Nükleer Tesis Radyasyon Korunma
29 Mayıs 2018 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 30435
Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, nükleer tesislerde iyonlaştırıcı radyasyondan korunmaya ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; nükleer tesislerin yer değerlendirme, tasarım, inşaat, işletmeye alma, işletme, işletmeden çıkarma ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması aşamalarında ve acil durumlarda çalışanların, halkın ve çevrenin iyonlaştırıcı radyasyonun zararlı etkilerinden korunmasına ilişkin uyulması gereken hususları kapsar.
(2) İyonlaştırıcı olmayan radyasyon ve doğal radyasyon bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Acil durum: İnsan hayatı ve güvenliği, yaşam kalitesi, çevre veya mülk üzerindeki ciddi olumsuz etkilerin yatıştırılması için acil eylemleri gerektiren, nükleer tesiste meydana gelebilecek olağandışı olayları veya bu tür olumsuz sonuçları meydana getirebilecek tehlikeleri,
b) Acil durum çalışanı: Bir acil durumun öncesinde ya da acil durum sırasında belirlenen, acil duruma müdahale sırasında yerine getirmesi gereken görevleri belirlenmiş olan, Kuruluş tarafından işe alınmış kişiler ya da polis memurları, itfaiye erleri, sağlık personeli ve tahliye araçlarının şoför ve mürettebatı gibi müdahale organizasyonlarının personelini,
c) Acil durum planlama bölgesi: Acil durum sırasında nükleer tesis dışında deterministik etkilerin önlenmesi ve stokastik etki riskinin azaltılmasına yönelik uygulanacak acil koruyucu eylemler için gerekli düzenlemelerin yapıldığı ihtiyati eylem bölgesi ve acil koruyucu eylem planlama bölgesini,
ç) Acil durumda radyasyona maruz kalma durumu: Bir acil durumda, istenmeyen etkilerden sakınmak veya etkileri azaltmak için bir eylemin vakit kaybetmeden gerçekleştirilmesini gerektiren, halkın radyasyona maruz kalma durumunu,
d) Acil koruyucu eylem: Bir acil durumda etkili olabilmesi için hemen (genellikle saatler içinde) alınması gereken ve geciktirildiğinde etkinliği belirgin olarak azalacak olan koruyucu eylemi,
e) Acil koruyucu eylem planlama bölgesi: Bir acil durumda, nükleer tesis dışında stokastik etki riskinin azaltılması ve deterministik etkilerin önlenmesine yönelik alınabilecek dozları engellemek üzere tesis koşulları ve çevresel izleme sonuçları esas alınarak gerçekleştirilecek acil koruyucu eylemler için gerekli düzenlemelerin yapıldığı tesis civarındaki alanı,
f) Beklenen işletme olayları: Nükleer tesisin ömrü boyunca bir kez ya da daha fazla meydana gelmesi beklenen ve gerçekleştiğinde tesise veya güvenlik sistemlerine zarar vermesi veya kazaya yol açması mühendislik sistemleri ile tasarım aşamasında engellenen normal işletmeden sapmaları,
g) Belirlenmiş hastane: Nükleer tesislerin yakınında bulunan ve radyasyona ve/veya radyoaktif bulaşmaya maruz kalmış bireylerin genel tedavilerinin gerçekleştirileceği hastaneleri,
ğ) Çalışanlar: Nükleer tesislerde görev yapan radyasyonla çalışanları ve görevleri gereği halk için belirlenen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı bulunmayan görevlileri,
h) Çevresel radyolojik izleme: Nükleer tesise özel olarak, çevredeki iyonlaştırıcı radyasyon doz hızının ölçümünü, gıda, toprak, su ve biyoindikatör gibi örneklerin alınmasını ve radyonüklid konsantrasyonunun belirlenmesi amacıyla analizini, ölçüm ve analiz sonuçlarının değerlendirilmesini,
ı) Deterministik etki: Görülebilmesi için bir eşik radyasyon dozu seviyesi bulunan ve bu eşik seviyesi aşıldığında, şiddeti alınan dozla beraber artan sağlık etkisini,
i) Dış ışınlanma: Radyasyon kaynağı veya radyoaktif maddeler nedeniyle kişinin vücudunun dışarıdan radyasyona maruz kalma durumunu,
j) Diğer müdahale faaliyetleri: Acil durumlarda koruyucu eylemler haricinde gerçekleştirilen, halkın bilgilendirilmesi, tıbbi müdahale ve kişilerin uzun dönemli tıbbi takibi gibi müdahale faaliyetlerini,
k) Doz kısıtlaması: Planlanmış ışınlamalarda radyasyona maruz kalma durumlarında alınacak dozların, doz sınırlarının altında kalacak şekilde optimize edilerek ayrıca sınırlandırılmasını,
l) Dozimetri servisi: Doz sonuçlarını Merkezi Doz Kayıt Sistemine aktarmak üzere, radyasyonla çalışanların kişisel dozlarının izlenmesi hizmetini vermek için Kurum tarafından uygun bulunarak belgelendirilen kuruluşları,
m) Erken koruyucu eylem: Bir acil durumda günler veya haftalar içinde uygulamaya konulabilecek koruyucu eylemi,
n) Genel kriterler: Koruyucu eylemlerin ve diğer müdahale faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini gerektiren öngörülen doz, alınan doz ve artık doz seviyelerini,
o) Halk: Çalışanlar ve stajyerler haricindeki toplum üyesi kişileri,
ö) Harici çalışan: Kuruluş tarafından nükleer tesiste sürekli çalıştırılan kişiler dışında, kontrollü ve gözetimli alanlarda faaliyette bulunan, geçici veya sürekli olarak kendi adına iş yürüten veya başka yüklenici tarafından çalıştırılan kişiyi,
p) ISO: Uluslararası Standardizasyon Organizasyonunu,
r) İç ışınlanma: Radyoaktif maddelerin solunum, sindirim veya cilt yoluyla vücuda alınması nedeniyle radyasyona maruz kalma durumunu,
s) İhtiyati eylem bölgesi: Bir nükleer tesisin etrafında, bir acil durumun gerçekleşmesi halinde, tesis dışında ağır deterministik etki riskini azaltmak için tesis koşulları esas alınarak, radyoaktif madde salımından önce veya hemen sonra uygulanacak acil koruyucu eylemler ile ilgili düzenlemelerin yapıldığı alanı,
ş) İhtiyati koruyucu eylem: Bir acil durumda salımdan önce veya hemen sonra ya da radyasyona maruz kalınmasından önce, ağır deterministik etki riskini engellemek veya azaltmak için mevcut şartlara dayalı olarak yapılan koruyucu eylemi,
t) İnceleme seviyeleri: Radyasyonla çalışanlar ve halk için yıllık doz kısıtının aşılmaması esas alınarak Kuruluş tarafından, doz, aktivite veya diğer izlenen radyolojik ölçüm değerleri cinsinden belirlenen ve aşılması durumunda nedeni araştırılarak önleyici veya düzeltici faaliyet gerektiren kısıtlayıcı düzeyleri,
u) İşletme koşulları: Nükleer tesisin normal işletme ve beklenen işletme olaylarını kapsayan durumları,
ü) Kaza: Beklenen işletme olaylarının ötesinde, tasarıma esas ve tasarım ötesi kazaları da kapsayan, işletme koşullarından tüm sapmaları,
v) Kişisel izleme: Uygun dozimetreler kullanılarak veya cilde bulaşan, vücut içine alınan ve vücuttan dışarı atılan radyoaktif maddelerin miktarının ölçülmesi ve ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi aracılığıyla radyasyonla çalışanların izlenmesini,
y) Korunma ve güvenlik: Kişilerin iyonlaştırıcı radyasyona ve radyoaktif maddelerden kaynaklanan ışınlanmalara karşı korunması ve nükleer tesislerin güvenliği ile bu hedeflere ulaşmak için kullanılan her türlü vasıtayı, kazaların önlenmesini ve meydana gelen kaza sonuçlarının hafifletilmesini,
z) Koruyucu eylem: İhtiyati, acil ve erken koruyucu eylemleri,
aa) Kritik grup: Bir nükleer tesisten kaynaklanan ışınlanma durumunda en yüksek dozu alma ihtimali olan toplum üyesi kişilerden oluşan grubu,
bb) Kuruluş: Bir nükleer tesis kurmak üzere Kurum tarafından tanınmış ve/veya nükleer tesis inşa etmek, işletmek, işletmeden çıkarmak veya kapatmak üzere Kurum tarafından yetkilendirilmiş olan tüzel kişiyi,
cc) Kurum: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu,
çç) Merkezi Doz Kayıt Sistemi: Dozimetri servisleri tarafından radyasyonla çalışanlara ait kişisel doz kayıtlarının aktarıldığı, Kurum tarafından yönetilen ve doz kayıtlarının muhafaza edildiği merkezi veri tabanını,
dd) Mesleki ışınlanma: Radyasyonla çalışanların yaptığı iş nedeniyle radyasyona maruz kalma durumunu,
ee) Mevcut radyasyona maruz kalma durumu: Kontrol altına alınmasına ilişkin karar verilmesi gerektiğinde halihazırda mevcut olan radyasyona maruz kalma durumunu,
ff) Normal işletme: İşletme için belirlenmiş sınır koşullar ihlal edilmeksizin bir nükleer tesisin işletilmesini,
gg) Nükleer tesis: Kurum tarafından nükleer güvenlik ve emniyetin göz önüne alınması gerektiği tespit edilen, nükleer maddelerin üretildiği, işlendiği, kullanıldığı, bulundurulduğu, yeniden işlendiği, depolandığı veya bertaraf edildiği her türlü tesisi,
ğğ) Olağandışı olay: Normal işletme durumundan sapmalardan tasarım ötesi kazalara kadar bütün işletme olaylarını ve nükleer güvenliğe ilişkin yetersizlikleri,
hh) Öngörülen doz: Bir radyasyon acil durumu nedeniyle, hiçbir koruyucu önlem alınmadığında ya da iyileştirici eylem yapılmadığında alınması beklenen dozu,
ıı) Planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz kalma durumu: Bir nükleer tesisin planlanmış işletilmesi veya radyasyon kaynağının planlanmış kullanımı durumunda radyasyona maruz kalma durumunu,
ii) Radyasyon alanları: Planlanmış ışınlanmalar nedeniyle halk için belirlenen yıllık doz sınırlarının üzerinde doza maruz kalma olasılığı olan nükleer tesis içindeki kontrollü ve gözetimli alanları,
jj) Radyasyon güvenliği: Radyasyon tesislerinde, radyasyon kaynaklarının tanı, tedavi, görüntüleme, güvenlik, ölçüm, analiz, eğitim ve araştırma gibi amaçlarla kullanıldığı ve bulundurulduğu uygulamalarda ve radyoaktif kaynakların ithalatı, ihracatı, taşınması gibi faaliyetlerde; radyasyonla çalışanların, halkın ve çevrenin radyasyondan korunmasını teminen, radyasyon kaynaklarının güvenliğinin, radyoaktif kaynakların emniyetinin ve bu tesis, uygulama ve faaliyetler sonucu ortaya çıkan radyoaktif atıkların yönetiminin sağlanması amacıyla oluşturulmuş sistemi,
kk) Radyasyon kaynağı: Radyoaktif kaynakları ve radyasyon yayan veya radyoaktif kaynak içeren cihazları,
ll) Radyasyondan korunma: Nükleer tesislerde, gerekçelendirme, optimizasyon ve doz sınırlamaları ilkeleri doğrultusunda radyasyonun zararlarına karşı alınması gereken önlemleri,
mm) Radyasyonla çalışan: Nükleer tesislerde görevleri gereği, halk için belirlenen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişiyi,
nn) Radyasyonla çalışma izni: Kontrollü alanlarda özel izin gerektiren her bir faaliyete nükleer tesisin radyasyondan korunma personeli tarafından verilen onayı,
oo) Radyoaktif bulaşma: Çevrede, vücutta ya da herhangi bir maddenin yüzeyinde veya içinde istenmeyen radyoaktif madde birikimini,
öö) Radyoaktif kaynak: İçeriğindeki radyoaktif maddeden faydalanılarak radyasyon uygulamalarında kullanılmak üzere üretilmiş açık veya kapalı kaynakları,
pp) Radyoaktif madde: Çekirdekleri kendiliğinden bozunuma uğrayarak radyasyon yayan izotopları içeren maddeleri,
rr) Referans hastane: Radyasyona maruz kalan ya da radyoaktif madde bulaşmış kişilere veya bir acil durumdan dolayı muhtelif yaralanmaları olan kişilere ileri uzmanlık gerektiren tedavinin sağlandığı hastaneyi,
ss) Saha: Tesisi fiziksel engellerle çevreleyen, sadece kontrollü giriş-çıkış yapılabilen ve üzerinde tesis sahibinin yetkisi olan alanı,
şş) Stajyer: Belirli bir beceriyi kazanmak amacı ile mesleki eğitim alan öğrenciyi,
tt) Stokastik etki: Radyasyonun neden olduğu, oluşma olasılığı maruz kalınan radyasyonla artan ve meydana gelirse ciddiyeti alınan dozdan bağımsız olan sağlık etkisi,
uu) Tasarıma esas kaza: Nükleer tesisin tasarımı sırasında güvenlik sistemlerinin sınırlarını belirleyen ve gerçekleşme olasılığı 10-2/ reaktör yılından az 10-6/ reaktör yılından büyük veya eşit olan ve radyoaktif madde salınması uygun tasarım özellikleri sayesinde kabul edilebilir düzeyde tutulan kazaları,
üü) Tasarım ötesi kazalar: Gerçekleşme olasılığı tasarıma esas kazalardan daha düşük olup önemli radyolojik sonuçlara neden olabilen kazaları,
vv) Yüklenici: Kuruluş ve çalıştırdığı kişiler dışında, radyasyon alanlarında iş yürüten gerçek ya da tüzel kişiyi veya onun işverenliğinde alt yüklenici olarak iş yürüten gerçek veya tüzel kişiyi,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen doz tanımları, birimleri ve hesaplamalarına ilişkin dozimetrik terimler ve doz hesaplama yöntemleri Avrupa Komisyonunun 2013/59/EURATOM kodlu direktifinde tanımlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Doz Sınırlama Sistemi
Doz kısıtlamaları
MADDE 5 – (1) Kuruluş, nükleer tesisten kaynaklanabilecek tüm ışınlanmaların neden olabileceği kişisel dozların büyüklüğü ve radyasyona maruz kalabilecek kişilerin sayısı ile ekonomik ve sosyal faktörleri göz önünde bulundurarak mümkün olan en düşük doz alınacak şekilde, çalışanlar, stajyerler ve halk için mümkün ve makul olan en iyi yöntemleri kullanarak optimum korunmayı sağlar.
(2) Optimizasyon ve doz kısıtlaması nükleer tesisin tüm ömrü boyunca alınacak önlemler ve kontroller vasıtasıyla gerçekleştirilir.
(3) Halk için normal işletme sırasında uygulanacak doz kısıtı her tesis için Kurum tarafından belirlenir.
(4) Nükleer tesiste radyasyonla çalışanlara yönelik doz kısıtları, yıllık doz sınırlarının altında kalmak koşuluyla Kuruluş tarafından belirlenir, takip edilir ve Kurum tarafından uygunluğu değerlendirilir. Harici çalışanlara yönelik doz kısıtları yüklenici ve Kuruluş tarafından birlikte belirlenir ve Kurumun değerlendirmesine tabidir.
Doz sınırları
MADDE 6 – (1) Tüm planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz kalma durumlarında alınabilecek radyasyon dozlarının 7, 8 ve 9 uncu maddelerde verilen doz sınırlarını aşmaması sağlanır. Bu doz sınırlarına tıbbi ışınlanmalar ve doğal radyasyon nedeniyle alınan dozlar dâhil edilmez.
Mesleki ışınlanmalarda doz sınırları
MADDE 7 – (1) Planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz kalma durumunda radyasyonla çalışanlar için etkin doz sınırı yıllık 20 mSv’tir. Ancak ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv’i geçmemek üzere tek bir yılda en fazla 50 mSv’e kadar izin verilebilir.
(2) Birinci fıkra hükmü geçerli olmak koşuluyla, yıllık eşdeğer doz sınırı göz merceği için ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv’i geçmemek üzere tek bir yılda en fazla 50 mSv, el, kol ve ayak ile cilt için 500 mSv’tir. Cildin radyasyon dozuna maruz kalan herhangi bir alanının 1 cm2 üzerinden alınan ortalama eşdeğer dozu, cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir.
(3) 18 yaşından küçükler radyasyona maruz kalmaya neden olabilecek bir görevde çalıştırılamaz.
(4) Harici çalışanlar da dâhil olmak üzere radyasyonla çalışanlar, hamilelik ve emzirme dönemlerinde durumlarını Kuruluşa bildirmelerinden itibaren radyasyona maruz kalma riski taşıyan işlerde görevlendirilemez.
Stajyerler ve öğrenciler için doz sınırları
MADDE 8 – (1) 16 ile 18 yaş arasındaki stajyerler ve öğrenciler için etkin doz sınırı yıllık 6 mSv’tir. Bu doz sınırları geçerli olmak koşuluyla, yıllık eşdeğer doz sınırları göz merceği için 15 mSv, cilt, el ve ayak için 150 mSv’tir. Cildin radyasyon dozuna maruz kalan herhangi bir alanının 1 cm2 üzerinden alınan ortalama eşdeğer dozu, cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir.
(2) 18 yaşını doldurmuş stajyerler ve öğrenciler için radyasyonla çalışanlar için belirlenen doz sınırları uygulanır.
(3) 16 yaşını doldurmamış stajyerler ve öğrenciler için doz sınırları 9 uncu maddede yer alan halk için doz sınırları ile aynıdır.
Halk için doz sınırları
MADDE 9 – (1) Planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz kalma durumunda halkın alabileceği kişisel yıllık etkin dozun sınırı 1 mSv’tir. Kuruluş tarafından gerekçelendirilmek koşuluyla, ardışık beş yılın ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda daha yüksek sınırlara da Kurum tarafından izin verilebilir.
(2) Birinci fıkra hükmü geçerli olmak koşuluyla, yıllık eşdeğer doz sınırı göz merceği için 15 mSv, cilt için ise 50 mSv’tir. Cildin radyasyon dozuna maruz kalan herhangi bir alanının 1 cm2 üzerinden alınan ortalama eşdeğer dozu, cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir.
(3) Nükleer tesiste ziyaretçi olarak bulunacak kişiler için ve radyasyonla çalışanlar dışında kalan tesis çalışanları için de birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
Lisanslamada uygulanacak doz kriterleri
MADDE 10 – (1) Nükleer tesislerde normal işletme sırasında halkın alabileceği kişisel etkin dozların Kurum tarafından belirlenen doz kısıtını aşmayacağı gösterilir.
(2) Nükleer tesislerde, beklenen işletme olayları için halkın alabileceği kişisel etkin dozların olay başına yılda 0,1 mSv’i aşmayacağı gösterilir.
(3) Nükleer tesislerde gerçekleşebilecek tasarıma esas kazalar sonucunda, halkın kaza başına yıllık 5 mSv’ten fazla kişisel etkin doz almayacağı gösterilir.
(4) Tasarım ötesi kazalardan; radyoaktif maddeyi hapseden birincil bariyerde, nükleer reaktörlerde korda veya yakıtta, ciddi hasara neden olmayan kazalar sonucunda halkın, kaza başına yıllık 20 mSv’ten fazla kişisel etkin doz almayacağı gösterilir.
(5) Nükleer santral yerinin acil durum planlama açısından kabul edilebilir olması için, 17 nci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen salımda ve daha sonraki nükleer santral lisanslama süreçlerinde radyoaktif maddeyi hapseden birincil bariyerde ciddi hasara yol açan tasarım ötesi kaza senaryolarında acil durum planlama bölgelerinin sınırlarında Ek-1’in (1.3) numaralı maddesinde tanımlı doz kriterlerinin aşılmayacağı gösterilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel İlkeler
Sorumluluk
MADDE 11 – (1) Nükleer tesisin ömrü boyunca radyasyona maruz kalma riskini artırabilecek faaliyetlerin güvenli bir şekilde yerine getirilmesi ile çalışanların, halkın ve çevrenin radyasyondan korunmasında asıl sorumluluk Kuruluşa aittir. Bu sorumluluk hiçbir koşulda devredilemez.
(2) Kuruluş, işletmeden çıkarma da dâhil olmak üzere nükleer tesisin ömrü boyunca mevcut ve gelecek nesillerin radyasyondan korunmasının sağlanması, buna ilişkin sorumlulukların yerine getirilmesi ve gerekli önlemlerin alınması için idari, mali ve teknik yapılanmayı oluşturur.
(3) Lisansın iptal edilmesi, askıya alınması veya geçerlilik süresinin dolması Kuruluşun bu mevzuat çerçevesindeki sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(4) Kurum tarafından yetkilendirilmek ve denetlenmek Kuruluşun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Kurum, Kuruluşun sorumluluklarına ortak olmaz, işlem ve faaliyetlerinden sorumlu tutulamaz.
Radyasyondan korunmaya ilişkin temel yükümlülükler
MADDE 12 – (1) Kuruluş tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde, nükleer tesisin saha değerlendirme, tasarım, inşaat, işletmeye alma, işletme, işletmeden çıkarma ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasını kapsayan tüm aşamalar boyunca radyasyondan korunmaya ilişkin aşağıdaki yükümlülükler yerine getirilir:
a) Radyasyondan korunma ilkelerinin karşılanması,
b) Radyoaktif atıkların ve kullanılmış yakıtların yönetilmesi,
c) Saha içi acil durum planlamasının yapılması ve uygulanması ile saha dışı acil durum planının yapılması ve uygulanmasında yerel otoriteler ile işbirliği kurulması,
ç) Radyoaktif maddelerin taşınması sırasında radyasyondan korunmanın sağlanmasına yönelik önlemlerin alınması,
d) Radyasyondan korunma ile ilgili birimin oluşturulması ve yeterli sayıda radyasyondan korunma personelinin çalıştırılması,
e) Radyasyonla çalışanlara gereken eğitimlerin verilmesi ve sorumluluklarını yerine getirebilecekleri gerekli niteliklere ulaşmalarının sağlanması,
f) Radyasyondan korunma programının hazırlanması ve uygulanması,
g) Radyasyondan korunma programının etkinliğini incelemek için periyodik değerlendirme yapılması,
ğ) Radyasyondan korunmayla ilgili kayıtların tutulması ve raporlanması,
h) Nükleer tesis için belirlenmiş inceleme seviyelerinin aşılması durumunda bunun nedenlerinin araştırılması ve iyileştirici ilave önlemlerin alınması.
(2) Kuruluş, korunma ve güvenlik için alınan önlemlerin etkinliğini periyodik gözden geçirmelerle değerlendirir ve tespit edilen eksiklik ve zaaflara ilişkin gerekli düzeltici faaliyetleri radyasyondan korunma ilkelerinden ödün vermeyecek şekilde uygular.
(3) Kuruluş, beklenen işletme olayları ve kazalardan edinilen tecrübelerin nükleer tesisin radyasyondan korunma programına yansıtılmasını ve bunların uygulamaya konulmasını sağlar.
(4) Kuruluş, radyasyonla çalışanların hamilelik ve emzirme durumlarını bildirmelerinin önemi ve bebeğin maruz kalacağı riskler hakkında bilgilendirilmelerini sağlar.
(5) Kuruluş, doğrudan ya da yüklenicilerle yaptığı anlaşma vasıtasıyla, harici çalışanların kendi tesisindeki görevleri sırasında radyasyondan korunmasını sağlar.
(6) Kuruluş, bu Yönetmelik kapsamındaki gereklerin yerine getirildiğini gösteren iç denetim ve izleme faaliyetlerini gerçekleştirir.
Dereceli yaklaşım
MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelikteki hükümler, nükleer tesislerin çalışanlar, halk ve çevre üzerinde yaratabileceği riskin boyutu ile orantılı bir seviyede uygulanır.
Radyasyon kaynakları
MADDE 14 – (1) Kuruluş tarafından, çalışanların ve halkın radyasyondan korunmasının sağlanabilmesi için nükleer tesislerde kullanılan radyasyon kaynaklarının güvenliği ve emniyeti ile ilgili her türlü önlem alınır.
(2) Nükleer tesislerde kullanılan radyasyon kaynaklarının ithali, ihracı, bulundurulması, taşınması gibi faaliyetlerle ilgili her türlü lisans, izin ve denetim işlemleri radyasyon güvenliğine ilişkin mevzuat hükümleri kapsamında yürütülür.
Radyoaktif atıklar
MADDE 15 – (1) Nükleer tesislerde oluşan radyoaktif atıkların yönetiminde, 9/3/2013 tarihli ve 28582 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Atık Yönetimi Yönetmeliği esas alınır ve uygulanır.
(2) Katı radyoaktif atıkların serbestleştirilmesinde 9/3/2013 tarihli ve 28582 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nükleer Tesislerde Serbestleştirme ve Sahanın Düzenleyici Kontrolden Çıkarılmasına İlişkin Yönetmelik hükümleri esas alınır ve uygulanır.
Çevresel radyolojik izleme
MADDE 16 – (1) Kuruluş, işletme koşulları ve kazalar sırasında halkın alabileceği dozu yeterli seviyede ve hızlı bir şekilde değerlendirmek için çevresel radyolojik izleme programını hazırlar ve inşaat lisansı başvurusu sırasında Kuruma sunar. Kurum tarafından uygunluğu değerlendirilen program, nükleer tesisin işletmeye alınmasından yaklaşık 2 yıl önce uygulanmaya başlanır.
Halk dozlarının tahmini
MADDE 17 – (1) Kuruluş, işletme koşullarında radyoaktif gaz ve sıvı salımlar nedeniyle kritik grupların alabileceği dozlara ilişkin tahminlerini yapar ve bu tahminlerin doz kısıtlarının altında kaldığını yer değerlendirme aşamasından itibaren tüm lisanslama ve periyodik güvenlik değerlendirmesi süreçlerinde Kuruma gösterir.
(2) Nükleer tesis işletimdeyken işletme koşullarında halkın alabileceği radyasyon dozunun tahminleri, çevreye verilen gaz ve sıvı salım ölçümlerine dayanır. Lisanslama için seçilen kritik gruplar tesis işletimdeyken yeniden değerlendirilir.
(3) İşletme koşulları sırasında halkın alabileceği etkin dozların tahminleri, nükleer tesislerin neden olacağı riskin boyutuna bağlı olarak uygun modeller seçilerek ve uygun girdiler ve kabuller kullanılarak yapılır.
(4) Nükleer tesis işletimdeyken yapılan, halkın etkin doz tahminleri 53 üncü madde gereğince Kuruma sunulan Radyoaktif Salım Raporunda yer alır.
(5) Tesisin lisanslama ve periyodik güvenlik değerlendirmeleri sırasında Kuruluş tarafından tasarıma esas kazalar ile tasarım ötesi kaza durumlarının radyolojik analizleri yapılır. Nükleer santralin yer değerlendirme aşamasında sadece çevreye 100 TBq’lik Cs-137 salımı ile santralin türüne uygun kaynak teriminde yer alan diğer radyonüklidlerin bu salıma göre bağıl oranları korunarak belirlenmiş miktarlarda salımının radyolojik analizleri yapılır.
(6) Acil durumlara hazırlık açısından, Kuruluş tarafından kullanılmak üzere, ısıl gücü 2 MWth’den büyük olan reaktörlerde ve tesis dışına yayılarak koruyucu eylemlerin gerçekleştirilmesini gerektiren dozlara yol açabilecek diğer nükleer tesislerde gerçekleşebilecek kazaların radyolojik sonuçlarını tahmin eden karar destek sistemi model ve yazılımları tesiste bulunur. Bu model ve yazılımların nükleer tesis işletime alınmadan önce, gerçekleşebilecek ve çevreye salıma neden olabilecek kaza senaryoları için denenmiş olması gerekir. Acil durum tatbikatlarında model ve yazılımların sonuçlarının kullanılabilirliği test edilir.
(7) Doz tahminlerinin analizleri için kullanılan model ve yazılımlar hakkında bilgi ile girdiler, kabuller ve analiz sonuçları lisanslama ve periyodik güvenlik değerlendirmesi süreçlerinde Kuruma sunulur.
Radyasyonla çalışanların dozlarının tahmini
MADDE 18 – (1) Kuruluş tarafından, radyasyonla çalışanların doz tahminleri işin süresi, sıklığı ve işin neden olacağı doz hızı dikkate alınarak yapılır. Sonuçların radyasyonla çalışanlar için belirlenmiş doz kısıtlarının altında kalacağı inşaat lisansından itibaren tüm lisanslama ve periyodik güvenlik değerlendirmesi süreçlerinde Kuruma gösterilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Tesisin İşletme Aşamasında Radyasyondan Korunma
Radyasyondan korunma programı
MADDE 19 – (1) Kuruluş tarafından, nükleer tesisin insan sağlığı ve çevre üzerindeki potansiyel riskinin boyutuna uygun ayrıntıda radyasyondan korunma programı hazırlanır ve tesisin işletmeye alınması ile uygulanmaya başlanır.
(2) Radyasyondan korunma programı asgari aşağıdaki hususları ve bunlara ilişkin prosedürleri içerir:
a) Radyasyondan korunmaya ilişkin yapılanma,
b) İstihdam edildiği durumlarda harici çalışanların sorumlulukları,
c) Radyasyon alanlarının sınıflandırılması,
ç) Radyasyonla çalışanların sınıflandırılması,
d) Radyasyonla çalışma izni,
e) Kişisel koruyucu donanım,
f) Sağlık gözetimi,
g) Radyasyon alanlarının izlenmesi,
ğ) Kişisel izleme,
h) Salımların izlenmesi,
ı) Kalibrasyon ve bakım,
i) Radyasyondan korunma eğitimleri,
j) Diğer plan ve programlar ile bağlantılar.
(3) Radyasyondan korunma programı, işletme tecrübeleri, nükleer tesisteki değişiklikler ile ulusal mevzuattaki değişiklikler göz önüne alınarak ve periyodik güvenlik değerlendirmeleri sırasında gerektiğinde güncellenir.
Radyasyondan korunmaya ilişkin yapılanma
MADDE 20 – (1) Radyasyondan korunmaya ilişkin faaliyetleri yürütecek birimde görev alacak, ilgili mevzuat gereğince belirlenmiş olan nitelik ve yeterliliklere sahip radyasyondan korunma personeli ile bu birimde görev alan diğer personelin yetki, sorumluluk ve görev paylaşımları radyasyondan korunma programında yer alır.
Radyasyondan korunma personeli
MADDE 21 – (1) Radyasyondan korunma personeli nükleer tesisin işletmeye alma, işletme, işletmeden çıkarma ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması aşamalarının tümünde radyasyondan korunmadan sorumludur ve Kuruluş tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde görevlendirilir. Kuruluş, tesiste dereceli yaklaşım ilkesi gereğince yeterli sayıda radyasyondan korunma personeli çalıştırır.
(2) Radyasyondan korunma personeli, radyasyondan korunma açısından yetersizlikler olduğunu düşündüğü durumlarda nükleer tesisin çalışmasına izin vermeme ya da tesisi durdurma yetkisine sahiptir. Bu görevler kapsamında radyasyondan korunma personeli nükleer tesiste görevlendirildiği süre içinde tesis yöneticisine karşı sorumludur.
(3) Radyasyondan korunma personeli görevli olduğu süre içinde her an ulaşılabilir olmak ve nükleer tesis sınırları içinde bulunmakla yükümlüdür.
(4) Radyasyondan korunma personeli asgari olarak aşağıdaki koşulları sağlamak zorundadır:
a) 21/10/2005 tarihli ve 25973 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde İşletme Organizasyonu, Personel Nitelikleri ve İşletici Personel Lisanslarına İlişkin Yönetmeliğin 21 inci maddesinde belirtilen genel sağlık kriterlerine uymak,
b) Araştırma reaktörlerinde temel bilimler, sağlık bilimleri veya ilgili bir mühendislik dalından ön lisans veya iki yıllık meslek yüksekokulu, diğer nükleer tesislerde ise temel bilimler, sağlık bilimleri veya ilgili bir mühendislik dalından lisans diplomasına sahip olmak,
c) Kuruluş tarafından nükleer tesise özel olarak planlanan ve ilgili mevzuatta asgari şartları tanımlanan radyasyondan korunma personeli eğitimlerini başarıyla tamamlamış olmak,
ç) Kurum tarafından eğitim ve deneyimleri değerlendirilerek, nükleer tesislerde radyasyondan korunma personeli olarak çalışmaya uygun bulunmak.
Radyasyondan korunma personelinin görevleri
MADDE 22 – (1) Radyasyondan korunma personeli aşağıda sıralanan görevlerin uygulanmasından sorumludur:
a) Radyasyonla çalışanları radyasyondan korunma programına ilişkin bilgilendirmek, gerekli eğitimleri vermek ve programı uygulamak,
b) Radyasyonla çalışanların işe başlamadan önce ve çalıştığı süre boyunca yılda en az bir kez sağlık gözetimlerinin yaptırıldığını ve gerektiğinde özel sağlık gözetiminin uygulandığını kontrol etmek,
c) Harici çalışanların, tesiste radyasyon alanında çalıştıkları sürece aldıkları dozları kendilerine ve yüklenicilere bildirmek,
ç) Radyasyon alanlarına giren ziyaretçilere ilişkin kayıtların tutulmasını sağlamak,
d) Radyasyonla çalışanların kişisel doz değerlendirmelerini düzenli olarak yaparak gerekirse ilave önlemlerin alınmasını sağlamak, doz değerlendirmelerine ilişkin kayıtları çalışanlara, işyeri hekimine, gerektiğinde Kuruma ve belirlenmiş ve referans hastanelere verilmek üzere hazır bulundurmak,
e) A sınıfı çalışanların ve harici çalışanların kişisel izleme faaliyetlerinin düzenli olarak gerçekleştirildiğini takip etmek, kişisel dozlarına ilişkin verilerin Merkezi Doz Kayıt Sistemine girişini yapmak,
f) Radyasyon alanlarına ve alınabilecek dozlara ilişkin risk değerlendirmesini yaparak gerekli tedbirleri almak ve radyasyonla çalışanları bilgilendirmek,
g) Radyoaktif kaynakların güvenliğine ilişkin tedbirleri almak,
ğ) Radyoaktif kaynakların ve donanımlarının yerlerinde ve çalışır durumda olup olmadıklarını periyodik aralıklarla kontrol etmek, bu kaynakların sızıntı testini yapmak veya yaptırmak,
h) Radyasyon alanı izleme programını yürütmek, kontrollü alanlarda radyasyon seviyesini ve radyoaktif bulaşmayı kontrol etmek ve önleyici tedbirleri almak,
ı) İnceleme seviyelerini ve bu seviyelerin aşılması durumunda izlenecek yöntemleri belirlemek,
i) Radyoaktif bulaşma durumunda arındırma işlemlerini yürütmek,
j) Acil durumlarda radyasyondan korunmaya yönelik olarak bu Yönetmeliğin ve ilgili diğer mevzuatın gerektirdiği tüm önlemleri almak,
k) Konuya ilişkin olarak Beşinci Bölümde belirtilen radyasyondan korunmaya ilişkin kayıtları tutmak.
(2) Tesiste radyoaktif atık ve kullanılmış yakıt yönetimi çalışmalarını yürüten ayrı bir birimin bulunmadığı durumda, radyasyondan korunma personeli radyoaktif atık ve kullanılmış yakıt yönetimi çalışmalarını da yürütür.
(3) Radyasyondan korunma personeline gerektiğinde Kuruluş tarafından radyasyondan korunma görevini aksatmayacak şekilde ilave görevler tanımlanabilir.
İş sağlığı ve güvenliği
MADDE 23 – (1) Nükleer tesislerde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususlarda 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ile 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
(2) Nükleer tesislerde görevli iş güvenliği uzmanları radyasyondan korunma personeli ile işbirliği içerisinde çalışır.
Radyasyonla çalışanların sorumlulukları
MADDE 24 – (1) Radyasyonla çalışanlar; kendilerinin ve diğer radyasyonla çalışanların radyasyondan korunmasını sağlamak için aşağıda belirtilen önlemlerin alınmasından sorumludur:
a) Dozimetreleri ve 2/7/2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde tanımlanan kişisel koruyucu donanımı talimatlara uygun şekilde kullanmak,
b) Kuruluş tarafından hazırlanan çalışma talimatlarına aykırı veya olağandışı olay saptadığında çalışma talimatında belirtilen sorumlu personele veya radyasyondan korunma personeline bilgi vermek,
c) Radyasyondan korunmaya ilişkin eğitimlere katılmak ve bilgilerini güncel tutmak,
ç) Hamilelik şüphesi durumunda ve emzirme döneminde radyasyondan korunma personeline bilgi vermek,
d) Korunma ve güvenliğe ilişkin belirlenmiş olan talimatların gereğini yerine getirmek,
e) Doz değerlendirmesi ve sağlık gözetimine ilişkin uygulamalarda Kuruluş ile uyumlu olarak çalışmak.
Harici çalışanlar
MADDE 25 – (1) Kuruluş, yüklenici ile çalışması durumunda, harici çalışanların radyasyondan korunmasını sağlamak için doğrudan ya da yüklenici ile arasında yaptığı yazılı bir anlaşma ile aşağıdaki hususların yerine getirilmesini sağlar ve harici çalışanlar için bu Yönetmelikte belirtilen hükümleri uygular:
a) Harici çalışanların 5, 6 ve 7 nci maddelerde belirtilen doz sınırlarına ve kısıtlamalarına uyması garanti altına alınır.
b) Harici çalışanlar tesiste radyasyon alanında çalışmaya başlamadan önce, önceki işlerinden almış oldukları dozların kayıtlarını Kuruluşa bildirmekle yükümlüdür.
c) Harici çalışanlar yurt dışında gerçekleştirdikleri çalışmaların sonunda aldıkları dozları çalıştıkları ülkedeki işverenin hizmet aldığı dozimetri servisine onaylatır ve yurda dönüşünde Merkezi Doz Kayıt Sistemine işletir.
ç) Kuruluş, A sınıfı harici çalışanlara tesisindeki kontrollü alanlara giriş ve çalışma koşulları ile acil durum plan ve prosedürlerinin ilgili kısımları konusunda gerekli bilgilendirmeyi yapar, eğitimleri verir ve kişisel izleme yapıldığını garanti altına alır. B sınıfı harici çalışanlara ise tesisindeki gözetimli alanlara giriş ve çalışma koşulları hakkında gerekli bilgilendirmeyi yapar. Harici çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımı sağlar.
d) Harici çalışanların tesiste radyasyona maruz kalabilecekleri işe başlamadan önce sınıflandırmalarının doğru yapıldığı garanti altına alınır. Harici çalışanların sınıflandırması çalışma koşulları ve sağlık gözetimine bağlı olarak gözden geçirilir.
e) Harici çalışanların sağlık gözetiminin uygulanması ve takibi garanti altına alınır.
f) Harici çalışanların kişisel izleme kayıtlarının tutulması, söz konusu çalışanlara bildirilmesi ve çalışanların kendi kişisel doz kayıtlarına erişebilmeleri sağlanır.
g) Harici çalışanlara radyasyon riskleri, genel radyasyondan korunma prosedür ve önlemleri, hamilelik durumlarını erkenden bildirmelerinin önemi ile emzirme döneminde olan radyasyonla çalışanlara iç ve dış ışınlanma sonrasında bebeğin maruz kalacağı riskler hakkında gerekli eğitimlerin verildiği ve bilgilendirmenin yapıldığı garanti altına alınır.
Radyasyon alanlarının sınıflandırılması
MADDE 26 – (1) Kuruluş, nükleer tesiste radyasyon alanlarını belirler ve bu alanlara yönelik korunmanın ve güvenliğin temini için gerekli idari ve teknik düzenlemeleri yapar.
(2) Radyasyon alanları, radyasyon ölçüm değerlerinin çalışma koşulları ile birlikte değerlendirilmesi yapılarak alınması beklenen dozlara ve riskin büyüklüğüne uygun şekilde aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
a) Radyasyondan korunmayı sağlama veya radyoaktif bulaşmanın yayılmasını önleme amacı ile 27 nci maddede tanımlanmış olan özel kuralların uygulandığı, radyasyonla çalışanların kişisel izlemelerinin yapıldığı ve giriş çıkışları kontrole tabi olan alanlar kontrollü alan,
b) Kontrollü alan olarak değerlendirilmeyen ancak radyasyonla çalışanların radyasyona maruz kalma potansiyelinin bulunması nedeniyle, radyasyon seviyelerinin sürekli izlenmesini gerektiren alanlar gözetimli alan.
(3) Kuruluş, kontrollü ve gözetimli alanlarda korunmanın ve güvenliğin sağlanması için alınması gerekli olan tedbirlerde bir değişiklik ihtiyacı olup olmadığını belirli aralıklarla gözden geçirir ve gerektiğinde radyasyon alanlarını yeniden belirler, varsa değişikliklerin ilgili çalışanlara iletilmesini sağlar.
Kontrollü alanlarda uyulması gerekli kurallar
MADDE 27 – (1) Kuruluş, radyoaktif bulaşmaya maruz kalma ve bulaşmanın yayılmasının engellenmesi, alınma ihtimali olan radyasyon dozunun sınırlandırılması veya radyasyona maruz kalmanın engellenmesi için kontrollü alanlara ilişkin aşağıda belirtilen asgari önlemlerin alınmasını ve kurallara uyulmasını sağlar:
a) Gerekli nitelik ve yeterliliğe sahip personel arasından kontrollü alanlarda faaliyet gösterecek, gözetim ve iç denetim yapacak personeli görevlendirir ve personelin çalışacağı işe uygun olarak eğitilmesini sağlar.
b) Bu alanlara girişleri kısıtlayacak şekilde, gerekli hallerde kilitleme mekanizmaları ve güvenlik sistemlerinin yerleştirilmesini de içerecek uygun fiziksel bariyerleri oluşturur.
c) Kontrollü alanlarda uyulması gereken kurallara ilişkin çalışma talimatlarını hazırlar ve uygular.
ç) ISO tarafından tavsiye edilen radyasyona ilişkin uyarı işaretlerini ve alanın radyasyon ve radyoaktif bulaşma seviyesini, alanın sınıfını, giriş sırasında ve alan içerisinde uyulması gereken kuralları ve kısıtlamaları, alanda kalma süresine ilişkin sınırlamaları içeren çalışma talimatları ile acil durum talimatlarını ve acil durum sırasında temasa geçilecek kişilere ilişkin bilgileri kontrollü alanların girişlerinde okunaklı ve görünür biçimde uygun yerlere yeterli sayıda yerleştirir.
d) Kontrollü alanlarda radyasyondan korunmaya ilişkin ilave önlem gerektiren işler için radyasyondan korunma personelinden çalışma izninin alınması zorunludur.
e) Kontrollü alanlara girişlerde koruyucu donanım ile kişisel ve alan izleme cihazlarını temin eder ve personelin kıyafetini değiştirip bırakabileceği alanların oluşturulmasını sağlar.
f) Kontrollü alanların çıkışlarında aşağıda belirtilenlerden gerekli olanları sağlar:
1) Cilt yüzeyinde ve giysilerdeki radyoaktif bulaşmanın ölçülmesi için gerekli cihaz ve sistemler,
2) Kontrollü alanlardan çıkarılan her türlü eşyanın (cihaz, ekipman, sistem, malzeme gibi) radyoaktif bulaşma ihtimaline karşı yapılması gereken ölçümler için gerekli cihaz, ekipman ve sistemler,
3) Arındırma için banyo ve yıkanma imkânları,
4) Radyoaktif madde bulaşmış giysi, cihaz, ekipman ve malzemelerin depolanacağı alanlar ve gerektiğinde arındırma için gerekli ortam ve ekipman,
5) Kontrollü alana özgü radyoaktif bulaşmanın yayılmasını engelleyecek gerekli diğer sistem ve ekipmanlar.
Gözetimli alanlar
MADDE 28 – (1) Kuruluş, gözetimli alanları uygun bariyerler ile ayırır. ISO tarafından tavsiye edilen radyasyon uyarı işaretlerini ve alanın radyasyon seviyesini, alanın sınıfını, alana giriş kurallarını, alanda çalışma talimatlarını, acil durum talimatlarını ve acil durumda temasa geçilecek kişilere ilişkin bilgileri gözetimli alanların girişlerinde okunaklı ve görünür biçimde uygun yerlere yeterli sayıda yerleştirir.
Radyasyonla çalışanların sınıflandırılması
MADDE 29 – (1) Kuruluş tarafından, normal çalışma koşullarında, yıllık doz değerleri ve potansiyel ışınlanmaların olasılık ve büyüklüğü dikkate alınarak radyasyonla çalışanlar A ve B sınıfı olarak sınıflandırılır.
(2) Yılda 6 mSv’ten fazla etkin doz veya göz merceği için 15 mSv, cilt, el ve ayak için 150 mSv’ten fazla eşdeğer doz alması muhtemel olanlar A sınıfı çalışan, A sınıfı çalışanı olarak sınıflandırılmayan radyasyonla çalışanlar B sınıfı çalışan olarak sınıflandırılır.
(3) Kuruluş, harici çalışanların tesiste radyasyona maruz kalabilecekleri işe başlamadan önce yükleniciler tarafından yapılan sınıflandırmalarının doğruluğunu kontrol eder.
Radyasyonla çalışma izni
MADDE 30 – (1) Kuruluş, kontrollü alanlarda radyasyondan korunmaya ilişkin ilave önlem gerektiren görevlerin radyasyondan korunma personeli tarafından verilmiş çalışma izni esas alınarak yapılmasını sağlar. Radyasyondan korunma personeli tarafından hangi çalışma koşullarında radyasyonla çalışma izni alınması gerektiği ve bu izne ilişkin talimatlar belirlenir ve çalışmanın izne uygun olarak yapılıp yapılmadığı kontrol edilir.
(2) Radyasyonla çalışma izni aşağıdaki konular değerlendirilerek verilir:
a) Radyasyon alanındaki ortalama doz hızı, alınabilecek dozlar ve bu alandaki yüksek radyoaktivite tespit edilebilecek bölgeler,
b) Radyoaktif bulaşmanın seviyesi ve bu seviyenin çalışma sırasındaki değişimine ilişkin öngörüler,
c) Radyasyon alanındaki radyasyondan korunmaya ilişkin önlemler çerçevesindeki hazırlıklar,
ç) Personel tarafından kullanılacak ilave dozimetre ve ölçüm araçları,
d) Çalışmanın farklı aşamalarında kullanılacak uygun koruyucu donanımlar,
e) Çalışmanın başlangıç tarihi ve zamanı, tahmini süresi, gereken işgücü,
f) Radyasyonla çalışanların alabilecekleri radyasyon dozuna ilişkin kısıtlar,
g) Nükleer tesisin işletme durumu (soğuk veya sıcak durdurma, tam güç ve benzeri),
ğ) Aynı alan içerisinde yapılan işle etkileşebilecek diğer faaliyetler,
h) Oluşacak radyoaktif atığın yönetimi,
ı) Çalışmaya ilişkin gerekli hazırlıkların yapılması, gerekli yardımın alınması (iskele kurulması, koruyucu paravanların kurulması, ek havalandırmanın sağlanması ve benzeri),
i) İş süresince kontrol ve koordinasyonu sağlayacak personele ilişkin iletişim bilgileri.
(3) Nükleer tesiste verilen bütün radyasyonla çalışma izinleri verildiği tarihten itibaren 5 yıl süreyle saklanır.
Kişisel koruyucu donanım
MADDE 31 – (1) Kuruluş kişisel koruyucu donanımla ilgili olarak aşağıdaki hususları sağlar:
a) Radyasyonla çalışanlara varsa ilgili standarda uygun özelliklerde, yeterli ve uygun nitelikte koruyucu giysi, cihaz, malzeme ve ekipmanı tedarik eder. Kişisel koruyucu donanım, radyasyonla çalışanları çalışma koşullarında radyasyondan koruyacak şekilde tasarlanır.
b) Radyasyonla çalışanlara, koruyucu giysilerin ve solunum koruyucu ekipmanları da dâhil olmak üzere tüm koruyucu donanımın kullanımına ilişkin yeterli eğitim verilir ve ilgili talimatlar hakkında bilgilendirme yapılır.
c) Belirli koruyucu donanım kullanılmasını gerektirebilecek görevler işyeri hekiminin tavsiyesi doğrultusunda sadece sağlık koşulları yeterli olan radyasyonla çalışanlara verilebilir.
ç) Acil durumlarda kullanılacaklar da dâhil olmak üzere tüm kişisel koruyucu donanım uygun şartlarda muhafaza edilir ve belirli aralıklarla test ve kontrolleri yapılarak çalışmaya hazır durumda tutulur.
d) Personelin koruyucu donanım kullanımına ilişkin olarak, donanımın uygun olmayan kullanımından dolayı fazla doz almaması ve koruyucu donanım kullanarak gerekli çalışmayı yaparken radyolojik olmayan ilave risklerden etkilenmemesi sağlanır.
(2) Kullanımdan sonra koruyucu giysi ve solunum koruyucu ekipmanlar radyoaktif olarak kirlenmiş kabul edilir. Radyoaktif bulaşmanın yayılmasını önleyecek şekilde dikkatlice çıkarılır ve uygun işlemlere tabi tutulur.
(3) Kuruluş, radyasyonla çalışanların aldıkları dozun düşürülmesi için hareketli paravan, radyasyon alanındaki havanın dışarı atılması için taşınabilir havalandırma cihazları, uzaktan kumandalı çalışma alet ve ekipmanları, haberleşme cihazları, katı ve sıvı radyoaktif madde ve atıkların toplanması için özel taşıma ve muhafaza kapları gibi çalışmaya uygun gerekli diğer özel ekipmanları temin eder.
(4) Kuruluş, radyasyonla çalışanların, kişisel koruyucu donanımın kullanımı sırasında alınan radyasyon dozu ve radyoaktif atık oluşumunun mümkün olan en düşük seviyede tutulması için ve arındırma konusunda özel olarak eğitilmelerini sağlar.
Sağlık gözetimi
MADDE 32 – (1) Kuruluş 20/7/2013 tarihli ve 28713 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik kapsamında işyerinde görevlendireceği işyeri hekiminin ve gerektiğinde diğer sağlık personelinin radyasyondan korunma, radyobiyoloji, radyasyon kazaları, radyasyon yaralanmalarının teşhis, tetkik ve tedavileri ve acil durum konularında eğitim almasını sağlar. Bu eğitim sonucu işyeri hekiminin bu konuda yeterli olduğuna dair belge düzenlenir.
(2) Kuruluş, radyasyonla çalışanların işe girişlerinde sağlık durumlarının işe uygun olduğunu belirten sağlık raporlarının sağlanması, sağlık gözetimlerinin yılda en az bir kere yaptırılması, müsaade edilen doz sınırları ve kısıtlarının üzerinde radyasyon dozu aldığının saptanması veya bundan şüphelenilmesi durumunda gerekli tetkik ve tedavilerinin yaptırılması, işinden ayrılması durumunda başlatılan tetkik ve tedavilerin devamının sağlanması ile yükümlüdür. Radyasyonla çalışanların görevlerini yerine getirebilmek için sağlık açısından yeterli olup olmadıklarını belirlemek üzere işe girmeden önce ve işe girdikten sonra periyodik yapılan sağlık kontrollerinin içeriği ve yılda kaç kere yapılacağı, yapılacak işin mahiyetine ve çalışanın sağlık durumuna bağlı olarak işyeri hekimince belirlenir.
(3) A sınıfı çalışanlara ilişkin teşhis ve tedavi de dâhil olmak üzere sağlık kayıtlarının tutulması sağlanır.
(4) İşyeri hekimi işin sonlanmasından sonra da A sınıfı çalışanın sağlık durumunu korumak amacıyla sağlık gözetiminin sürdürülmesi gerektiğine karar verebilir.
(5) Kuruluş, tesiste kontrollü alanlarda çalışacak A sınıfı çalışanların işe başlamadan önce sağlık durumlarının işe uygun olduğunu ve çalışma süresince sağlık gözetimlerinin yapıldığını kontrol eder.
Özel sağlık gözetimi
MADDE 33 – (1) Kuruluş tarafından 32 nci maddede belirtilen sağlık gözetimine ek olarak, 7 nci maddede belirtilen doz sınırlarını aşan her olayda özel sağlık gözetimi uygulanır.
(2) Özel sağlık gözetimi kapsamında, işyeri hekiminin radyasyona maruz kalan çalışanların sağlık durumlarının korunması için gerekli gördüğü ileri tetkikler yapılır, arındırma önlemleri alınır, acil tedaviye yönelik eylemler gerçekleştirilir veya işyeri hekimi tarafından tanımlanan diğer faaliyetlerin gerekleri yerine getirilir. Gerekirse radyasyona maruz kalan çalışanların belirlenmiş veya referans hastanede tedavileri sağlanır.
(3) Radyasyona maruz kalan çalışanların sonraki çalışma koşulları işyeri hekiminin vereceği karar dikkate alınarak belirlenir.
Radyasyon alanlarının izlenmesi
MADDE 34 – (1) Kuruluş, radyasyon alanlarının izlenmesi için bir program oluşturur ve programı belirli aralıklarla gözden geçirir.
(2) Radyasyon alanı izleme programının içeriği ve uygulama sıklığı aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:
a) Radyasyon alanlarındaki radyasyon türlerine bağlı doz hızı seviyeleri ve bu seviyelerde beklenen değişiklikler,
b) Radyasyon alanlarındaki havadaki radyonüklidlerin aktivite konsantrasyonları, radyoaktif bulaşma seviyeleri ve bu seviyelerde beklenen değişiklikler.
(3) Radyasyon alanı izleme programının sonuçlarının kayıtları tutulur ve bu sonuçlardan radyasyonla çalışanlar haberdar edilir.
(4) Radyasyon ölçümleri için uygun cihazların bulundurulması, kullanılması, kalibrasyonlarının yapılması ve radyasyon alanları için ölçüm programlarının gerçekleştirilmesi sağlanır.
Kişisel izleme
MADDE 35 – (1) Kuruluş, A sınıfı radyasyonla çalışanlarını kişisel dozimetre ile izlemeye tabi tutar. İç ışınlanma yolu ile ya da göz, el, kol ve ayaklarına önemli derecede doz alma potansiyeli olan A sınıfı çalışanları belirler ve bunların kişisel dozlarını uygun bir sistem aracılığıyla izler.
(2) Kuruluş, B sınıfı radyasyonla çalışanların sınıflandırılmasının doğru yapıldığını teyit etmek amacıyla aldıkları dozu belirli periyotlarla değerlendirir. Bu değerlendirme radyasyon alanı izleme sonuçlarına dayanılarak yapılır. B sınıfı radyasyonla çalışanın gerektiğinde kişisel dozu da izlenebilir.
(3) Kuruluş, radyasyonla çalışanların dozlarının değerlendirilmesini ve bu hizmetin Kurumdan veya Kurum tarafından onaylanmış dozimetri servislerinden alınmasını sağlar.
(4) Dozimetre değerlendirme sonuçları Merkezi Doz Kayıt Sistemine dozimetri servisleri tarafından işlenir.
(5) Merkezi Doz Kayıt Sistemine ilişkin usul ve esaslar, dozimetri hizmeti verecek kuruluşların uygunluk ölçütleri ile çalışma usul ve esasları Kurum tarafından belirlenir.
(6) Kişisel izlemenin imkânsız veya yetersiz olduğu durumlarda kişisel doz takibi, diğer radyasyonla çalışanların kişisel dozlarının veya radyasyon alanlarındaki radyasyon ölçümlerinin değerlendirilmesiyle yapılan tahminlere dayandırılır.
(7) Radyasyonla çalışanlar için belirlenen inceleme seviyesinin aşılması durumunda söz konusu kişiler ve çalışma koşulları değerlendirmeye tabi tutularak Kuruluş tarafından gerekli düzenlemelerin yapılması sağlanır.
(8) Kişisel doz değerlendirme sonuçlarının radyasyonla çalışanlara bildirilmesinden ve çalışanların kendi kişisel doz kayıtlarına erişebilmelerinden Kuruluş sorumludur.
(9) Kontrollü alanlarda radyasyonla çalışanların işletme koşullarında aldığı dozlar, Kuruluş tarafından belirlenmiş doz kısıtlarını aşamaz. Radyasyonla çalışanların aldığı ve kişisel izleme sonucu tespit edilen dozlar Kuruma 53 üncü madde gereğince sunulan Kişisel Doz ve Radyasyon Ölçüm Raporunda yer alır.
(10) Kuruluş tarafından, kaza durumunda çalışanların aldığı dozların ölçümü ve takibi yapılır. Kaza durumunda alınan dozlar hakkında çalışana ve Kuruma gecikmeksizin bilgi verilir.
(11) Harici çalışanların tesiste görevli iken aldığı dozlara ilişkin kişisel izleme kayıtları işverenleri yüklenicilere Kuruluş tarafından bildirilir.
Salımların izlenmesi
MADDE 36 – (1) Nükleer tesisin salımları işletme koşulları ve kaza durumlarında Kuruluş tarafından izlenir. Salımlar, salım noktasında kesintisiz çalışan sabit ölçüm sistemleri vasıtasıyla izlenir. Salım süresince alınan örneklerin aktiviteleri laboratuvar analizleri yapılmak suretiyle ölçülür.
(2) Nükleer tesisin işletme koşullarında salımı yapılacak radyoaktif maddeler, izleme sistemi arızası durumunda çevreye verilmez.
(3) Nükleer tesisin salımlarındaki radyonüklidler uygun muamele metotlarının kullanımı sonucunda aktiviteleri azaltılarak ve salım limitlerinin altına düşürülerek çevreye verilir.
Kalibrasyon ve bakım
MADDE 37 – (1) Kuruluş, taşınabilir olanlar da dâhil olmak üzere kişisel dozimetrelerin, radyasyon izleme ve radyoaktif kirlenmenin ölçümüne ilişkin cihaz, ekipman ve sistemlerin kalite temin ve bakım onarım programına uygun olarak periyodik kalibrasyon, test ve bakımlarını aşağıdaki hususları da dikkate alarak yaptırır:
a) Cihaz, ekipman ve sistemlerin kalite kontrolü,
b) Kalibrasyon ve performans testleri ile bunların sıklığı,
c) Bakımların sıklığı ile bakım sonrası yapılacak test ve kabuller,
ç) Kullanımın izlenebilirliği.
(2) Kalibrasyon, performans ve kalite kontrol testleri ile bakım ve onarıma ilişkin kayıtlar tutulur.
Radyasyondan korunma eğitimleri
MADDE 38 – (1) Nükleer tesislerde korunma ve güvenliğin temini için radyasyonla çalışanlar gerekli eğitimleri alır. Bu eğitim, gerekli bilgi ve becerilerin yanı sıra, normal işletme dışında meydana gelebilecek olayların önüne geçmek için gerekli yetki, sorumluluk ve görev paylaşımlarının yapılması ile radyasyondan korunma programının uygulanmasına yönelik gerekli organizasyonun ve güvenlik kültürünün oluşturulması hususlarını da kapsar.
(2) Kuruluş eğitimle ilgili aşağıdaki hususların yerine getirilmesinden sorumludur:
a) Tüm çalışanlar için planlanmış ışınlanmalarda ve acil durumlarda radyasyona maruz kalma durumunun, neden olabileceği sağlık riskleri ile korunma ve güvenliğe ilişkin çalışanların görev, yetki ve sorumlulukları ile orantılı bir kapsam ve ayrıntıda, teorik ve uygulamalı eğitim programlarını hazırlar ve belirlenen takvim çerçevesinde uygular, düzenli aralıklarla tekrarlar.
b) Nükleer tesise özel olarak planlanan ve ilgili mevzuatta asgari şartları tanımlanan radyasyondan korunma personeli eğitimlerini verir.
c) Radyasyonla çalışanlara radyasyonun sağlık etkileri, genel ve görevlendirildikleri radyasyon alanları ile bağlantılı radyasyondan korunma prosedür ve önlemleri, acil durum plan ve prosedürlerinin ilgili kısımları ile hamilelik durumlarını erkenden bildirmelerinin önemi ile emzirme döneminde olan radyasyonla çalışanlara iç ve dış ışınlanma sonrasında bebeğin maruz kalacağı riskler hakkında eğitim verilmesini sağlar.
ç) Tesisin acil durum çalışanlarının tüm olası acil durumlara bağlı olarak müdahalelerin getirdiği sağlık riskleri konularında eğitilmelerini sağlar.
d) Nükleer santrallerde, yüksek doza maruz kalınması öngörülen işler için tam boy maketlerde ve simülatörlerde eğitim alınmasını sağlar.
e) Çalışanlara verilen eğitime dair kayıtları kişisel dosyalar halinde tutar.
(3) Eğitim ve bilgilendirmeler, görevlerdeki ve talimatlardaki değişikliklerden sonra, değişen ve ortaya çıkan yeni koşullara uygun olarak gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrar edilir ve güncellenir.
Ziyaretçilerin radyasyondan korunması
MADDE 39 – (1) Kuruluş, radyasyon alanlarına giren ziyaretçilere koruma ve güvenliğe yönelik bilgilendirme yapar.
(2) Kontrollü alana giren ziyaretçilere bu alanlarda uygulanması gereken koruma ve güvenlik önlemlerine vâkıf bir tesis çalışanı eşlik eder.
Diğer plan ve programlar ile bağlantılar
MADDE 40 – (1) Radyasyondan korunma programında, tesisin çevresel izleme programı, acil durum planı, radyoaktif atık yönetim planı ve varsa ilgili diğer plan ve programları ile ilgili bağlantılar tanımlanır.
İşletmeden çıkarmada radyasyondan korunma
MADDE 41 – (1) Kuruluş, işletmeden çıkarma süreci için asgari 19 uncu maddede belirtilen içeriği dikkate alarak ayrı bir radyasyondan korunma programı hazırlar ve uygular.
(2) İşletmeden çıkarma aşaması için hazırlanan radyasyondan korunma programı İşletmeden Çıkarma İzni Başvurusunda Kuruma sunulur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kayıt ve Raporlama
Kayıt tutma yükümlülüğü
MADDE 42 – (1) Nükleer tesislerde radyasyondan korunma personeli tarafından radyasyondan korunma kapsamında aşağıda belirtilen kayıtlar tesis işletmeye alındıktan sonra tutulmaya başlanır ve en az 2 kopya olmak üzere tesiste farklı yerlerde ve elektronik ortamda saklanır:
a) Radyasyonla çalışanlara ilişkin tıbbi kayıtlar ve kişisel doz kayıtları,
b) Radyasyondan korunma eğitimi kayıtları,
c) Radyasyon kaynakları ve radyoaktif maddelere ilişkin kayıtlar,
ç) Radyasyon ölçümü ve kişisel doz ölçümü cihazlarına ilişkin kayıtlar,
d) Radyasyon ölçümlerine ilişkin kayıtlar,
e) Radyasyonla çalışma izinlerinin kayıtları,
f) Radyoaktif salımlara ilişkin kayıtlar,
g) Radyoaktif atıklara ve kullanılmış yakıtlara ilişkin kayıtlar.
(2) Kuruluş tarafından, radyasyonla çalışanların kendilerine ilişkin kayıtlara güvenliği ve gizliliği aksatmayacak şekilde ulaşması sağlanır.
(3) Kayıtlar yapılan denetimler sırasında veya gerekli görülen durumlarda Kurum tarafından incelenir.
(4) Radyoaktif maddeler ve kaynaklar ile radyoaktif atıklar ve kullanılmış yakıtlara ilişkin tüm kayıtlar, bu malzemeler nükleer tesisten gönderildiği veya bertaraf edildiği tarihten itibaren asgari 10 yıl süreyle saklanır. Kişisel doz kayıtları ve radyasyonla çalışanların tıbbi kayıtları haricindeki diğer kayıtlar nükleer tesisin ömrü boyunca saklanır.
Kişisel doz kayıtları
MADDE 43 – (1) Nükleer tesiste, yüklenici çalışanları da dâhil olmak üzere kişisel doz kayıtlarının tutulması sağlanır. Bu kayıtlar, radyasyon alanlarının izlenmesi sonuçları ile acil durumlar olması durumunda olaya ve yapılan müdahaleye ilişkin raporları da kapsayan bilgi ve belgelerle birlikte değerlendirilir. Işınlanmaya ilişkin asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Işınlanmaya maruz kalınan işin kapsamı, niteliği ve süresi hakkında bilgi,
b) Işınlanma türüne, alınan dozlara ve radyoaktif maddelerin vücuda alımına ilişkin tüm bilgiler,
c) İnceleme seviyesinde veya üzerinde alınan dozlar ve vücuda alınan radyoaktif madde miktarları ve doz değerlendirmesinin dayandığı veriler,
ç) Nükleer tesislerin kontrollü alanlarına gelen ziyaretçilerin kimlik ve doz bilgileri ile giriş ve çıkış saatlerinin kayıtları.
(2) Kazalar sırasında alınan dozlar, işletme koşullarında alınan dozlardan ayrılır. Söz konusu dozlar Merkezi Doz Kayıt Sistemine dozimetri servisi tarafından ayrı ayrı işlenir.
(3) Kuruluş radyasyonla çalışanların kendi doz kayıtlarına ilişkin bilgilere ulaşmasını sağlar. Radyasyonla çalışanın görevi bırakması ve başka yerde çalışmaya başlaması durumunda doz kayıtlarının bir kopyasını çalışana verir ve doz kayıtlarının gizlilik çerçevesinde muhafaza edilmesini sağlar.
(4) Kuruluş, radyasyonla çalışanların radyasyona maruz kalmalarına ilişkin kişisel kayıtlarını, gerektiğinde Kuruma ve sağlık etkilerinin değerlendirilmesi için belirlenmiş ve referans hastanelere verilmek üzere güncel ve hazır halde bulundurur ve işyeri hekiminin gerekli gördüğü tüm bilgilere ulaşabilmesini sağlar.
(5) Kişisel doz kayıtları, radyasyona maruz kalmayı gerektiren işin sona ermesinden sonra 30 yıldan az olmamak kaydıyla, çalışanın radyasyona maruz kaldığı çalışma hayatı boyunca ve sonrasında kişinin 75 yaşına erişeceği yıla kadar Merkezi Doz Kayıt Sisteminde saklanır.
Radyasyonla çalışanların tıbbi kayıtları
MADDE 44 – (1) Radyasyonla çalışanların tıbbi durumları ile ilgili olarak asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Radyasyonla çalışanların kimlik bilgileri ile işe giriş ve işten ayrılış tarihleri,
b) Radyasyonla çalışanların ilk defa işe başlamadan önce göreve uygunluğunu belirlemek amacıyla ve çalıştığı süre boyunca yılda en az bir kez yapılan tüm tıbbi muayene sonuçları,
c) Kurum tarafından gerekli görülen durumlarda yaptırılan tıbbi muayenelerin sonuçları ve varsa diğer tıbbi ışınlanma sonuçlarına dair kayıtlar.
(2) Tıbbi kayıtlar, radyasyona maruz kalmayı gerektiren işin sona ermesinden sonra 30 yıldan az olmamak kaydıyla, çalışanın radyasyona maruz kaldığı çalışma hayatı boyunca ve sonrasında kişinin 75 yaşına erişeceği yıla kadar saklanır.
Radyasyondan korunma eğitimi kayıtları
MADDE 45 – (1) Kuruluşun radyasyonla çalışanlara, tesisindeki diğer çalışanlara, stajyerlere ve tesisinde görevli acil durum çalışanları ile harici çalışanlara verdiği radyasyondan korunma eğitimlerinin kayıtları tutulur.
Radyasyon kaynakları ve radyoaktif maddelere ilişkin kayıtlar
MADDE 46 – (1) Nükleer tesiste kullanılan radyasyon kaynakları ve radyoaktif maddelere ilişkin; radyoaktif kaynak ve maddelerin cinsini, aktivitesini ve karakteristik özelliklerini, tesiste depolandıkları ve kullanıldıkları yerleri ve sevkiyatları ile ilgili tüm işlemleri kapsayan kayıtlar tutulur.
(2) Radyonüklid envanter kayıtları radyoaktif bozunma göz önüne alınarak güncellenir.
Radyasyon ölçümü ve kişisel doz ölçümü cihazlarına ilişkin kayıtlar
MADDE 47 – (1) Nükleer tesiste kurulu tüm radyasyon monitörleri, taşınabilir radyasyon cihazları ve kişisel doz ölçümü cihazlarının bakım, test, kalibrasyon ve denetimleri ile onarım çalışmalarının kayıtları tutulur.
Radyasyon ölçümlerine ilişkin kayıtlar
MADDE 48 – (1) Radyasyon ölçümlerine ilişkin olarak asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Kontrollü ve gözetimli alanlardaki radyasyon ve radyoaktif bulaşma ölçümleri hakkında; ölçüm lokasyonu, ölçüm cihazı, ölçüm tarihi, taşınabilir cihaz ile ölçümü yapan personel bilgileri,
b) Ölçüm sonuçları kapsamında radyasyon doz hızı ve radyonüklidlerin aktivite konsantrasyonları,
c) Olağandışı olaylar kapsamında yürütülmüş radyasyon izleme faaliyetlerine ilişkin kayıtlar.
Radyasyonla çalışma izinlerinin kayıtları
MADDE 49 – (1) Nükleer tesiste verilen radyasyonla çalışma izinlerinin kime verildiği, izni veren radyasyondan korunma personeli, çalışmanın tanımı, tarihi ve süresi ve alınan doz kayıt altına alınır.
Radyoaktif salım kayıtları
MADDE 50 – (1) Radyoaktif salımlara ilişkin olarak;
a) Çevreye verilmiş tüm radyoaktif salımların miktarı ve içeriği,
b) Salım noktaları ve izleme periyodu, izleme cihazları, cihaz kalibrasyonları ve analizlerde uygulanan radyoanalitik yöntemler,
c) Salım limitleri ile gerçekleşen salımların aktivite konsantrasyonu değerlerinin kıyaslanması,
ç) Salımların önceki yıllarla karşılaştırılması ve farkların analizi,
d) Salımlar nedeniyle halktan kritik grupların aldığı dozların analizi ve bu dozların doz kısıtları ile kıyaslanması,
e) Planlanan salımlar kapsamında, salım limitlerinin aşıldığı durumlar hakkında bilgiler,
f) Beklenen işletme olayları ve kazalar kapsamında, planlanmayan salıma bağlı olarak salım limitlerinin aşılması durumu hakkında bilgiler,
g) İzlemeye tabi tutulmamış salımlar gerçekleştirilmiş ise bu tür salımların kayıtları tutulur.
Radyoaktif atıklara ve kullanılmış yakıtlara ilişkin kayıtlar
MADDE 51 – (1) Nükleer tesiste ortaya çıkan ve/veya bulundurulan radyoaktif atıklara ve kullanılmış yakıtlara ilişkin olarak asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Oluşan radyoaktif atığın sınıfı (yüksek aktiviteli, orta ve düşük aktiviteli, çok düşük aktiviteli, çok kısa yarı ömürlü), nükleer tesiste atığın oluştuğu yer ve faaliyet,
b) Nükleer tesiste depolanan, muamele edilmiş ve muamele edilmemiş, uygunlaştırılmış radyoaktif atıklara ilişkin fiziksel ve kimyasal form, radyoaktif atık sınıfı, miktar, radyonüklid içerikleri ve konsantrasyonları, paket özellikleri ve benzeri bilgiler,
c) Radyoaktif atık sınıflarına göre sahadan gönderilen radyoaktif atıklara ilişkin miktar, sınıfı, önemli radyonüklidler, toplam radyoaktivite, paket tipi ve sayısı ile gönderildiği tarih ve tesis,
ç) Radyoaktif atık sınıflarına göre bertaraf edilmiş ve edilecek radyoaktif atık miktarı,
d) Serbestleştirilen radyoaktif atıklara ve hangi amaçla serbestleştirme yapıldığına dair bilgiler,
e) Kuru ve ıslak depolarda depolanan ve nükleer tesisten gönderilen kullanılmış yakıt miktarı, gönderildiği tarih ve tesis,
f) Radyoaktif atık depolarının doluluk oranı ve kalan kapasitesi,
g) Kullanılmış yakıt depolarının doluluk oranı ve kalan kapasitesi.
(2) Radyonüklid envanter kayıtları radyoaktif bozunma göz önüne alınarak güncellenir.
Diğer kayıtlar
MADDE 52 – (1) Kurum, nükleer tesise işletme lisansının verilmesi sırasında, lisans koşulu olarak, nükleer tesise özel tutulması gereken radyasyondan korunma kapsamındaki ek kayıtları tanımlayabilir. Nükleer tesisin türüne göre kayıtların içeriği değişebilir.
Raporlama
MADDE 53 – (1) Kuruluş tarafından, tesis işletmeye alındıktan sonra her yıl Şubat ayı sonuna dek bir önceki takvim yılına ait aşağıdaki raporlar Kuruma sunulur:
a) 50 nci maddede belirtilen radyoaktif salım kayıtlarını kapsayan Radyoaktif Salım Raporu,
b) 51 inci madde gereğince radyoaktif atıkların ve kullanılmış yakıt kayıtlarına ilişkin Radyoaktif Atık Yönetim Raporu,
c) 49 uncu maddede belirtilen radyasyonla çalışma izinleri, 48 inci maddede verilen radyasyon ölçümlerine ilişkin kayıtlar, 44 üncü madde gereğince radyasyonla çalışanların tıbbi kayıtları ve 43 üncü maddede belirtilen kişisel doz kayıtlarını kapsayan Kişisel Doz ve Radyasyon Ölçüm Raporu.
(2) Raporlama dönemi içinde eğitim veya cihazlara yönelik test, denetim, onarım, bakım ve kalibrasyon yapılmışsa ya da radyoaktif kaynaklara ve maddelere yönelik bir faaliyet gerçekleşmişse Kişisel Doz ve Radyasyon Ölçüm Raporu kapsamında, 47 nci maddede verilen radyasyon ölçümü ve kişisel doz ölçümü cihazlarının bakım, test, kalibrasyon ve denetimlerinin kayıtları, 45 inci madde gereğince radyasyondan korunma eğitimlerine ilişkin kayıtlar ve 46 ncı madde gereğince radyasyon kaynakları ve radyoaktif madde kayıtları da sunulur.
(3) Kuruluş, olağandışı olayları ilgili mevzuat çerçevesinde Kuruma raporlar. Kuruluş bu durumların düzeltilmesine yönelik gerekli faaliyetleri gerçekleştirir.
(4) Derin bertaraf tesisleri ile ilgili raporlama gerekleri Kurum tarafından belirlenir.
(5) Çevresel radyolojik izleme programı kapsamında tutulması gereken kayıtlar ile Kuruma sunulması gereken raporlara ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.
Araştırma reaktörleri
MADDE 54 – (1) Araştırma reaktörleri için kayıt ve raporlama hususlarında 17/2/2009 tarihli ve 27144 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde Kayıt ve Raporlama Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
(2) Araştırma reaktörlerinde gerçekleşen ve çalışanlar, halk ve çevrenin radyasyona maruz kalmasına neden olabilecek olağandışı olayların Kuruma bildiriminde 17/2/2009 tarihli ve 27144 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde Olağandışı Olay Bildirim ve Raporlama Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Acil Durumlarda Radyasyona Maruz Kalma Durumu
Koruyucu eylemler ve diğer müdahale faaliyetleri
MADDE 55 – (1) Acil durumlarda çalışanların ve halkın radyasyondan korunması için koruyucu eylemler ve diğer müdahale faaliyetleri planlama aşamasında gerekçelendirilir, optimize edilir ve acil durum sırasında vakit kaybetmeksizin uygulanır.
(2) Nükleer tesislerde saha içi acil durum planı Kuruluş tarafından hazırlanır, güncellenir, tatbikatlar ile denenir ve uygulanır. Saha içi planın yerel ve ulusal planlar ile koordinasyonu ve uyumu Kuruluş tarafından sağlanır. Saha dışı planlama gerektiren tesislerde, bu planların hazırlanması, denenmesi ve uygulanması nükleer tesisin bulunduğu ilin mülki amirinin sorumluğundadır.
(3) Acil durumlarda radyasyona maruz kalma durumlarında deterministik etkilerin önlenmesi ve stokastik etkilerin minimize edilmesi için optimize edilmiş koruyucu eylemler ve diğer müdahale faaliyetleri Ek-1’de belirtilen genel kriterler dikkate alınarak uygulanır.
(4) Acil durum planlamasına ve müdahalesine ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından düzenlenir.
Acil durum çalışanlarının radyasyondan korunması ve kılavuz değerler
MADDE 56 – (1) Acil durum çalışanlarının, acil durumlarda radyasyona maruz kalma durumlarında alacakları dozlar, mümkün olduğunca 7 nci maddede planlanmış ışınlanmalar nedeniyle radyasyona maruz kalma durumlarında mesleki ışınlanmalar için belirtilen doz sınırlarının altında tutulur.
(2) 7 nci maddede belirtilen doz sınırlarının aşılmasına ancak aşağıdaki koşullarda izin verilir:
a) Hayat kurtarma ve ağır yaralanmaların önlenmesi,
b) Ağır deterministik etkilerin önlenmesine yönelik faaliyetler ile insanları ve çevreyi önemli ölçüde etkileyebilecek felaket koşullarının oluşmasını önlemeye yönelik faaliyetlerin yürütülmesi,
c) Büyük kolektif dozların önlenmesine yönelik faaliyetlerin yürütülmesi.
(3) İkinci fıkrada belirtilen durumlarda acil durum çalışanları için uygulanacak kılavuz değerler Ek-2’de verilmektedir.
(4) Alabilecekleri etkin doz 50 mSv’i aşabilecek acil durum çalışanları, ortaya çıkabilecek sağlık etkileri ve koruyucu eylemler hakkında çok detaylı ve açık bir şekilde bilgilendirilir ve gönüllülük esasına göre çalıştırılır.
(5) Hamile olan ya da hamilelik şüphesi olan kadın çalışanlar müdahale faaliyetlerinin dışında tutulur.
(6) Her koşulda, acil durum çalışanlarının aldıkları soğurulmuş dozların ağır deterministik etkiler için Ek-1’in (1.1) numaralı maddesinde belirtilen genel kriterleri aşmamasına yönelik mümkün olan bütün önlemler alınır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Mevcut Radyasyona Maruz Kalma Durumu
Acil durumda radyasyona maruz kalma durumundan mevcut radyasyona maruz kalma durumuna geçiş
MADDE 57 – (1) Acil durumda radyasyona maruz kalma durumundan mevcut radyasyona maruz kalma durumuna geçiş yapılırken Ek-3’te verilen genel kriterler dikkate alınır ve şartlara uyulur.
(2) Acil durumda radyasyona maruz kalma durumundan mevcut radyasyona maruz kalma durumuna geçiş yapılarak acil durumun sonlandırılacağı alanlara karar verilmesi ve acil durumlarda görev yapan kurumlardan sorumluluğun normal şartlarda görev yapan kurumlara geçişi ilgili mevzuatta tanımlanan hükümler çerçevesinde gerçekleştirilir.
(3) Acil durum sonlandırıldığında, görev yapan nükleer tesis çalışanları, radyasyonla çalışanlara ilişkin gereklere tabi olurlar. Acil durum sonlandırıldığında etkilenen alanın durumuna göre, planlanmış radyasyona maruz kalma durumu ya da mevcut radyasyona maruz kalma durumuna geçiş mümkün olabilir. Bu durumda, planlanmış radyasyona maruz kalma ya da mevcut radyasyona maruz kalma durumlarının gerektirdiği kişisel izleme ve sağlık gözetimleri ile çevresel izleme faaliyetleri gerçekleştirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Diğer hükümler
MADDE 58 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, 18/6/2011 tarihli ve 27968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kontrollü Alanlarda Çalışan Harici Görevlilerin İyonlaştırıcı Radyasyondan Kaynaklanabilecek Risklere Karşı Korunmasına Dair Yönetmelik hükümleri, nükleer enerji ile ilgili faaliyet gösteren tesislerde görevlendirilen harici çalışanlara uygulanmaz.
Geçici hükümler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde, işletimde olan nükleer tesislerin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğu Kuruluşlar tarafından değerlendirilerek tam uyumu sağlayacak bir eylem planı oluşturulur ve Kuruma sunulur. Plan Kurum tarafından onaylandıktan sonra uygulanır.
Yürürlük
MADDE 59 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 60 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanı yürütür.