2017 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması
En yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay %47,4 oldu
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2017 yılı sonuçlarına ilişkin gelir bilgileri, bir önceki takvim yılı olan 2016 yılını referans almaktadır. Gelir hesaplamalarında, haneleri karşılaştırılabilir hale getirmek için hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak elde edilen eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri kullanılmaktadır.
Araştırma sonuçlarına göre; en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0,2 puan artarak %47,4’e, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0,1 puan artarak %6,3’e yükseldi. Toplumun en zengin %20’sinin gelirinin en yoksul %20’sinin gelirine oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı ise 7,7’den 7,5’e düştü.
Gini katsayısı 0,405 olarak tahmin edildi
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir. 2017 yılı sonuçlarına göre Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,001 puan artış ile 0,405 olarak tahmin edildi.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 20’lik gruplar, 2016, 2017
Ortalama yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 21 bin 577 TL oldu
Türkiye’de ortalama yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir önceki yıla göre %12,7 artarak 19 bin 139 TL’den 21 bin 577 TL’ye yükseldi.
Toplam gelirden en yüksek payı %48,9 ile maaş ve ücret gelirleri aldı
Toplam eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirleri içerisinde en yüksek payı, %48,9 ile bir önceki yıla göre 0,8 puan azalan maaş ve ücret gelirleri aldı. İkinci sırayı %19,7 ile önceki yıla göre 0,1 puanlık artış gösteren sosyal transfer gelirleri alırken üçüncü sırayı %19,6 ile 2016 yılına göre 0,2 puan azalan müteşebbis gelirleri aldı.
Tarım gelirlerinin müteşebbis geliri içindeki payı 2016 yılına göre 3,8 puan azalarak %21,4 olarak gerçekleşti. Sosyal transferlerin ise %91,4’ünü emekli ve dul-yetim aylıkları oluşturdu.
Göreli yoksulluk oranı %13,5’e geriledi
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,8 puanlık düşüş ile %13,5 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ise yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,1 puan azalarak %20,1 oldu.
Hanehalkı tiplerine göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hanehalklarının yoksulluk oranının bir önceki yıla göre 0,7 puan düşerek %8,2, bağımlı çocuğu olmayan hanehalklarının yoksulluk oranının 0,2 puan düşerek %3,8, bağımlı çocuğu olan hanehalklarının yoksulluk oranının ise 0,9 puan düşerek %17 olduğu görüldü.
Okur-yazar olmayanların %25,4’ü, yükseköğretim mezunlarının %1,5’i yoksul
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayanların %25,4’ü, bir okul bitirmeyenlerin %21,7’si yoksul iken, bu oran lise altı eğitimlilerde %11,7, lise ve dengi okul mezunlarında ise %5,5 oldu. Yükseköğretim mezunları ise %1,5 ile en düşük yoksulluk oranının gözlendiği grup oldu.
Sürekli yoksulluk oranı %14 oldu
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2016 yılında sürekli yoksulluk oranı %14,6 iken 2017 yılında bu oran %14 oldu.
Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı %59,1 oldu
Nüfusun %59,1’i kendilerine ait bir konutta otururken, %40,8’i konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu, %36,6’sı sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi ve %22,9’u trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadı.
Taksit ödemeleri veya borçları olanların oranı %69,2 oldu
Nüfusun, %69,2’si konut alımı ve konut masrafları dışında taksit ödemeleri veya borçları olduğunu, %60,8’i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını karşılayamadığını ve %13,4’ü konut masraflarının hanelerine çok yük getirdiğini beyan etti.
Maddi yoksunluk oranı %28,7 oldu
Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden maddi yoksunluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve otomobil sahipliği ile beklenmedik harcamalar, evden uzakta bir haftalık tatil, kira, konut kredisi, borç ödemeleri, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek ve evin ısınma ihtiyacının ekonomik olarak karşılanamama durumu ile ilgili hanehalklarının algılarını yansıtmaktadır.
Yukarıda belirtilen dokuz maddenin en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan ciddi maddi yoksunluk oranı 2016 yılında %32,9 iken 2017 yılında 4,2 puan düşerek %28,7 olarak gerçekleşti.
