Emeklilik Mevzuatında Yapılan Düzenlemeler
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayı : 98547999-010-E.6005163
Tarih: 18/06/2018
Konu : 7103 sayılı Kanun İle Emeklilik Mevzuatında Yapılan Düzenlemeler
Bilindiği üzere, 7103 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 27/3/2018 tarihli ve 30373 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
7103 sayılı Kanunun; 66 ncı maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasına cümle, 72 nci maddesi ile 5510 sayılı Kanuna geçici 74 üncü madde eklenmiş, 71 inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun geçici 66 ncı maddesinin beşinci fıkrası değiştirilmiş olup, 5510 sayılı Kanunda yapılan söz konusu düzenlemeler nedeniyle emeklilik mevzuatında meydana gelen değişiklikler aşağıda açıklanmıştır.
1- Ölüm Sigortasında Çocukların Hak Sahibi Olma Koşullarında Yapılan Düzenleme
7103 sayılı kanun ile 5510 sayılı Kanunun ölüm aylığının hak sahiplerine paylaştırılmasına ilişkin 34 üncü maddesinin birinci fıkrasına 27/3/2018 tarihinden geçerli olmak üzere, “Ancak hak sahibi çocuklardan 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmaları, bunlara aylık bağlanmasına engel oluşturmaz.” cümlesi eklenmiş ve ölüm aylığı alan hak sahibi çocuklardan 5510 sayılı Kanunda belirtilen yaş koşullarını doldurmamış olan ve öğrencilik nitelikleri devam edenlerin hizmet akdine tabi çalışmaları durumunda da aylık hakkından yararlandırılması imkânı sağlanmıştır.
27/3/2018 tarihinden önce hak sahibi olanlar hakkında yapılacak işlemlere ilişkin ise 7103 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanuna geçici 74 üncü madde eklenmiş olup, söz konusu madde;
Bu maddenin yürürlük tarihinden Önce ilgili kanunlarına göre gelir veya aylık bağlanan hak sahibi çocuklardan 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayanların bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmaları, ödenmekte olan gelir ve aylıklarının kesilmesini gerektirmez.
Bu maddenin yürürlük tarihinden önce çalışmaları nedeniyle ilgili kanunlarına göre gelir veya aylıkları kesilen ve bu Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde belirtilen şartları taşıyanlardan, gelir veya aylık bağlanması için yazılı istekte bulunanların gelir ve aylıkları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılır ve bağlanan gelir ve aylıklar için geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmaz.”
hükmünü amirdir.
1.1- 27/3/2018 Tarihinden İtibaren Çocukların Hak Sahibi Olmasına İlişkin Koşullar
5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışılmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanılmamış olması, ölüm aylığına hak kazanma şartları yönünden çocuklar için ortak koşul olup, maddede öngörülen diğer koşulların da oluşması halinde çocuklara ölüm aylığı bağlanmaktadır. moc.eyilamola nednisetis rıtşımnılaç
Ancak, 7103 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinde yapılan değişiklik sonucunda maddenin yürürlük tarihi olan 27/3/2018 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanması talebinde bulunan çocuklardan 4/1-(a) kapsamında sigortalı sayılanlara; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurana kadar aylık bağlanacaktır. Aylık almakta iken 4/1-(a) kapsamında sigortalılığa tabi çalışmaya başlayan hak sahibi çocukların da Kanunda belirtilen yaş ve öğrencilik nitelikleri devam ettiği sürece bağlanan aylıkları kesilmeyecektir.
27/3/2018 tarihinden önce gelir/aylık bağlanması talebinde bulunup, henüz işlemleri tamamlanmayan ve yapılan değişikliğe göre hak sahibi olduğu tespit edilen çocukların gelir/aylıkları da Kanunun yürürlük tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır. 27/3/2018 tarihinden önce Kanunda öngörülen yaş ve öğrenim koşullarını taşımalarına rağmen 4/l-(a) kapsamında çalışmaları nedeniyle talepleri reddedilenlerin yeniden talepte bulunmaları halinde aylık başlangıç tarihleri zaman aşımı hükümleri de dikkate alınarak Kanunun yürürlük tarihine göre belirlenecektir.
Hak sahibi çocuklann yabancı ülke mevzuatına, Kanunun 4/1-(b) ve 4/l-(c) bentlerine tabi çalışmaları ya da kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir ve aylık almaları halinde ise mevcut uygulamaya devam edilerek aylık bağlanmayacak, bağlanan aylıkları ise kesilecektir. Ancak, aynı anda Kanunun 4/1-(a) ve 4/l-(b) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tabi olacak şekilde çalışan ve Kanunun 53 üncü maddesi uyarınca 4/l-(a) bendi kapsamında sigortalı sayılan ve 4/l-(b) bendi kapsamındaki sigortalılıkları da devam eden hak sahibi çocukların aylıkları kesilecektir.
5510 sayılı Kanunun 50 nci maddesi kapsamında isteğe bağlı sigortalı olunan süreler zorunlu çalışma kapsamında değerlendirilmediğinden diğer şartlan taşımaları halinde hak sahibi olabileceklerdir.
Örnek 1– Yaşlılık aylığı almakta iken 5/1/2017 tarihinde ölen sigortalıdan dolayı 1/7/2001 doğum tarihli erkek çocuğuna 1/2/2017 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanmıştır. 4/4/2018 tarihinde 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başlayan hak sahibi çocuğun aylığı öğrenim görmemesi halinde 18 yaşını doldurduğu 1/7/2019 tarihine kadar ödenmeye devam edecektir. Söz konusu erkek çocuğun 4/l-(a) kapsamında çalışmaya devam etmesi ve lise öğrenimi görmesi halinde 20, yükseköğrenime devam etmesi halinde ise 25 yaşına kadar aylıkları ödenecektir.
Örnek 2– 22/4/2018 tarihinde ölen sigortalının malul olduğu tespit edilen çocuğunun 5/1/2018 tarihinden itibaren 4/l-(a) kapsamında sigortalı olduğu, 17/6/1999 doğumlu çocuğun aynı zamanda Açık Öğretim Lisesi öğrencisi olduğu anlaşılmıştır. Hak sahibi çocuğun sigortalı çalışmaya devam etmesi halinde lise öğrenimine devam ettiği sürece 20 yaşına kadar aylıkları ödenmeye devam edilecektir. https://goo.gl/RkqgJX
Örnek 3– 20/6/2018 tarihinde ölen sigortalıdan dolayı ölüm aylığı bağlanması talebinde bulunan 1/1/1994 doğumlu bekar kız çocuğunun 10/12/2016 tarihinden itibaren 4/l-(a) kapsamında çalıştığı ve aynı zamanda yükseköğrenim gördüğü anlaşılmıştır. Söz konusu kız çocuğuna 1/7/2018 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanacak ve hizmet akdine tabi çalışmalarının devam etmesi halinde yükseköğreniminin de devam etmesi koşuluyla 25 yaşını dolduracağı 1/1/2019 tarihine kadar aylıkları ödenmeye devam edilecektir.
Örnek 4- Örnek 3’teki kız çocuğunun;
– Hizmet akdine tabi çalıştığı işyerinden 15/7/2018 tarihinde ayrılması halinde öğrenciliğinin devam edip etmediğine bakılmaksızın ölüm aylığı ödenmeye devam edilecektir.
– 15/7/2018 tarihinde mezun olması ancak 4/1-(a) kapsamındaki çalışmalarının devam etmesi halinde ise aylıkları mezun olduğu tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilecektir.
– 8/9/2018 tarihinde evlenerek evlenme ödeneği talebinde bulunması halinde almakta olduğu aylığının iki yıllık tutan evlenme ödeneği olarak ödenecektir.
Örnek 5– 21/11/2008 tarihinde ölen sigortalıdan dolayı 5/10/1996 doğum tarihli erkek çocuğuna 1/12/2008 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanmış ve lise öğrenimine devam etmesi nedeniyle 20 yaşına kadar aylıkları ödenerek yaşını doldurduğu tarihi takip eden Ödeme dönemi başından itibaren aylıkları kesilmiştir. Hak sahibi çocuk 1/2/2018 tarihinde 4/l-(a) kapsamında çalışmaya başlamış ve 5/9/2018 tarihinde yükseköğrenime başlaması nedeniyle 22/10/2018 tarihinde aylık bağlanması talebinde bulunmuştur. Söz konusu çocuğa müracaat tarihini takip eden ay başı olan 1/11/2018 tarihinden itibaren aylık bağlanacak olup, öğrenciliği devam ettiği sürece 25 yaşını doldurduğu tarihe kadar bağlanan aylığı ödenmeye devam edilecektir.
1.2- 27/3/2018 Tarihinden Önce Gelir/Aylık Bağlanmış Olan Hak Sahibi Çocuklara İlişkin İşlemler
7103 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 74 üncü madde ile maddenin yürürlük tarihinden önce ilgili kanunlarına göre gelir veya aylık bağlanan hak sahibi çocuklardan 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayanların 4/1-(a) kapsamında sigortalı sayılmalarının, ödenmekte olan gelir ve aylıklarının kesilmesini gerektirmeyeceği öngörüldüğünden gerek 5510 sayılı Kanun gerekse 506, 2925, 1479 ve mülga 2926 sayılı kanun hükümlerine göre ölüm aylığı alan hak sahibi çocukların 27/3/2018 tarihinden sonra hizmet akdine tabi çalışmaları halinde Kanunda belirtilen öğrencilik nitelikleri devam ettiği sürece yine Kanunda belirlenen yaş koşullan oluşana kadar aylıklarının ödenmesine devam edilecektir.
Aynca söz konusu maddede, 27/3/2018 tarihinden önce çalışmaları nedeniyle ilgili kanunlarına göre gelir veya aylıkları kesilen ve bu Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde belirtilen şartlan taşıyanlardan, gelir veya aylık bağlanması için yazılı istekte bulunanların gelir ve aylıklarının, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacağı ve bağlanan gelir ve aylıklar için geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmayacağı öngörülerek maddenin yürürlük tarihinden önce hizmet akdine tabi çalışmaları nedeniyle aylığı kesilmiş olan çocukların da 34 üncü maddede yapılan değişiklikten yararlandırılmaları sağlanmıştır.
27/3/2018 tarihinden önce 4/l-(a) kapsamındaki çalışmaları nedeniyle aylıkları kesilen hak sahibi çocukların, yeniden talepte bulundukları tarihte Kanunda öngörülen yaş ve/veya öğrenim koşullarını kaybettiklerinin tespit edilmesi halinde, zaman aşımı hükümleri de dikkate alınarak aylıkları 27/3/2018 tarihini takip eden aybaşından itibaren başlatılacak ve Kanunda öngörülen yaş ve/veya Öğrenim koşullarının ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi başı itibariyle kesilerek, söz konusu süre için hesaplanan aylıklar hak sahiplerine ödenecektir.
Yine, 27/3/2018 tarihinden önce 4/1-(a) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlaması nedeniyle aylığı kesilen ve bu çalışmaları devam eden kız çocuklarından, öğrenim görmeleri nedeniyle yeniden aylık bağlanması talebinde bulunan, ancak 27/3/2018 tarihi ile talep tarihi arasında evlenmiş olduğu tespit edilenlere 27/3/2018 tarihini takip eden aybaşı ile evlenme tarihini takip eden ödeme dönemi süresince hesaplanan aylıkları ödenecek, söz konusu kız çocuklarına evlenme ödeneği ödenmesini talep etmeleri halinde ise Kanunun 37 nci maddesi gereği evlenme ödeneği ödenecektir.
Diğer taraftan, yapılan değişikliğin yürürlük tarihi 27/3/2018 olduğundan bu tarihten önceki sürelere ilişkin 4/1-(a) kapsamında çalışmaları nedeniyle hatalı gelir/aylık ödendiği tespit edilerek borç çıkartılan yersiz ödeme miktarlarının tahsili işlemlerine devam edilecektir.
27/3/2018 tarihinden önceki ve sonraki sürelere ilişkin 4/l-(a) kapsamında çalışmaları tespit edilen hak sahibi çocukların, söz konusu sigortalılık süresince Kanunda belirtilen yaş ve öğrenim şartlarını taşıdıklarının anlaşılması halinde, Kanunun yürürlük tarihinden önceki sürelerde yapılan ödemeler yersiz ödeme olarak değerlendirilecek, Kanunda yapılan değişiklik nedeniyle ödenmesi gereken 27/3/2018 tarihinden sonraki sürelere ilişkin ise herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Örnek 6– Örnek 5’teki 1/12/2008 tarihinden itibaren ölüm aylığı alan 5/10/1996 doğum tarihli erkek çocuğun, 12/9/2016 tarihinden itibaren yükseköğrenime başlamış ve aylıklarının 1/2/2018 tarihinde 4/l-(a) kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmiş olması halinde, öğreniminin devam etmesi koşulu ile 22/10/2018 tarihli talebine istinaden aylıkları 27/3/2018 tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacak, Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreye ilişkin herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.
Örnek 7– 8/2/2007 tarihinde ölen babasından dolayı 1/3/2007 tarihinden itibaren 506 sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanan 15/5/1995 doğum tarihli bekar, kız çocuğu 3/7/2018 tarihinde 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başlamıştır. Yapılan incelemede hak sahibi çocuğun 1/9/2016 tarihinden itibaren yükseköğrenime devam ettiği anlaşıldığından öğrenimi devam ettiği sürece 25 yaşına kadar aylıkları 4/1-(a) kapsamındaki çalışması nedeniyle kesilmeyecektir.
Örnek 8– 25/4/2008 tarihinde ölen annesi nedeniyle 1/5/2008 tarihinden itibaren 1479 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık almakta iken 12/1/2018 tarihinden 4/l-(a) kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle aylıkları kesilen 11/12/1999 doğumlu erkek çocuğunun halen lise öğrenimine devam etmesi nedeniyle 1/9/2018 tarihinde aylıklarının yeniden başlatılmasını talep etmesi halinde söz konusu aylıklar 27/3/2018 tarihini takip eden ay başından başlatılacak olup, Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreye ilişkin herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.
Örnek 9– Örnek 8’deki erkek çocuğun 1/9/2018 tarihli talebine göre yapılan incelemede, 1/7/2018 tarihinde liseden mezun olduğunun tespit edilmesi halinde hak sahibi çocuğun aylıkları 1/4/2018 tarihinde başlatılacak, 1/7/2018 tarihini takip eden ödeme dönemi başı itibariyle kesilecek ve sadece söz konusu süreye ilişkin aylıkları ödenecektir.
Örnek 10– 2008 yılı Ekim ayı başı öncesinde 5434 sayılı Kanun kapsamında 7 yıl 2 ay hizmeti bulunmakta iken 11/6/2007 tarihinde vefat eden babasından dolayı 1/11/2008 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında aylık bağlanan 3/10/1996 doğumlu erkek çocuğun, 4/8/2017 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında çalışmaya başladığı 26/9/2018 tarihinde tespit edilmiştir. Bu erkek çocuğun, yükseköğrenim yapması halinde Kanunun yürürlük tarihi olan 27/3/2018 tarihinden önceki sürelerde (1/9/2017-1/4/2018 tarihleri arası) yapılan ödemeler, yersiz Ödeme olarak değerlendirilecek ve borç çıkartılacak, 1/4/2018 tarihinden sonraki aylıkları ise aynca bir talep aranmaksızın, 25 yaşını geçmemek üzere yükseköğrenime devam ettiği sürece ödenmeye devam edilecektir.
Örnek 11– 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında, annesinin 2008 yılı Ekim ayı başı öncesinde 5434 sayılı Kanun kapsamındaki 5 yıl 1 aylık hizmeti esas alınarak 1/5/2009 tarihinden itibaren aylık bağlanan 3/7/1994 doğumlu kız çocuğun, 4/4/2017 tarihinden itibaren 4/l-(a) kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle aylığı 1/5/2017 tarihinden itibaren kesilmiştir. Bu kız çocuğunun, 27/2/2019 tarihindeki talebi kapsamında yükseköğrenime devam etmesi nedeniyle aylığı 1/4/2018 tarihinden itibaren bağlanacak, ancak 18/11/2018 tarihinde evlenmiş olması nedeniyle de 1/12/2018 tarihinden itibaren aylığı bu defa evlenme dolayısıyla kesilecektir. Söz konusu kız çocuğuna talebi halinde ayrıca evlenme ödeneği ödenecektir.
1.3- Ölüm Gelirinde Çocukların Hak Sahipliği
Ölen sigortalıdan dolayı gelir bağlanmasına hak kazanan çocuklar hakkında da yukarıda açıklandığı şekilde işlem yapılacaktır.
1.4- Uygulamaya İlişkin Yapılacak İşlemler
Kurumumuz intranet sayfasının “Uygulamalar/SGK 100 üncü Madde Uygulamaları menüsünden Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile Yükseköğretim Kurulunda (YÖK) kayıtlı öğrenci bilgilerine ulaşılmakta, söz konusu kayıtlardan öğrencilik bilgileri temin edilebilen hak sahiplerinden ayrıca öğrencilik belgesi talep edilmemektedir.
Bu itibarla, Kurumumuzdan ölüm sigortası kapsamında aylık alan hak sahibi çocukların 4/l-(a) kapsamında çalışmasının tespit edilmesi halinde, “SGK 100 üncü Madde Uygulamaları menüsünden, öğrenim durumları ve muhtemel mezuniyet tarihleri kontrol edilerek aylıkların ödenmesine devam edilecektir.
Bilgi edinilmesini ve gereğince işlem yapılmasını rica ederim.
İsmail YILMAZ
Genel Müdür
