İşe Başlatmama Tazminatı
Emre HANÇER
Sosyal Güvenlik Denetmeni
İşe başlatmama tazminatı; işe iade davasını kazanan işçinin, işvereni tarafından işe başlatılmaması halinde kazanacağı tazminat türüdür. Bilindiği üzere işe iade davasında işe iade kararı verilmesinin ardından işçi 10 gün içerisinde işverenine işe başlama arzusunu bildirmeli ve işveren de işçisini 1 ay içerisinde işe başlatmalıdır. Bu süre içerisinde işçisini işe başlatmayan işveren ; işçiye en az dört en fazla sekiz aylık maaşı tutarında tazminatı ödemek zorunda kalacaktır. Ödenecek bu tazminata da uygulamada ve öğretide işe başlatmama tazminatı adı verilmektedir.
İşçi, İşe Başlatmama Tazminatına Nasıl Hak Kazanır?
İş Kanunu’nun 18 ve devamı maddelerince işe iade davası açan işçi, İş Mahkemesinin işe iade kararı vermesinin kendisine tebliğinden itibaren 10 gün içerisinde işverenine işe başlama başvurusunda bulunmak zorundadır. İşçi, bu talebinde samimi ve ciddi olmalıdır. Şayet işçinin bu başvurusu işveren tarafından kabul edilmez ve işçi işe başlatılmaz ise işçi, en az dört ve en fazla sekiz aylık ücret tutarında belirlenen işe başlatmama tazminatını almaya hak kazanır. İşe başlatmama tazminatına uygulamada iş güvencesi tazminatı da denilmektedir.
İşe Başlatmama Tazminatının Hesaplanması
İşverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda boşta geçen süre ücretine ek olarak emsal ücret üzerinden fesih sebebine ve kıdemine göre 4 – 8 aylık işe başlatmama tazminatına hükmedilmektedir. İşe başlatmama tazminatı belirlenirken işçinin kıdemi esas alınacaktır.
Buna göre ;
| 6 ay – 5 yıl arası kıdemli işçi için | 4 aylık işe başlatmama tazminatına hükmedilir |
| 5 yıl -15 yıl arası kıdemli işçi için | 5 aylık işe başlatmama tazminatına hükmedilir |
| 15 yıl ve üstü kıdemli işçi için | 6-8 aylık işe başlatmama tazminatına hükmedilir. |
Yukarıda görüldüğü üzere işe başlatmama tazminatı işçinin kıdemine göre belirlenmektedir.
15 yıl ve üstü kıdemi olan işçilerin fesih sebeplerine göre 6 ila 8 aylık ücretleri tutarında tazminata hükmedilmekte ve bu miktar hakimin takdirine bırakılmaktadır.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
İşe Başlatmama Tazminatının İşe Başlatılmadığı Tarihteki Son Ücrete Göre Hesaplanmasının Gerekmesi – Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Kararı E: 2016/23325
[/vc_message][vc_column_text]
Emsal Ücret Kavramı
Emsal ücret,
– aynı işverene bağlı ya da ayrı işverenlere bağlı çalışan;
– benzer ya da aynı işi/mesleği yapan,
– aynı ya da yakın kıdem süresi olan,
– benzer yetenek ve tecrübeye sahip,
– aynı ya da benzer unvanda
işçilerin ücreti birbirine emsal teşkil eden ücret olarak kabul edilebilir. İşe başlatmama tazminatı hesabında dikkate alınacak emsal ücrette birinci öncelik aynı işyerindeki emsal işçinin ücretidir. Aynı işyerinde benzer görev, unvan, tecrübe ve kıdem süresi olan işçi yoksa aynı sektörde başka işyerlerindeki işçilerin ücreti dikkate alınır. Emsal ücret belirlenirken işçinin mensup olduğu bir meslek kuruluşu varsa bu kuruluştan da görüş talep edilebilir.
Örnek Hesaplama
Bir işçi 05.06.2010 tarihinde işe girmiş ve 16.10.2016 tarihinde haklı sebep bildirilmeden işten çıkarılmıştır. Çalışanın en son ücreti aylık brüt 2.700 TL olup, ayrıca aylık yol ücreti brüt 210 TL, yemek ücreti ise brüt 400 TL’dir.
Bu işçinin işe iade davasını kazandığını ve mahkemenin işe başlatılmaması halinde ise 76 aylık ücreti tutarında tazminata hükmettiğini varsayalım.
İşçinin ücreti ne olursa olsun bizim tazminat hesaplarken dikkate alacağımız ücret mahkeme kararının tebliğindeki emsal işçinin brüt ücreti olacağından hesaplamamızı şu şekilde yapmalıyız:
Emsal işçinin brüt ücretinin 3.500 TL olduğunu varsayarsak;
İşe başlatmama tazminatı 3.500 TL x 5 = 17.500 TL olacaktır.
İşe başlatmama tazminatı SGK primi ve gelir vergisinden muaf olup sadece damga vergisine tabi olacağı için;
Net olarak ödenecek işe başlatmama tazminatı damga vergisi kesildikten sonra kalan tutardır:
Damga Vergisi = 17.500 TL x 0,00759 (DV oranı) = 132,825
Net işe başlatmama tazminatı ise 17.500 – 132,825= 17.367,175 olacaktır.
Emsal ücret, işçinin sadece çalışması karşılığı ödenen asıl ücreti /çıplak ücretidir ve brüt tutar dikkate alınmalıdır. Yan haklar, ek ödemeler emsal ücret hesabında dikkate alınmaz.
İşe Başlatmama Tazminatında Faiz
İşe başlatmama tazminatına uygulanacak faiz, yasal faiz olacaktır.
İşe Başlatmama Tazminatında Zamanaşımı
İşe başlatmama tazminatı, 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
Sonuç
İşe iade davasını kazanan işçi, işe iadesini bildiren mahkeme kararının kendisine posta yolu ile tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde işverene işe iade talebinde bulunmalıdır. Bu talebe karşılık işveren işçisini 1 ay içinde işe başlatmalıdır. İşveren işe başlatsa da başlatmasa da işçiye 4 aya kadar boşta geçen süre için ücret ve yan haklarını ödemek ve gerekli yasal bildirimleri yapmakla yükümlüdür.
İşverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda boşta geçen süre ücretine ek olarak emsal ücret üzerinden fesih sebebine ve kıdemine göre 4 – 8 aylık işe başlatmama tazminatına hükmedilmektedir. İşe başlatmama tazminatının kaç aylık tazminata tekabül edeceği hâkim kararıdır.
