Yardım Sandıklarının Portföy Yönetim Şirketleri İle Çalışmaları Halinde Dikkat Edeceği Yönetsel ve Vergisel Hususlar

Yardım Sandıklarının Portföy Yönetim Şirketleri İle Çalışmaları

Murat TEKİN
Muhasebe ve Mali İşler Müdürü
MEB İLKSAN
[email protected]

Portföy Yönetimi Nedir? SPK’ ya kayıtlı  Portföy Yönetim Şirketleri

Kurumlar genel olarak sermaye veya servet birikimine ilave yaparak aktiflerini güçlendirmek amacıyla yapmış olduğu her türlü faaliyetlere yatırım veya sermaye yatırımı denir.  “Gelir-Tüketim= Tasarruf-Yatırım”  şeklinde de formülize edilebilir. Portföy ise bir kuruluşun sahip olduğu varlıkların tamamını yani para ve sermaye piyasası araçları ile kıymetli madenlerden oluşan varlık grubunun oluşumudur.

SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) kapsamında ve 2 Temmuz 2013 tarih ve 28695 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Portföy Yönetim Şirketleri ve Bu Şirketlerin Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Tebliği (III-55.1) ‘de Portföy Yöneticiliği enstrümanları olarak;

Sermaye Piyasası Araçları: Menkul kıymetler ve türev araçları ile yatırım sözleşmeleri de dahil olmak üzere kurulca bu kapsamda olduğu belirlenen diğer sermaye piyasası araçlarıdır.

Menkul Kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere, paylar pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikaları, borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarıdır.

Diğer Sermaye Araçları: Menkul kıymetler dışında kalan ve şartları SKP kurulunca belirlenen varlıklardır.

Yöneticilik, Sermaye Piyasası Kurulunca uygun görülen diğer varlık ve işlemlerden oluşan portföylerin yatırımcının veya portföy yöneticisinin belirleyeceği risk-getiri tercihi doğrultusunda, müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde varlık sahibi adına yönetilmesidir.

Portföy Yönetim Şirketlerinin kuruluş şartları yine 2 Temmuz 2013 tarih ve 28695 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan tebliğin 5. Maddesinde detaylı olarak açıklanmıştır. Bu açıklama doğrultusunda;

(1) Kuruluş izni başvurularının Kurulca değerlendirilebilmesi için Şirketin;

“a) TTK hükümleri uyarınca kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim ortaklık şeklinde kurulması,

b) Paylarının tamamının nama yazılı olması,

c) Paylarının nakit karşılığı çıkarılması,

ç) Başlangıç sermayesinin en az 2.000.000 TL olması,

d) Esas sözleşmesinin Kanun hükümlerine ve Kurul düzenlemelerine uygun olması,

e) Kurucu ortakları ile tüzel kişi kurucu ortaklarının önemli etkiye sahip ortaklarının;

1) Müflis olmaması, konkordato ilân etmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,

2) Faaliyet izinlerinden biri Kurulca iptal edilmiş kuruluşlarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,

3) Kanunda yazılı suçlardan kesinleşmiş mahkûmiyetinin bulunmaması,

4) 14/1/1982 tarihli ve 35 sayılı Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunan Bankerlerin İşlemleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve eklerine göre kendileri veya ortağı olduğu kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmemiş olması,

5) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmaması,

6) 7/2/2013 tarihli ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunda düzenlenen suçlardan mahkum olmaması,

7) Gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip bulunması,

8) Muaccel vergi borcu bulunmaması,

f) Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması,

zorunludur.

(2) Bu maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin (1) nolu alt bendinde belirtilen şartlar, iflasın kaldırılmasına, kapatılmasına veya konkordato teklifinin tasdikine ilişkin kararın, (2) nolu alt bendinde yer alan şartlar ise buna ilişkin kararın kesinleşme tarihinden itibaren on yıl geçmesi hâlinde, bu fıkranın uygulamasında dikkate alınmaz.

(3) Şirket kuruluşu ve ortaklık yapısı değişikliği başvurularında ortakların işlem yasaklı olmaması şartı da aranır.

(4) Şirket ortaklarının yabancı uyruklu olması veya yurtdışında yerleşik olması halinde, bu maddede belirtilen belgelerin muadili istenir ve Kurulca yabancı ortağın ülkesindeki yetkili otoriteden söz konusu ortak hakkında görüş alınır.

(5) Kurucu ortağın banka olması halinde, bankanın bu maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin (8) nolu alt bendinde belirtilen niteliği taşıdığını tevsik eden bilgi ve belgelerin Kurula gönderilmesi yeterlidir. Bankada sahip olunan doğrudan ve dolaylı pay sahipliği yoluyla Şirkette dolaylı pay sahibi olan kişiler için bu maddenin birinci fıkrasının (e) bendi hükmü uygulanmaz. Bankanın şirkette doğrudan veya dolaylı olarak pay sahibi olması halinde, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun uygun görüşü alınır.”

Şeklinde belirlenmiştir.

Temmuz 2017 ayı sonu itibariyle SPK’ ya kayıtlı Portföy Yönetim Şirketleri ve TL bazında portföy büyüklükleri ise;

Şeklinde oluşmaktadır.

Yardım Sandıklarında Portföy Yönetimi:

Yardım Sandıkları, üyelerinin birikimlerinden oluşan varlık toplamlarını yine üyelerine Sosyal Yardım ve benzeri kaynaklar şeklinde geri dönüşümünü sağlamaktadır. Bu bağlamda, üyelerinin birikimlerini enflasyon altında ezdirmemek anlamında değer kaybına sebebiyet vermemek için değişik piyasa araçları ile değerlendirmek zorundadır.

Yardım Sandıkları  piyasa araçları olarak yalnızca “Vadeli Mevduat ve Repo/Ters Repo” yapılmakta bunun yanında ikrazat olarak borç verilmektedir. Oysa bunlara ek olarak hem 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunundaki % 15’lik oranların % 10’luk orana düşürülmesi ile ilgili ürünlerden yararlanılması hem de yönetsel ve finansal vizyon anlamında portföy yönetim şirketleri ile çalışılmasının uygun olacağı ve portföy şirketlerinde vadeli mevduat ve repo/ters repoya ek olarak;

• Sabit Getirili Menkul Kıymetler,
• Döviz,
• Emtia,
• Borsa İçi ve Dışı Türev Ürünleri,
• Hisse Senedi,
• Yatırım Fonları

Şeklinde enstrümanlara girilmesi getiri anlamında vadeli mevduat ve repoya göre % 1,5-2 puan gelir fazlası sağlayacaktır.

Yardım Sandıklarının Portföy Yönetim Şirketleri ile çalışması durumunda ise dikkat edeceği en önemli unsur olarak “Portföy Yönetim Ücretleri ve Başarı Prim” oranlarıdır. Ayrıca Portföy Şirketlerinin fon getiri ve fon yönetim ücretlerinin takibini Takasbank’ ın Tefas sitesinden takip edilmesi getiri oranlarının artmasına katkı sağlayacaktır.