Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi
Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Bazı alacakların yeniden yapılandırılması ile bazı kanunlarda ve bir kanun hükmünde kararnamede değişiklik yapılmasına dair 7020 sayılı kanun 27 Mayıs 2017 tarihli ve 30078 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunda yer alan 8. madde ilk bakışta makul bir düzenleme olarak görülse de ileride doğuracağı sakıncaları bekli de hiçbirimizin dikkatini çekmedi.
Hatırlanacağı üzere 09.08.2016 tarih ve 29796 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 6728 sayılı ‘Yatırım Ortamının İyileştirilmesi amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu’nun 16. maddesiyle, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesinde, 48. maddesiyle de 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinde yapılan değişiklikle 1.ocak 2018 tarihinden itibaren uygulanmak üzere Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MPHB) düzenlemesi uygulama konulmuştur. Buna göre;
a) Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri,
b) 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler, sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile bildirmek zorunluluğu getirilmişti.
Uygulama ve Tespitler:
7020 sayılı kanun 8. maddesinde yer alan düzenleme; Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355 inci maddesine eklenen fıkrayla, muhtasar beyanname ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgesinin birleşmesi sonucu (1 Haziran 2017 tarihinden itibaren pilot il seçilen Kırşehir ilimizde uygulamaya girecek) “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin” hiç verilmemesi, geç verilmesi, eksik verilmesi veya düzeltme verilmesi gibi durumlarda aynı fiil nedeniyle VUK ve SGK kapsamında birden fazla ceza uygulanmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
7020 sayılı kanunda yer alan düzenleme aşağıdaki şekildedir:
MADDE 8 – 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca verilmesi gereken beyanname ile ilgili olarak bu maddeye veya 352 nci maddeye göre ceza kesilmesini gerektiren fiillerin, aynı zamanda 5510 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesini gerektirmesi durumunda aynı fiillerden dolayı bu madde ve 352 nci madde uyarınca ayrıca ceza kesilmez.”
Mevcut düzenleme
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
Mükerrer Madde 355- Bilgi vermekten çekinenler ile 256, 257, mükerrer 257 nci madde ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi hükmüne uymayanlar için ceza:
Bu Kanunun 86, 148, 149, 150, 256 ve 257 nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257 nci maddesi ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil);
- Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.400 TL,
- İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 700 TL,
- Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 350 TL,
Özel usulsüzlük cezası kesilir.
…
Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 30 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi halinde ise 1/5 oranında uygulanır.
(213 sayılı Vergi Usul Kanununun Mükerrer 414 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, “Bu Kanunda yer alan maktu hadler ile asgari ve azami miktarları belirtilmiş olan para ile ödenecek ceza miktarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır.)
(Düzeltme beyannamelerinde özel usulsüzlük cezası kesilmemektedir.)
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
MADDE 102-Kurumca verilecek idarî para cezaları
…
m) (Ek: 15/7/2016-6728/51 md.) Kurumun prim tahakkukuna ve sigortalıların sosyal güvenlik haklarına dayanak teşkil eden bu Kanunun 86 ncı maddesinin on üçüncü fıkrası uyarınca verilmesi gereken beyannamedeki * sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için;
1) Beyannamenin asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,
2) Beyannamenin ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,
…
n) (Ek: 15/7/2016-6728/51 md.) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde, sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu,gerçeğe aykırı bildiren her bir işyeri için aylık asgari ücreti geçmemek üzere meslek adı ve kodu gerçeğe aykırı bildirilen sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır. (1.1.2018 tarihinden itibaren)
(Asgari ücret, asgari ücret yönetmeliğine göre her yıl belirlenmektedir.)
Bilindiği üzere yukarıda yer alan mevcut uygulamada muhtasar beyannamede düzeltme beyannamesi verme imkânı varken E-Bildirge kapsamında verilmekte olan Aylık Prim ve Hizmet Bildirimlerinde ise düzeltilmek istenen kayıtlar asıl, ek ve iptal şeklinde ifade edilmelidir.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Uygulamasında Düzeltme Sisteminde Ceza Olacak mı?
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulamasına ilişkin ebeyanname.gib.gov.tr adresinde yapılan genel açıklamasında, ancak meslek mensubu tarafından tahakkuka esas bilgilerinde hata bulunması nedeniyle onaylanmayan vergi kesintilerine ilişkin bilgilerin daha sonra düzeltilerek beyan edilmesi halinde ise aynı döneme ait daha önce verilen ve onaylanan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinde yer alan bilgileri de kapsayacak şekilde düzeltme beyannamesi verilmesi gerekmektedir denilmektedir.
SGK Bildirimleri bölümünde yapılan açıklamada ise SGK Bildirge Değişiklikleri (Önceki Beyannameden Farklar) Tablosu: Bu tablo sadece düzeltme beyannamelerinde doldurulabilir. Bildirimlere ilişkin düzeltmeler, SGK bildirimleri bölümünde hata olması durumunda “Sigortalı Çalışan Bilgileri (Kapsar Nitelikli)” bölümü, düzeltme beyannamesinde daima tüm çalışanlara ilişkin son durumu gösterecek şekilde düzenlenmelidir. “SGK Bildirge Değişiklikleri (Önceki Beyannameden Farklar)” bölümünde ise çalışanlara ilişkin düzeltilmek istenen kayıtlar asıl, ek ve iptal şeklinde ifade edilmelidir denilmektedir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun kurumca verilecek idarî para cezaları başlıklı 102/c maddesinde, ek olarak verilecek bildirgelerde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında ceza kesileceği öngörülmektedir.
18 Şubat 2017 tarih ve 29983 sayılı resmi gazetede yayınlanan 1 sıra nolu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi genel tebliğinin ceza uygulaması başlıklı 13. maddesinde “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine ilişkin fiillerin vergi kanunlarına göre vergi cezası kesilmesini gerektirmesi halinde 213 sayılı Kanun uyarınca vergi dairelerince, bu fiillerin 5510 sayılı Kanuna göre idari para cezası gerektirmesi halinde 5510 sayılı Kanun uyarınca sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi tarafından ayrı ayrı ceza kesilecektir.” Hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer alan açıklamalara göre Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Verileceği Yer (Kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar kesilen vergilere ilişkin ödeme veya tahakkukun yapıldığı, Vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar gerçek kişiler için ikametgâhının gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu, yer vergi dairesidir.) ve Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Gönderilme sistemi (Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur. E-beyanname kullanıcısı olan mükellefler, bizzat kullanıcı kodu, parola ve şifresini kullanarak, göndermeleri gerekmektedir.) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesine ilişkin yer ve sürelerde GVK 98 maddenin esas alınması, beyannamenin bölge, il, ilçe, mahal ve sektörlere göre yetkili vergi dairesini ve beyannamenin verilme zamanını belirlemeye konusunda Maliye Bakanlığının yetkili olduğu dikkate alındığında. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin e-beyanname sistemi üzerinden mükelleflerin bağlı olduğu vergi dairesine verilecek olması ile verilen beyannamenin kapsamı ve içeriği dikkate alındığında hukuki açıdan beyannamenin asıl muhatabının gelir idaresi başkanlığı olmasına rağmen ceza uygulamasının ise sosyal güvenlik kurumu tarafından yapılmasının ileride çok farklı sonuçlar doğuracağı kaçınılmaz olacaktır.
Örnek vermek gerekirse on işçi istihdam eden bir işletme için e-beyanname sistemi üzerinden verilen muhtasar beyanname için özel usulsüzlük cezası kesilmez iken yeni sistemde bu işletme düzetmesini vereceği Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi için asgari ücretin 2 katına varan idari para cezası ile cezalandırılacaktır.
Bu konuda tereddüt yaşanacak olan bir diğer husus da Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi kapsamında ücretin dışında kesintiye konu diğer işlemlerde yer almaktadır. Bu işlemlerde yapılacak olan düzetmelerde özel usulsüzlük cezası/idari para cezası uygulaması nasıl olacak?
Sonuç
6728 sayılı yasa ile getirilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi düzenlemesi meslek camiasının uzun süredir beklediği bir düzenlemedir. Ancak 1 sıra nolu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi genel tebliğinin ceza uygulaması başlıklı 13. maddesindeki ceza hükmü ile 7020 sayılı kanunun 8.maddesiyle 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinde yapılan düzenleme sonrasında uygulamanın nasıl olacağı konusunda Gelir İdaresi Başkanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanacak yeni tebliğ ve genelgelerde haksız ve yersiz ceza uygulanmaması için gerekli düzenlemenin yapılması önem arz etmektedir.
Bize göre uygulama dönemi itibariyle özellikle süresinde verilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerin sigorta bildirimlerinde düzeltilmek istenen kayıtlarda asıl, ek ve iptal işlemleri için verilecek olan Muhtasar Ve Prim Hizmet Beyannamelerine idarî para cezası kesilmemesi doğru olanıdır.
Çünkü; Yasalar uygulanırken hukukun üstünlüğü temel prensiptir. Disiplin etmek salt cezalandırmak değildir. Belirlenmiş bulunan hukuk normlarına uyumlu davranışta bulunmayı sağlamaktır. Yasalara uygunluğun sağlanması (suçun önlenmesi) idari para cezası ile değil idari yaptırımı etkin kılmakla mümkündür. Ayrıca Türk Ceza Kanunu‘nun 2. maddesinde yer alan “suç ve cezaların kanuniliği” ilkesinde göre, kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden dolayı ceza vermek mümkün değildir. Bu durumda, yeni hukuka göre önceki kanunu ile sonradan çıkarılan kanunun hükümleri birbirinden farklı ise, failin lehine olan kanunun uygulanması esas alınması hükmü gereğince süresinde verilmiş olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde yer alan sigorta bildirimlerinde düzeltilmek istenen (Kurumca yapılan denetim ve kontroller hariç) kayıtlarda asıl, ek ve iptal işlemleri için verilecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerine idarî para cezası kesilmemesi gerekmektedir.
— Gelin kolaylaştıralım diyerek işleri zorlaştırıyoruz.
— Ceza devleti değil hukuk devleti olmalıyız.
* (Ek fıkra: 15/7/2016-6728/48 md.) Muhtasar beyanname ile bu Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek verilmesi durumunda beyannamenin; şekil, içerik, ekleri, ilgili olduğu dönem, verilme süresi ve diğer hususlar Bakanlık ile Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan müşterek tebliğ ile belirlenir. İşveren sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
