SGK İşyeri İşveren Alt İşveren ve İşyerinin Bildirimi
İşyeri
Sigortalı sayılanların maddî olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir. İşyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlarda işyerinden sayılmaktadır.
İşveren
Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir.
İşveren Vekili
İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse işveren vekilidir.
İşveren vekili sayılmak için işin veya görülen hizmetin bütününü yönetmek ve işveren ad ve hesabına hareket emek unsurlarının birleşmesi gerekir. Bu durumda işin bütününü yönetmek koşulu gerektiğinden uygulamada bir fabrikanın genel müdürü işveren vekili sayılırken aynı fabrikanın pazarlama, insan kaynakları, üretim müdürleri işveren vekili sayılmayacaktır.
Alt İşveren
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişi alt işverendir. Sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlarla sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işverenin, bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumlu olacaklardır.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinden söz edebilmek için;
- İşyerinde sigortalı çalıştıran asıl işverenin varlığı, işyerinde iş sahibinin de işçi çalıştırıyor olması,
- Alt işverenin yapmayı üstlendiği iş için sigortalı çalıştırması, işin asıl işverenin işyerinde yürütülmesi,
- Alt işverenin işyerinde asıl işverenin yapmış olduğu ana işin bir bölümünde veya eklentilerinde iş alması, şartlarının aynı anda gerçekleşmesi gerekmektedir.
İşyeri Bildirgesinin Verilmesi
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran, sigortalı çalıştıran bir işyerini devir alan ya da bu nitelikte işyeri kendisine intikal eden işverenlerin, örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmelik ekinde bulunan işyeri bildirgesini, en geç sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihte e-sigorta ile Kuruma vermeleri gerekmektedir.
İşyeri bildirgesinin, adi posta veya kargo yolu ile gönderilmesi ya da Kuruma doğrudan verilmesi halinde, bildirgenin Kurumun evrak kayıtlarına intikal ettiği tarih; taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi şeklinde gönderilmesi halinde, postaya verildiği tarih; e-sigorta kanalıyla gönderilmesi halinde ise internet kanalıyla gönderilmesi sırasında onaylama işleminin yapıldığı tarih, Kuruma intikal tarihi olarak kabul edilecektir.
Aynı işverenin, birden fazla işyeri kurması veya devir alması yahut kendisine intikal etmesi hâlinde her işyeri için ayrı işyeri bildirgesi düzenlenir.
4857 Sayılı İş Kanunu Madde 3
İşyerini bildirme
Madde 3 – Bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
(Değişik ikinci fıkra: 15/5/2008-5763/1 md.) Bu Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren otuz iş günü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. (Değişik beşinci cümle: 16/9/2014-6552/1 md.) İtiraz üzerine görülecek olan dava basit yargılama usulüne göre dört ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi hâlinde Yargıtay altı ay içinde kesin olarak karar verir. Kamu idarelerince bu raporlara karşı yetkili iş mahkemelerine itiraz edilmesi ve mahkeme kararlarına karşı diğer kanun yollarına başvurulması zorunludur. Rapora otuz iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır. (2)(3)
(Ek fıkra:11/6/2003-4884/10 md.) Ancak, şirketlerin tescil kayıtları ise ticaret sicili memurluklarının gönderdiği belgeler üzerinden yapılır ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluğunca bir ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili bölge müdürlüklerine gönderilir.
(Ek fıkra: 15/5/2008-5763/1 md.) Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması, bildirimi ve işyerinin tescili ile yapılacak sözleşmede bulunması gerekli diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Tarafından Çıkartılan Alt İşverenlik Yönetmeliği İçin Tıklayınız
Alt İşveren (Taşeron) İşyeri Bildirgesi
Asıl işverenden iş alan ve bu işte kendi işçilerini çalıştıran alt işveren/taşeronun bu sebeple SGK ya işyeri bildirgesi vermek gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Zira anlamı da yoktur. Yapılması gereken, yapılan taşeron sözleşmesi ve bir dilekçe ile SGK ya başvurmaktan ibarettir.
Taşeron, dilekçesinde sunduğu sözleşmedeki asıl işverenin SGK sicil numarası üzerinden bir “alt işveren-taşeron kodu” verilmesini isteyecektir. Taşerona kesinlikle ayrı bir işyeri sicil numarası verilmez.
SGK ünitesi bu dilekçe üzerine, o taşerona asıl işverenin SGK numarası üzerinden bir taşeron kodu verecek ve taşeron da çalıştırdığı işçilerini bu kod vasıtasıyla asıl işverenin numarasından SGK ya sigortalı bildirecektir.
Taşeron olarak SGK ya işyeri bildirgesi verenler, “ilk defa tescil edilen işyeri” olarak bu işte çalıştıracakları işçilerini bir aylık sürede SGK ya bildirebileceklerdir. Böyle olunca da ceza sözkonusu olmayacaktır.
Oysa, doğru işlem yaparak, verdikleri dilekçe ile “taşeron kodu” alan alt işverenler, genel uygulamaya tabi olacak yani işçilerini işle başlatmadan en az bir gün önce SGK ya bildireceklerdir. İşte bunu yapmak yerine, bir aylık süreleri varmış gibi işlem yapan taşeronları yüklü miktarda cezalar beklemektedir. Kaynak: Memet Eser
Alt İşveren/Taşeron Dilekçe Örneği
İşyeri Bildirgesinin Elektronik Ortamda Verilmesi
Kağıt ortamında ilgili sosyal güvenlik merkezine verilmekte olan işyeri bildirgeleri isteğe bağlı olarak Türkiye genelinde elektronik ortamda gönderilebilecektir.
İşyeri bildirgelerinin e-Sigorta kanalıyla gönderilebilmesi için öncelikle bildirgeyi düzenleyecek kişiye ilişkin T.C. kimlik no, nüfusa kayıtlı olduğu il, cilt no ve doğum yılı bilgilerinin sisteme girilmesi gerekmektedir.
Bildirgeyi düzenleyecek olan kişiye ilişkin bilgilerin sisteme girilmesinin ardından, işverenin tüzel kişilik koduna bakılarak,
- Gerçek kişi,
- Kamu tüzel kişisi,
- Özel hukuk tüzel kişisi,
- Adi ortaklık,
- Apartman yöneticiliği, olarak beş farklı şekilde işyeri bildirgesi düzenlenebilecektir.
İşyeri bildirgelerinin düzenlenmesi sırasında, gerçek kişi işverenlerin T.C. kimlik numarasının, tüzel kişi işverenlerin ise vergi kimlik numarasının sisteme girilmesi zorunludur.
İşyeri bildirgelerinin elektronik ortamda düzenlenmesinin ardından işyeri bildirgesi ilgili sosyal güvenlik merkezine elektronik ortamda intikal ettirilecek olmakla birlikte, tescil edilecek işyeri için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 29. maddesinde belirtilen belgelerle birlikte 7 işgünü içinde ilgili sosyal güvenlik merkezine müracaat edilecektir.
İşyeri bildirgelerinin Kurumumuza e-Sigorta kanalıyla gönderilmesinin ardından, Yönetmelikte yer alan belgelerle birlikte ilgili sosyal güvenlik merkezine başvuruda bulunulması halinde, ilgili sosyal güvenlik merkezince gerekli kontroller yapıldıktan sonra işyeri tescil işlemleri gerçekleştirilecektir.
Söz konusu uygulamaya https://uyg.sgk.gov.tr/stw/welcome.do linkinden erişilebilecektir.
İşyeri Bildirgesi ile Birlikte Verilecek Belgeler
İşverenler, işyeri bildirgesi ile birlikte verilmesi gereken,
– Daimi mahiyetteki işyerlerinde işyerinin adresini gösterir yerleşim belgesini,
– Gerçek kişi işverenler bakımından kendilerinin tüzel kişiler için ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini, bir ay içinde Kuruma, elden vermekle veya posta yoluyla göndereceklerdir. İmza sirkülerini Kuruma vermesi gereken kişilerin, Üniteye bizzat müracaat ederek kimliklerinin tespitiyle birlikte imza beyanlarının alınmasını sağlamaları halinde, istenilen imza sirküleri artık istenilmez. İşverenden iş alan alt işverenler, Kanundan doğan yükümlülükleri başlamadan önce, işyeri bildirgesi hariç imza sirkülerini ve asıl işverenle yapmış olduğu sözleşmenin bir örneğini, Kuruma elden veya posta yoluyla ya da elektronik ortamda göndereceklerdir
Yerleşim belgesi ve imza sirkülerinin dışında;
– Tüzel kişiler; hükmi şahsiyetin tescil edildiği Ticaret Sicil Gazetesini,
– Adi ortaklıklar; noter onaylı ortaklık sözleşmesini,
– İhale konusu işlerde, işin sözleşmesinin veya işin üstlenildiğini gösterir idarenin yazısını
– İnşaat işyerlerinde; yapı ruhsatının fotokopisi, varsa arsa sahibi ile müteahhit arasındaki inşaat yapım sözleşmesini,
işyerinin tescil tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işyerini çevresine alan Kurumun ilgili ünitesine vereceklerdir. Bahsekonu belgelerden ilgili kurumlardan elektronik ortamda alınanlar ayrıca Kurum tarafından istenilmeyecektir.
Şirketlerin Birleşmesi, Nevilerinin Değişmesi veya Diğer Bir Şirkete Katılması, Adi Şirketlerde Yeni Ortak Alınması Halinde İşyeri Tescili
İşyeri bildirgesinin, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi şirketlerin birleşmesi veya nevilerinin değişmesi ya da diğer bir şirkete katılması halinde, en geç bu hususların ticaret siciline tesciline ilişkin ilân tarihini takip eden on gün içinde; adi şirketlerde şirkete yeni ortak alınması durumunda ise en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden on gün içinde, işyerinin işlem gördüğü Kurumun ilgili ünitesine verilmesi gerekmektedir.
İşyerlerinde işletme adı değişikliklerinde işyeri bildirgesi verilmemesi, ancak değişikliğin, Ticaret Sicil Gazetesinin de ekli olduğu bir yazı ile Kuruma bildirilmesi yeterli bulunmaktadır.
İşyerinin Devri, Nakli veya İntikali
İşyeri bildirgesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin devri halinde, yeni işveren tarafından, en geç işin veya işyerinin devralındığı tarihi takip eden on gün içinde işyerinin işlem gördüğü Kurumun ilgili ünitesine verilecektir.
İşyeri bildirgesi, gerçek kişi olan işverenin ölümü halinde ise, mirasçılarınca, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde işyerinin işlem gördüğü Kurumun ilgili ünitesine verilecektir.
Devir veya intikal nedeniyle düzenlenen işyeri bildirgesine istinaden ayrıca işyeri dosyası tescil edilmeyecek, işlemlerin eski işyeri numarasından devam ettirilebilmesi için, devir veya intikale ilişkin gerekli değişiklikler tescil kütüklerine kaydedilecektir.
İşyerinin faaliyette bulunduğu ilden başka bir ile nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi, işyerinin nakledildiği adresin bağlı bulunduğu üniteye, en geç işyerinin nakledildiği tarihi takip eden on gün içinde verilecektir.
İşyerinin, aynı il içinde olmakla birlikte, başka bir ünitenin görev alanına giren bir adrese nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi verilmeyecek, ancak nakil tarihini takip eden tarihten itibaren on gün içinde nakledilen işyerinin sicil numarasını içerir yazı ile durum eski ve yeni üniteye bildirilecektir. Bu durumda, yeni ünite, nakil bilgilerine dayanarak işverene işyeri sicil numarasını bildirir. Eski ünitede bulunan işyeri dosyasındaki tescile esas bilgi ve belgelerin birer örneği yeni ünitedeki dosyasına konulur.
İşyerinin, gerek başka bir ildeki adrese nakledilmesi nedeniyle düzenlenen işyeri bildirgesine istinaden, gerekse aynı il içinde olmakla birlikte başka bir ünitenin görev alanındaki adrese nakledilmesi nedeniyle yapılan yazılı bildirim üzerine yeni işyeri dosyası tescil edilecektir.
İşyerinin başka bir ünitenin görev alanına giren adrese nakledilmesi halinde, durum yeni ünite tarafından bildirimin kendisine yapıldığı tarihten itibaren onbeş gün içinde eski işyeri dosyasının bulunduğu üniteye yazılı olarak bildirilecek ve yapılan bildirim üzerine eski işyeri dosyası Kanun kapsamından çıkartılacaktır.
İşyerinin aynı ünitenin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde, yeni adres, işyerinin nakledildiği tarihten itibaren on gün içinde işyerinin işlem gördüğü üniteye yazı ile bildirilecektir. Bu durumda yeni işyeri dosyası tescil edilmeyecektir.
Kaynak: SGK