Muhasebe Biliminden Yararlanınız, Firmanıza Çok Şey Katacaktır
Rüknettin KUMKALE
Yeminli Mali Müşavir
rkumkale.ymm@gmail.com
Her şeyden önce belirtmeliyiz ki, muhasebe sadece vergi dairesine beyanname vermek için yararlanılan bir araç değildir. Özellikle paranın bu kadar değerli olduğu çağımızda muhasebe bilimi daha da önem kazanmıştır.
Önce bilimin ne olduğuna bakmak gerekmektedir.
Türk Dil Kurumu sözlüğünde bilim;
– Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim
– Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi
– Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci
Olarak tanımlanmaktadır.
Muhasebe ise gene Türk Dil Kurumu Sözlüğünde;
- Hesaplaşma, karşılıklı hesap görme
- Hesap işleriyle uğraşma
- Hesapların bütünü
Olarak tanımlanmaktadır.
Muhasebe, işletmelerin varlıklarının ve kaynaklarının oluşumunu, bunların kullanılma biçimini, işletmelerin yaptığı işlemler sonucunda bu varlıklardaki ve kaynaklardaki değişmeleri, işletmelerin mali durumlarını açıklayacak bilgileri sağlayan ve bu bilgileri ilgili kişi ve kurumlara ileten bir bilgi sistemi ile oluşmaktadır.[1]
Finansal Tabloların Sunuluşu başlığını taşıyan Türkiye Muhasebe Standardı 1’de Finansal tabloların sunuluşundaki amacı, “işletmenin genel amaçlı finansal tablolarının önceki dönemin finansal tablolarıyla ve diğer işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırılmasına olanak verecek biçimde sunulması için gerekli olan temel unsurları açıklamaktır. Bu amaca ulaşmak için Standart, finansal tabloların sunuluşuyla ilgili genel kuralları, yapıyla ilgili açıklamaları ve içerikle ilgili asgari koşulları ortaya koyar.” olarak tanımlamaktadır. [2]
Gene aynı standart, “Finansal tabloların amacını, işletmenin finansal durumunun ve finansal performansının biçimlendirilmiş sunumudur. Finansal tabloların amacı, geniş bir kullanıcı kitlesinin ekonomik kararlar almalarına yardımcı olan işletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları hakkında bilgi sağlamaktır. Ayrıca finansal tablolar, yöneticilerin kendilerine emanet edilen kaynakları ne etkinlikte kullandıklarını da gösterir. “ şeklinde açıklamaktadır.
Bilim, Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci olarak tanımlandığına göre, muhasebeye taşınan bilgiler sonucunda elde edilen finansal tablolarla firmalar ile ilgili finansal bilgilerin elde edilmesi, muhasebenin bir bilim olduğunu ortaya koymaktadır.
Peki işletmeler muhasebe biliminin kendilerine sunduğu finansal bilgilerden kendilerine yararlı olan sonuçları çıkartabilmekte midirler.
Bunun için firma bilgilerinin gerçeği yansıtması gerekmektedir.
Türkiye’de kayıt dışı ekonomi % 25 seviyesinde seyretmektedir. Para talebi yaklaşımı kullanılarak elde ettiğimiz kayıt dışı ekonominin hacmini ve kayıtlı ekonomiye olan oranını göstermektedir. Oran dönem içinde devamlı dalgalanmalar göstermekle beraber özellikle 1990 yılından itibaren hızla yükselmiştir. 1971’de kayıt dışı ekonominin kayıtlı ekonomiye oranı %18,7 iken, 2000 yılında kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin hacmi 38 katrilyona, kayıt dışı ekonominin kayıtlı ekonomiye oranı da %24’e yükselmiştir.[3]
Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ceyhun Elgin’in araştırmasına göre Türkiye ekonomisinin yüzde 28.72’si kayıt dışıdır. [4]
Ocak 2015 tarihinde yayımlanan 10. Kalkınma Planındaki “Kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisi eylem planı”nda Kayıt dışı ekonominin GSYH’ya oranının mevcut durum itibariyle % 26,5 olduğu belirtmektedir.[5]
Kayıt dışı ekonominin bu durumda olduğu göz önüne alınırsa birçok firmanın muhasebelerinin gerçeği yansıtmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. Özellikle aile şirketlerinde bu duruma çokça rastlanmaktadır. Patron, şirketin sahibi olma özelliğinden dolayı şirket kaynaklarını kendi cebi gibi kullanmaktadır. Çıkartılan kanunlar ile stok affı, kasa affı gibi hususların getirilmesinin sebebi hep bu nedenledir.
Kayıt dışılığın büyük etkisi ile, firmaların muhasebelerinin çalışması sonucunda ortaya çıkan finansal tablolar şirketlerin gerçek mali durumlarını göstermemektedir. İş sahibi yatırımını, ileriye dönük kararlarını muhasebesine dayanarak değil, kendi öngörülerine göre yapmaktadır.
Yurdumuzda görülen iflasların ve iflas erteleme taleplerinin büyük çoğunluğu bu nedenledir.
Muhasebe, bir hizmet faaliyetidir. Ekonomik birimlerde kararlar almada ve alternatif faaliyet durumları arasında mantıklı seçim yapmada yararlar sağlayan, finansal bilgi de sayısal bilgiler hazırlamayı amaç edinen bir bilgi işleme sistemidir.[6]
Geçmişte muhasebe bilgi sistemi, işletmenin muhasebe sistemi ile sınırlandırılırdı. Zamanımızda muhasebe bilgi sisteminden daha geniş çevreyi oluşturmaktadır. İstatistik bilgiler muhasebe bilgileri birlikte muhasebe bilgi sistemini genişleterek özellikle “muhasebe sistemi” geleneksel olarak mali bilgilerin etrafında toplanmıştır. Miktar bilgilerinin sisteme katılması muhasebe bilgilerinin içeriğini zenginleştirerek muhasebe bilgilerinin yönetici kararlarında etkili olma olanağını da artırmıştır (Sevgener ve Hacırüstemoğlu; 1993; 3). Muhasebe bilgi sistemi; üst yönetimin, planlama, denetim ve karar verme fonksiyonlarında gerekli gereksinim duyduğu zamanlı ve nitelikli bilgilerin toplanıp süreçleşmesini ve gerek duyulan anda ilgililere iletilmesini sağlayarak, yönetimi destekler(Yıldırım, Yükçü ve Ergun; 1989; 12).[7]
SONUÇ : Buraya kadar muhasebenin bir bilim olduğunu ve işletmelerin olmazsa olmaz bir parçası olduğunu açıklamaya çalıştık. Yukarıda da açık biçimde belirttiğimiz gibi, muhasebenin tutulması sonucunda ortaya çıkan finansal tablolar o işletmenin mevcut durumu gösteren ve geleceğin planlanması için gerekli bilgileri veren bir bilim dalıdır.
Ancak muhasebeden işletme için doğru bilgilerin alınabilmesi için, girdilerin gerçek olması gerekmektedir.
Son olarak yazımızın başlığını tekrarlayalım : Muhasebe Biliminden Yararlanınız, Firmanıza Çok Şey Katacaktır.
[1] http://www.muhasebedersleri.com/muhasebe-nedir.html
[2]http://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20
Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2016Seti/TMS1.pdf
[3] Rüknettin Kumkale, “Kayıt dışı ekonomi” 07 Nisan 2015, Dünya Gazetesi http://www.dunya.com/kose-yazisi/kayit-disi-ekonomi/23521
[4] http://www.hurriyet.com.tr/turkiye-kayitdisi-ekonomide-birinci-40041686 (Erişim : 25.03.2017 S: 05.52)
[5] https://alomaliye.com/2015/01/30/kayit-disi-ekonomiyle-mucadele-stratejisi-eylem-plani-2015/
[6] Yusuf Cahit Çukacı, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2005 İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü – MALATYA. https://www.google.com.tr (Erişim 25.03.2017)
[7] Yusuf Cahit Çukacı, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2005 İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü – MALATYA (Link: Dip not : 6)