Şehircilik Şûrası 2017: Şehircilikte Yeni Vizyon

Şehircilik Şurası 2017

Doç. Dr. Ali HEPŞEN
İstanbul Üniversitesi
Öğretim Üyesi
alihepsen@yahoo.com

Ülkemizde yıllardır yaşanan hızlı nüfus artışı, kültürel değişimler sonucu bölünen aileler, kentleşme, gelir düzeylerinin artması ve yaşam standartlarının yükselmesi nedeniyle gayrimenkullere olan talep sürekli bir artış göstermektedir. Arsa piyasası, yapı malzemesi, araç gereç, dayanıklı tüketim ve iş gücü piyasalarıyla olan bağlantıları nedeniyle gayrimenkul piyasası ve bu piyasanın önemli bir kısmını kapsayan konut, ülke ekonomisinin canlanması açısından da son derece önemlidir. Diğer taraftan, 1950’li yıllardan itibaren devam eden hızlı kentleşme sonucunda şehirlerde yaşayan nüfusun oranı 1950 yılında %25 iken, 1980 yılında %44’e, 2000 yılında %65’e ve 2012 yılında %77’ye kadar çıkmıştır. 2016 yılı sonu itibarıyla ise dünya nüfusunun %54’ü, ülkemiz nüfusunun %88’i şehirlerde yaşamaktadır. 2050 yılında ise dünya nüfusunun üçte ikisinin, Türkiye nüfusunun ise %95’inin şehirlerde yaşayacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla, en önemli uğraş alanlarından biri şehircilik konuları ve şehirler olmalıdır. Ülkemizde; kurumsal örgütlenme ve yapılanma, mevzuatta yapılan yeni düzenlemeler, şehirleşme gündeminde yaşanan ulusal ve uluslararası gelişmeler ve belediyelerin hizmet kapasitelerinin geliştirilmesi kapsamında bir Şehircilik Şûrası düzenlenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

Şûranın ana teması “Şehircilikte Yeni Vizyon”dur. Hedef; Türkiye’nin yeni şehircilik vizyonunu, gelişen ve değişen koşullar çerçevesinde paydaşlarla birlikte belirlemektir. Şûranın süreceği 3 ay boyunca; Şehirlerimizde Kimlik, Planlama ve Tasarımdan Kentsel Dönüşüme, Şehirleşme, Göç ve Uyumdan Şehirleşmenin Yeni Vizyonunda Yerel Yönetimlerin Rolüne kadar çok geniş bir yelpazede çalışılacaktır. Şehircilik Şûrası sonrası yayımlanacak olan Sonuç Bildirgesi’nin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı mensuplarına, şehircilik alanında faaliyet gösteren tüm kurum ve kuruluşlar ile uzmanlara önemli bir başvuru kaynağı olacağı düşünülmektedir. Bu kapsamda, 27 Ocak 2017 tarihinde Ankara’da yapılan Şehircilik Şûrası ilk oturumunun devamı niteliğinde 19 Şubat’ta ikinci oturumu yapılacak ve Nisan ayı içinde Şura Genel Kurulu toplanacaktır.

Şûra komisyonları ve çalışma konuları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

1. Komisyon: Şehirlerimizde Kimlik, Planlama ve Tasarım
2. Komisyon: Kentsel Dönüşüm
3. Komisyon: Şehirleşme, Göç ve Uyum
4. Komisyon: Şehirleşmenin Yeni Vizyonunda Yerel Yönetimlerin Rolü

Şehirlerimizde Kimlik, Planlama ve Tasarım başlığı altında çalışacak olan 1nci Komisyonun amacı; şehirlerin yaşam ve mekân kalitesi yüksek, kimlikli ve yaşanabilir kılınması amacıyla insan odaklı, güvenli, yöresel mimari ve geleneksel değerlere uygun yaşam alanlarının oluşturulması yönünde kentsel tasarımı da içeren imar planlama sürecinin etkin hale getirilmesine yönelik tavsiye kararlarının üretilmesidir. Komisyon, Kimlikli Şehirler, Planlama ve Kentsel Tasarım İlişkisi, Tavsiye Kararları ve Mevzuat Önerileri alt başlıkları üzerine çalışacaktır.

Kentsel Dönüşüm başlığı altında çalışacak olan 2nci Komisyonun amacı; kentsel dönüşüm sürecinin finansal, mekânsal, yasal ve toplumsal boyutlarıyla ele alınarak afet riski altında bulunan alanların yenilenmesi, afet ve kentsel risklere duyarlı, yaşam kalitesi yüksek çevrelerin oluşturulmasına yönelik yeni yöntem, model ve yaklaşımların geliştirilmesidir. Komisyon, Kentsel Dönüşümde Yeni Finansman ve Dönüşüm Modelleri, Kentsel Dönüşüm Sürecinde Afete Duyarlı Planlama, Tasarım ve Proje Yönetimi, Kentsel Dönüşüm Sürecinin Hukuki ve Sosyal Boyutu ile Uzlaşma Yönetimi, Tavsiye Kararları ve Mevzuat Önerileri alt başlıkları üzerinde görüşlerini hazırlayacaktır.

Şehirleşme, Göç ve Uyum başlığı altında çalışacak olan 3ncü Komisyonun amacı; Son yıllarda ülkemizde ve bölgemizde yaşanan gelişmeler ile beraber şehirlerde terör, göç ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan sosyal ve mekânsal değişimlerin irdelenmesi, toplumun her kesimini kapsayan, güvenli şehirler oluşturulması için politikalar, stratejiler, mekânsal planlama ve tasarım tedbirleri geliştirilmesidir. Komisyon, Yoğun Göç Alan veya Veren Şehirlerdeki Sosyal, Mekânsal, Ekonomik Değişimler, Şehir Güvenliği, Dezavantajlı Gruplar Başta Olmak Üzere Toplumun Her Kesiminin Şehir Hayatına Katılımı ve Hizmetlerden Faydalanması; Tavsiye Kararları ve Mevzuat Önerileri üzerinde raporunu hazırlayacaktır.

Şehirleşmenin Yeni Vizyonunda Yerel Yönetimlerin Rolü başlığı altında çalışacak olan 4ncü Komisyonun amacı ise; Yerel yönetimlerin kurumsal örgütlenme ve yapılanmasında son dönemde yapılan yeni düzenlemeler neticesinde; planlama süreçleri ile yerel hizmetlerin sunumunda karşılaşılan sorun alanlarının tespiti, çözüm önerileri geliştirilmesi ve mevcut büyükşehir belediyesi sisteminin bütünlüğünün, uyumunun ve sürdürebilirliğinin sağlanmasına yönelik tavsiye kararlarının geliştirilmesidir. Komisyon, Şehircilik uygulamalarında bir yerel yönetim sistemi olarak büyükşehir belediyesi yönetimi, Kentsel-kırsal alan bütünleşmesi planlama ve uygulamalar, Tavsiye Kararları ve Mevzuat Önerileri üzerinde çalışacaktır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’mız tarafından Şura kapsamında görevlendirilen Komisyon üyelerinin yapısı incelendiğinde etkin bir dağılımın olduğu görülmektedir. Bu kapsamda katılımcıları yüzde 29’u akademiden; yüzde 30’u sivil toplum kuruluşları ve odalar, özel sektör ile iş dünyasından; yüzde 41’i ise kamu kurum ve kuruluşları, valilik, yerel yönetimlerden oluşmaktadır.

Bakanlık tarafından Şûra sonuçlarına göre yapılacak işler ise aşağıda belirtilmiştir:

• Türkiye’nin yeni şehircilik vizyonuna geçiş için tüm paydaşların katılımı ile Türkiye’nin ortak aklı yeniden canlandırılacaktır.
• Son dönemde gelişen ve dönüşen şehirlerde ortaya çıkan öncelikli konular olarak belirlenen “kimlikli şehirler”, “Türkiye’nin yeni kentsel dönüşüm yaklaşımı”, “toplumsal bütünleşme ve sosyal uyum”, “güçlü yerel yönetimler ve şehircilik uygulamaları” konularına yönelik tedbirler ve mevzuat önerileri ortaya konulacaktır.
• Çalışmaları devam etmekte olan Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı (KENTGES) revizyonu, Şura Sonuçları dikkate alınarak tamamlanacaktır.
• Şehirleşme alanında yayımlanan ulusal ve uluslararası belgeler katılımcı bir süreçle değerlendirilerek ülkemizde şehirleşme stratejilerine ve uygulamalarına aktarılacaktır.

Sonuç olarak, Şehircilik Şûrası, şehirciliğin ve gayrimenkul sektörünün anayasasını yazma hedefinde olduğu için sektörü yakından ilgilendiren birçok değişikliğe de sebep olacaktır. Şehircilik Şûrası’nda; yukarıda da belirtildiği üzere akademisyenler, bürokratlar ve uzmanlarla beraber ilgili sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılımıyla, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’mızın görev alanına giren konulara ilişkin durum tespitleri ve incelemeler yapılacak, sorunlar belirlenecek, stratejiler geliştirilecek, akabinde çözüm önerileri sunulacaktır. Benim de Kentsel Dönüşüm komisyonu içerinde yer aldığım Şura’nın başarılı çıktılar üretmesi en büyük temennimizdir.