Vergisini Düzenli Ödeyenlere Vergi İndirimi
Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi/Öğretim Görevlisi
Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı
t.apak@apakymm.com
I-Giriş
TBMM de kabul edilerek, 8 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 6824 sayılı Torba Kanun‘un 4 üncü maddesiyle, “vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” başlığı altında vergisini düzenli ödeyenlere gelir ve kurumlar vergisinde indirim uygulaması getirildi. Uygulama, 2017 yılına ilişkin kazançların beyanı ile başlıyor. Dolayısıyla, 1/1/2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş bulunuyor.
Getirilen düzenlemeyle; ticari, zirai ve mesleki kazancı nedeniyle yıllık beyanname verenler ile kurumlar vergisi mükellefleri, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyanları itibarıyla bu düzenlemeden yararlanacaklar. Ancak, finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları olarak faaliyet gösteren kurumlar ile sigorta acenteleri hariç sigorta şirketleri bu indirimden yararlanamıyor.
Yukarıda belirtilen mükelleflerin yıllık beyanları üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5’i ödenecek vergilerinden mahsup edilecek. Şu kadar ki, hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 1 milyon Türk lirasından fazla olamıyor. İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebiliyor. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilemiyor.
II-Yararlanma Koşulları
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması gerekiyor. (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.) Bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresinde ödenmiş olması gerekiyor.
- Yukarıda belirtilen süre (yıllar) içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyor. Bu durumunda olanlar, yararlanılan indirimleri cezasız olarak, ancak gecikme zammı veya gecikme faizi uygulanarak geri ödemeleri gerekiyor. (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.)
- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dâhil) 1.000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması gerekiyor. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan (kaçakçılık suçları ve cezalarına ilişkin) fiilleri işlediği tespit edilenler, bu madde hükümlerinden yararlanamıyor.
Gelir vergisi mükellefleri bakımından indirim, sadece beyan edilen gelirin içerisindeki ticari, zirai ve mesleki kazançlara ilişkin beyan edilen tutarın toplam içerisindeki oranı dahilinde hesaplanması gerekiyor. Bir başka deyimle ticari, zirai veya mesleki kazançları ile birlikte yıllık beyannamede bileştirilen ücret, menkul sermaye iradı, kira geliri, değer artış kazancı ve arızi kazançlardan beyan edilen tutarlar indirim hesabında dikkate alınamıyor.
Bu madde kapsamında vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.
Örnek-1
DÜZENLİ SAĞLIK A.Ş.’ nin 2017 yılı kurumlar vergisi matrahı: 500.000 TL. hesaplanan kurumlar vergisi 100.000 TL. ve yıl içinde ödediği geçici vergiler ise 99.000 TL.’dir.
Bu durumda
| Kurumlar Vergisi Matrahı | 500.000 TL |
|---|---|
| Hesaplanan Kurumlar Vergisi | 100.000 TL |
| Yıl İçinde Ödenen Geçici Vergiler | 99.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 1.000 TL |
| Vergi İndirimi (100.000 x %5) | 5.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 0 TL |
| Sonraki yıl içinde kullanılabilecek vergi (indirim) alacağı | 4.000 TL |
DÜZENLİ SAĞLIK A.Ş. 2017 yılı kurumlar vergisi beyannamesini vermesi gereken 25.04.2018 tarihinden itibaren bir yıl içerisinde, yani 25.4.2019 tarihine kadar 4.000 TL.’lik vergi indirim hakkını kullanabilecektir. Söz konusu 4.000 TL.’yi, tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edebilecektir. 25.04.2019 tarihine kadar mahsup gerçekleşmezse indirim hakkını kaybedecektir.
Örnek-2
DÜZGÜN İNŞAAT LTD.ŞTİ.’ nin 2017 yılı kurumlar vergisi matrahı 1.000.000 TL. hesaplanan kurumlar vergisi 200.000 TL., yıl içinde ödediği geçici vergiler 190.000 TL. ve yıl içinde kesinti yoluyla ödediği vergiler ise 25.000 TL.’dir.
Bu durumda
| Kurumlar Vergisi Matrahı | 1.000.000 TL |
|---|---|
| Hesaplanan Kurumlar Vergisi | 200.000 TL |
| Yıl İçinde Ödenen Geçici Vergiler | 190.000 TL |
| Yıl İçinde Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler | 25.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 0 TL |
| İade Edilecek Kurumlar Vergisi | 15.000 TL |
| Vergi İndirimi (200.000 x %5) | 10.000 TL |
| Gelecek yıl içinde iade edilecek ve kullanılabilecek vergi indirim hakkı (15.000 + 10.000) | 25.000 TL |
DÜZGÜN İNŞAAT LTD. ŞTİ. 2017 yılı kurumlar vergisi beyannamesini vermesi gereken 25.04.2018 tarihinden itibaren o yılın sonuna kadar 15.000 TL. yi iade alabilecek veya mahsup edebilecek. Kalan 10.000 TL. vergi indirim hakkını ise başka vergi borçlarına mahsup edebilecek. 25.04.2019 tarihine kadar mahsup gerçekleşmezse 10.000 TL.lik vergi indirim hakkını kaybedecektir.
Örnek-3
UYUMLU TEKSTİL A.Ş.’ nin 2017 yılı kurumlar vergisi matrahı: 100.000 TL. hesaplanan kurumlar vergisi 20.000 TL. ve yıl içinde ödediği geçici vergiler ise 20.000 TL.’dir.
Bu durumda
| Kurumlar Vergisi Matrahı | 100.000 TL |
|---|---|
| Hesaplanan Kurumlar Vergisi | 20.000 TL |
| Yıl İçinde Ödenen Geçici Vergiler | 20.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 0 TL |
| Vergi İndirimi (20.000 x %5) | 1.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 0 TL |
| Sonraki yıl içinde kullanılabilecek vergi (indirim) alacağı | 1.000 TL |
UYUMLU TEKSTİL A.Ş. 2017 yılı kurumlar vergisi beyannamesini vermesi gereken 25.04.2018 tarihinden itibaren bir yıl içerisinde, yani 25.4.2019 tarihine kadar 1.000 TL.’lik vergi indirim hakkını kullanabilecektir. Söz konusu 1.000 TL.’yi, tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edebilecektir. 25.04.2019 tarihine kadar mahsup gerçekleşmezse indirim hakkını kaybedecektir.
Örnek-4
TİTİZ MARKET LTD. ŞTİ.’nin 2017 yılı kurumlar vergisi matrahı: 200.000 TL. hesaplanan kurumlar vergisi 40.000 TL. ve yıl içinde ödediği geçici vergiler ise 38.000 TL.’dir.
Bu durumda
| Kurumlar Vergisi Matrahı | 200.000 TL |
|---|---|
| Hesaplanan Kurumlar Vergisi | 40.000 TL |
| Yıl İçinde Ödenen Geçici Vergiler | 38.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 2.000 TL |
| Vergi İndirimi (40.000 x %5) | 2.000 TL |
| Ödenecek Kurumlar Vergisi | 0 TL |
| Sonraki yıl içinde kullanılabilecek vergi (indirim) alacağı | 0 TL |
TİTİZ MARKET LTD. ŞTİ. 2017 yılı kurumlar vergisi beyannamesi gereği herhangi bir ödeme ve vergi alacağı da çıkmayacaktır.
III-Değerlendirme ve Sonuç
Getirilen düzenlemeyle; kamuoyunda “düzgün mükellef” olarak bilinen, vergi görevini eksiksiz yerine getiren mükellefleri bir nebze memnun etmesi açısından, idarece önemli bir adım atılmış bulunuyor. Çok sayıdaki düzgün mükelleflerin yanı sıra, bazı sorunlu mükellefleri de kapsadığı düşünülerek, vergi disiplinin tesisi açısından olumlu bir düzenlemedir. Bu düzenleme, aynı zamanda mükelleflerin vergilerini zamanında ödeme alışkanlığı kazanmaları ve kayıtlı sistem içerisinde kalmayı tercih etmeleri bakımından da önemlidir.
Vergi indiriminden yararlanma şartlarının ağır olduğu söylenebilir. Ancak, konu kapsamında uygulama tebliği Maliye Bakanlığı’nca henüz yayımlanmadığından, bazı tereddütlerin veya cevabı bulunmayan soruların varlığı da devam ediyor. Şöyle ki; önceki iki yıl vergi borçlarını “vergi affı” kapsamında ödeyen veya yapılandıranların durumu ne olacak? Yıl içinde üç ayda bir beyan edilecek “geçici vergi” beyan dönemlerinde indirim uygulanacak mı?