Alt İşveren Sözleşme İptali
Salih BOŞDURMAZ
Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcısı
[email protected]
A1 alt işveren ile A asıl işveren arasında yapılan sözleşme noter kanalıyla asıl işveren tarafından sonlandırılması halinde ve alt işveren dosyasından da sigortalı bildirilmeye devam etmesi üzerine alt işveren tarafından bildirilen sigortalının durumu ne olacak. Günlük hayatta pek karşılaşmasak da bu gibi durumlarda yapılması gereken usul işlemler nedir?
Örnek : A asıl işveren A1 alt işveren iş sözleşmesini noter kanalıyla, 29/02/2016 tarihinde iptal etmiş ve bu durumu A1 alt işverene bildirmiştir. Bu sırada A1 alt işverenden uzmanlık bilgisine ihtiyaç duyduğu personel B’yi 23/05/2016 tarihine kadar Alt işveren dosyasından bildirilmeye devam etmiş ve daha sonra 21.05.2016 ilâ 31.08.2016 tarihleri arasında kendi bünyesinde B’yi sigortalı olarak bildirmeye başlamıştır. Bu durumda SGK açısından yapılması gereken nedir? Verilecek APHB hangi dosya üzerinden verilmesi gerekmektedir?
Bilindiği üzere, 5510 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde; “İşyeri, sigortalı sayılanların maddî olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir.
İşyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar da işyerinden sayılır.
Alt işveren, asıl işverenin işyerinde çalıştırdığı sigortalıları, işverenle aralarında yaptıkları sözleşmenin ibrazı kaydıyla, Kurumdan alacağı özel bir numara ile asıl işverenin kayıtlı olduğu dosyadan bildirir.”
12 nci maddesinde ise; “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt işveren denir. Sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlarla sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işveren, bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur.”
Hükümleri yer almaktadır.
5510 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen hükümleri uyarınca Asıl işverenin, Kanunla işverene yüklenilen yükümlülüklerden dolayı Kuruma karşı alt işveren ile birlikte müşterek ve müteselsilen sorumluluğu bulunmakta, dolayısıyla asıl işveren alt işverenin prim borçlarının yanı sıra Kurum tarafından uygulanan idari para cezalarından da sorumludurlar.
Diğer taraftan, 5510 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin ikinci fıkrasında; “Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarının görevleri sırasında tespit ettikleri Kurum alacağını doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemler, yemin hariç her türlü delile dayandırılabilir. Bunlar tarafından düzenlenen tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerlidir” hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği‘ nin 29 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ‘‘İl müdürü, görevlendireceği il müdür yardımcısı, sosyal güvenlik merkez müdürü veya başka bir denetmen tarafından raporların incelenmesi sonucunda, raporda düzeltilmesi veya tamamlanması gereken hususlar varsa bunların giderilmesi, gerekçeleri de belirtilmek suretiyle, raporu düzenleyen denetmen veya denetmen yardımcısından yazılı olarak istenir. Denetmen veya denetmen yardımcısının isteğe katılmaması halinde rapor, ekleri ve iade gerekçeleri ile birlikte il müdürüne gönderilir. İl müdürü, taraflardan birinin görüşünü uygun bularak uygulanmasını isteyebileceği gibi, tereddüt edilmesi halinde raporu ekleri ve iade gerekçeleri ile birlikte Başkanlığa gönderebilir. Rapor hakkında, gerek görülmesi halinde Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının da görüşü alınmak suretiyle Başkanlığın görüşü doğrultusunda işlem yapılır.” şeklinde açıklanmıştır.
A1 alt işyeri dosyası üzerinden 29/02/2016-23/05/2016 tarihleri arasında A asıl işveren A.Ş.ye ait 00001 sicil sayılı işyeri dosyasının (03) nolu alt A1 alt işveren Şti.nden bildirim yapılan sigortalı B asıl işverenin işyeri dosyasından 21.05.2016 ila 31.08.2016 tarihleri arasında sigortalı bildiriminin yapıldığı tespit edilmiştir.
Buna göre, 00001 sicil sayılı dosyada işlem gören A asıl işveren A.Ş.’nin 003 nolu alt işvereni A1. Alt işveren Şti. arasındaki asıl işveren-alt işverenlik sözleşmesinin 29.02.2016 tarihinde feshedilmiş olmasına karşın alt işveren dosyasından 2016 yılı Mart/Nisan/Mayıs aylarında bildirimi yapılan sigortalı Ahmet B ‘nin denetmen marifetiyle yapılan inceleme neticesinde fiilen çalıştığının tespit edildiğinden ayrıca 5510 sayılı Kanunun hükümleri uyarınca asıl işverenin, Kanunla işverene yüklenilen yükümlülüklerden dolayı Kuruma karşı alt işveren ile birlikte müşterek ve müteselsilen sorumluluğu bulunduğu ilkesinden hareketle asıl işverenin işyeri dosyasından alt işveren kodu ile bildirimi yapılan adı geçen sigortalının 01.03.2016-23.05.2016 tarihleri arasında bildirilen primlerin yanlış veya yersiz alınmamış olması nedeniyle iptal edilen primlerin fiilen çalıştığı tespit edilen asıl işveren dosyasına aktarılması gerekmekte olup, ayrıca söz konusu dönemlere ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin yine aynı işyeri dosyası üzerinden asıl işverence düzenlenerek verilecek olması nedeniyle yapılacak bu düzeltme işlemi nedeniyle idari para cezası uygulanmamasının,
Asgari ücret desteği yönünden yapılan değerlendirmede; 5510 sayılı Kanun uyarınca alt işverenler için müstakil işyeri dosyası tescil edilmediğinden ve alt işverenler sosyal sigorta yükümlülüklerini asıl işverene ait işyeri dosyası üzerinden yerine getirdiklerinden, ayrıca alt işverenlerin kuruma olan borçlarından ve prime esas kazanç tutarlarını eksik bildirmekten veya sigortalılarını kayıt dışı çalıştırmaktan yada sahte sigortalı çalıştırmalarından kaynaklanan durumların tespit edilmesi halinde alt işverenin Kuruma olan yükümlülüklerinden müteselsilen sorumluluğunun olması nedeniyle A asıl işyeri ile A1 alt işveren Şti. arasındaki asıl işveren-alt işverenlik sözleşmesinin 29.02.2016 tarihinde feshedilmiş olması sebebiyle alt işveren dosyasından 2016 yılı Mart/Nisan/Mayıs aylarında bildirimi yapılan sigortalı B’nin işyeri bordro tanık beyanları ve kamu kurumundan alınan belgelerden elde edilen hususlar neticesinde bahse konu şahsın fiilen çalıştığının saptandığı ancak asıl işveren ve alt işveren arasında çıkan anlaşmazlık nedeniyle sözleşmenin fesih edilmesi sonucunda çalışan kişinin bu durumun haricinde tutulmasının doğru olduğu yönünde değerlendirmede bulunulduğu dikkate alındığında asıl işverene ait işyeri dosyasından alt işverence yapılan bildirimin iptal edilerek asıl işveren dosyasına aktarılacak bildirimlerin destek uygulaması yönünden sigorta primine esas kazancın eksik bildirilmesi veya hiç bildirilmemesi sonucunu doğurmayacağından Kurumumuzca haksız uygulamalara meydan verilmemesini teminen işverenin 2016 yılında yararlanmış olduğu asgari ücret destek tutarlarının geri alınmamasının uygun olacağı, görüş ve kanaati hasıl olmaktadır.
Sonuç Olarak;
A1 alt işveren yeri dosyasından bildirilen sigortalının ilgili tarihlerdeki bildirimleri İPC (A2 ve c4) önerilmeksizin A asıl işveren dosyasına aktarılması gerekmekte ve söz konusu A asıl işverenin yararlanmakta olduğu teşvik ve destek varsa bunlar kesilmemelidir.
