Döviz Büroları Kuruluş İzin
Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
[email protected]
ÖZET: Uzun yıllardır faaliyet gösteren ve çeşitli zamanlarda değişikliklere uğrayarak bu güne gelen, mevzuatta “yetkili müessese” olarak geçen ancak piyasada “döviz bürosu” olarak adlandırılan kuruluşlar için uzun zamandır izinler durdurulmuştu. Yeni düzenlemeyle, kuruluş ve izin şartları değişerek zorlaştırıldı.
30 Ocak 2018 Tarih ve 30317 sayılı Resmi gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ile 2018-32/45 sayılı yeni tebliğ yayımlanmış bulunuyor. Buna göre; hem şartlar çok değiştirilerek zorlaştırılmış, hem de ilave yeni düzenlemeler getirilmiş bulunuyor. En önemlisi de döviz büroları a ve b olmak üzere iki gruba ayrılıyor.
Önemli değişiklikler geldi
A grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin 5 milyon Türk Lirasından, B grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin ise 1 milyon Türk Lirasından az olmaması gerekiyor. Faaliyet izni almak için A grubu yetkili müesseseler için 500 bin Türk Lirası; B grubu yetkili müesseseler için 200 bin Türk Lirası başvuru ücretinin yatırıldığını tevsik eden belge gerekiyor. Sadece A grubu yetkili müesseseler şube açabilecekken her bir şube için ödenmiş sermayeye 2 milyon Türk Lirası ilave edilmesi gerekiyor. Daha önce bu şartlar A ve B grubu yetki ayrımı olmaksızın, ödenmiş sermayelerinin 250 bin Yeni Türk Lirasından az olmaması ve T.C. Ziraat Bankasına 80 bin EURO yatırılması gerekiyordu.
B grubu yetkili müesseselerin faaliyet alanı
B grubu yetkili müesseseler Türk Parası Kıymetini Koruma ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunabiliyor:
— Kaydi para hariç yabancı paraları almak ve satmak.
— Kaydi para hariç yabancı paraları daha küçük veya daha büyük küpürlerle, ayrı cins kaydi para hariç yabancı paralarla değiştirmek.
— Merkez Bankasınca tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde dövizi natık çekleri satın almak.
— Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından üretilen basılı altınlar ile bir kilogramdan küçük bar veya külçe şeklindeki standart işlenmemiş altınların alım satımını yapmak.
— Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle bankacılık aracılığıyla yapılan transferler yoluyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek.
A grubu yetkili müesseselerin faaliyet alanı
A grubu yetkili müesseseler ise B grubu yetkili müesseselerin faaliyet konularına ilave olarak aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunabiliyor:
— Borsaya üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde kıymetli taşlar ile standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve Borsada sürdürülmekte olan kıymetli maden ve taşlara ilişkin işlemleri yapmak.
— Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar aracılığıyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek.
— Elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının temsilcisi olarak faaliyet göstermek.
— Müsteşarlıkça izin verilmesi halinde merkez ve/veya şube adresleri ile uygun görülen diğer yerlerde para makineleri aracılığıyla yabancı para alım satımı ve buna ilişkin işlemleri yapmak.
— Tutar sınırlaması olmaksızın banka kartları ve 10 bin ABD Dolarına kadar ön ödemeli kartlar aracılığıyla yabancı para alım satımı yapmak.
— Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde Müsteşarlıktan izin alınması şartıyla, yurt dışına madeni yabancı para veya Türk Lirası banknot sevkiyatı gerçekleştirmek.
— Müsteşarlıkça uygun görülen diğer faaliyetleri gerçekleştirmek.
Yeni kuruluş ve izin şartları
Yetkili müessese kurulması ve faaliyet izni için Müsteşarlığa yapılacak başvurularda kurulacak şirketin;
- Anonim şirket olması,
- Şirketin ana sözleşmesinde yer alan ticaret unvanında A grubu için “Yetkili Müessese”; B grubu için “Sınırlı Yetkili Müessese” ibarelerinin bulunması,
- Münhasıran yetkili müesseselerin faaliyet konuları ile iştigal etmek üzere kurulması,
- A grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin 5 milyon Türk Lirasından, B grubu yetkili müesseselerin ödenmiş sermayelerinin ise 1 milyon Türk Lirasından az olmaması,
- Türkiye’de yerleşik her bir kurucu ortak ve tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan kişiler ile şirket genel müdürünün, yönetim kurulu üyelerinin, imza yetkisini haiz çalışanlarının ve A grubu yetkili müesseseler için iç kontrol görevlisi atanması,
- Hisse senetlerinin nama yazılı olması ve nakit karşılığı çıkarılması,
- Ortaklar tarafından şirket ana sözleşmesinde taahhüt edilen asgari şirket sermayesinin nakden ve defaten ödenmesi,
- Ödenmiş sermaye miktarının onda birine karşılık gelen tutarın Kamu Sermayeli Bankalar veya Kamu Sermayeli Katılım Bankalarından birine yatırıldığını tevsik eden belge veya aynı tutarda teminat mektubu alınması,
- A grubu yetkili müesseseler için 500 bin Türk Lirası; B grubu yetkili müesseseler için 200 bin Türk Lirası başvuru ücretinin yatırıldığını tevsik eden belge alınması,
Müsteşarlıkça yapılan inceleme neticesinde durumları uygun görülen yetkili müesseselere faaliyette bulunma izni verilerek, şirket adına “Yetkili Müessese İzin Belgesi” düzenlenir. Yetkili müessese kurmak için kuruluş izni alan kurucular, faaliyet izni alana kadar faaliyette bulunamazlar.
Şube İzni
A grubu yetkili müesseselerin şube açmaları Müsteşarlığın iznine tabidir. B grubu yetkili müesseseler şube açmak için Müsteşarlığa başvuruda bulunamaz ve yeni şube açamazlar. Her bir şube için ödenmiş sermayeye 2 milyon Türk Lirası ilave edildiğine ilişkin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nin bir nüshası ve artırılan sermayenin tamamının ödendiğini gösterir bankadan alınacak belgenin sunulması gerekiyor. Her bir şube için şirket adına ilave ödenmiş sermaye miktarının onda birine karşılık gelen tutarın Kamu Sermayeli Bankalar veya Kamu Sermayeli Katılım Bankalarından birine yatırıldığını tevsik eden belge veya aynı tutarda teminat mektubu alınması gerekiyor. Her bir yeni şube için 200 bin Türk Lirası başvuru ücretinin yatırıldığını tevsik eden belge de gerekiyor.
Diğer Hususlar
Yetkili müesseseler;
İnternet sitesi açmak zorundadır. A grubu veya B grubu olduklarını belirtir ibareleri internet sitelerinin giriş sayfalarında bulundurmak zorundadır.
1567 sayılı Kanuna göre inceleme ve soruşturma yapmaya yetkili bulunan denetim elemanları ile ilgili mevzuat gereği denetim yapmaya yetkili merci ve elemanlar tarafından incelenebilir. Merkez Bankası da yetkili müesseselerde inceleme yapmaya yetkilidir.
Müsteşarlıkça faaliyet izni verilmiş ve bu Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla faaliyette bulunan yetkili müesseseler, 1/1/2019 tarihine kadar A grubu ve B grubu yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere başvurmak ve 1/7/2019 tarihine kadar ise yeni getirilen şartları tamamlamak zorundadır.
A grubu yetkili müessese kurmak üzere Müsteşarlığa yapılacak yeni başvurular 1/3/2018 tarihinden itibaren yapılır. Bu tarihten önce yapılan başvurular değerlendirmeye alınmaz. B grubu yetkili müessese kurmak üzere Müsteşarlığa yapılacak yeni başvurular 1/1/2019 tarihinden itibaren yapılır. Bu tarihten önce yapılan başvurular değerlendirmeye alınmaz.
Ödemekle yükümlü olunan başvuru ücreti, Müsteşarlıkça faaliyet izni verilmiş, bu Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla faaliyette bulunan ve A grubu yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere başvuruda bulunanların merkezleri için 100 bin Türk Lirası ve her bir şubesi için 25 bin Türk Lirası olarak uygulanır. B grubu yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere başvuruda bulunanlardan bu Tebliğ hükümleri uyarınca başvuru ücreti alınmaz.
Faaliyette bulunan yetkili müesseselerin 1/1/2019 tarihine kadar birleşerek A grubu yetkili müessese olarak faaliyet gösterme talebinde bulunmaları durumunda, başvuru ücreti merkez için 100 bin Türk Lirası ve her bir şube için 25 bin Türk Lirası olarak uygulanır.
Hatırlanacağı üzere, 2017 yılı ortalarında Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, döviz bürolarının daha sıkı denetim altına alacak yeni bir düzenleme yapacaklarını belirterek, “Yapacağımız düzenleme ile döviz büroları daha etkin denetlenecek, şeffaflıkları, mali alt yapı ve güvenilirlikleri artırılacak. Piyasa verileri de özel bilgi sistemleri ile daha yakından takip edilecek” demişti. Gerek piyasa koşulları gerekse sektörün daha da gelişerek güvenli kuruluşlar haline gelmesi için getirilen yeni koşullar zorlaştırılmış görünse de gerekli bir düzenleme olduğu görülüyor.
