vergi
İsmail KÖKBULUT
Yeminli Mali Müşavir
ismail@kokbulut.com
31.12.2018 tarihi dördüncü üç aylık geçici vergi hesabının son günü. Beyanı daha sonra yapılacak olan kurumlar vergisi veya ticari, zirai ve serbest meslek erbabı için de geçerli olacak dönem sonu değerleme işlemleri için varsa döviz cinden nakit, mevduat, alacak, borç vs. gibi kalemlerin envanter, değerleme gibi hesap ve değerlemelerin dikkate alınacağı gün 31.12.2018 tarihidir.
Vergi dönemlerinin son günlerinin özelliği, işletme varlık ve borçlarında yer alan tutarların bu tarih itibariyle Vergi Usul Kanununda belirlenen usullerde değerleme yapılacağı gün olması.
Bir çok işletmenin borçları, alacakları, banka kredi borçları döviz mevduatları gibi aktif ve pasifte döviz cinsinden yer alan bir çok kalemin değerlemesi son günde Merkez Bankası döviz alış kurları üzerinden yapılmaktadır.
En son aktif ve pasiflerinde yer alan bu tür kıymetlerin değerlemesi 30.09.2018 tarihinde yapılmıştı. Bu kıymetlerden halen aktif ve pasifte yer almaya devam eden borç ve alacaklar varsa şimdi bu değerleme 31.12.2018 tarihli Merkez Bankası Döviz alış kurları üzerinden yapılacaktır.
Borcu olan daha fazla vergi ödeyecek. İşletmelerin döviz cinsinden borçları mal ve hizmet alımı yaptığı işletmelere olabileceği gibi banka gibi kredi kuruluşlarına da olabilir. Vadesi gelmediği halde işletmenin yabancı para cinsinden borcu aynı kalmakla beraber son 3 aylık dönemde kur düşüşü nedeniyle TL cinsinden borcunu azaltmakta. Bu düşüş sonucu oluşan kur farkları işletmelerin gelirlerine kaydedildiği için üzerinden geçici vergi hesaplanacak dönem kârı artacak ve daha fazla geçici vergi ödeyeceklerdir.
Bir milyon dolar borcu olan 156.024.-TL daha fazla vergi ödeyecek
Örneğin; Geçmiş yıllardan 1 milyon ABD Doları borcu olan bir işletmenin bu borcu 31.12.2018 tarihinden halen ödenmemiş olsun. Bu borç için en son değerleme yapıldığı gün olan 30.09.2018 tarihli kura göre TL karşılığı borcu (1.000.000 $ x 5,9902 =) 5.990.200.-TL iken, 31.12.2018 tarihli kura göre TL karşılığı borcu (1.000.000 $ x 5,2810=) 5.281.000.-TL olmaktadır.
Bu iki tarihli değerlemeden kaynaklı olan kur farkı tutarı olan (5.990.200 – 5.281.000 =) 709.200.-TL’lik tutar geçici vergi hesaplarında gelir olarak dikkate alınacak ve geçici vergi döneminde matrah çıkıyorsa eğer (709.200 x % 22=) 156.024.-TL daha fazla geçici vergi ödeyecektir.
Döviz borcu olanlar için durum böyle iken döviz cinsinden alacağı olanlar için durum tam tersi. Bu durumda olanlar da kur değerlemesinden dolayı 156.024.-TL daha az vergi ödeyecekler.
