KDV Matrah Artırımı
Ferdi ŞENAY
Vergi Müfettiş Yrd.
ferdi.senay@vdk.gov.tr
6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun(1) mükelleflere çeşitli kolaylıklar sağlamaktadır. Bu Kanun’un uygulama esaslarını belirlemek için Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 6736 sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No:1) yayımlanmıştır(2). 6736 sayılı Kanun’un 5. maddesinde; matrah artırımında bulunulması halinde, mükellefler hakkında matrah artırımında bulunduğu vergi türleri ve dönemleri için daha sonra vergi inceleme ve bu yıllara ilişkin tarhiyat yapılamayacağı belirtilmiştir. (6736 sayılı Kanun md. 5/1) Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise bazı durumlarda mükelleflerin Katma Değer Vergisini artırmak için gelir veya kurumlar vergi bakımından artırılan matrahlara % 18 oranı uygulanmak suretiyle kanun hükmünden yaralanabileceği belirtilmiştir.
Bu makalede söz konusu hüküm ile ilgili değerlendirmelerimize yer verilmiştir.
II-6736 SAYILI KANUNUNDA MATRAH ARTIRIMINA İLİŞKİN HUSUSLAR
Katma Değer Vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemi için verdikleri 1 No.lu KDV beyannamelerinin “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” satırlarında yer alan tutarların yıllık toplamı üzerinden;
2011 yılı için……….. %3,5,
2012 yılı için……….. %3,
2013 yılı için……….. %2,5,
2014 yılı için……….. %2,
2015 yılı için……….. %1,5
oranından az olmamak üzere KDV’yi artırdıkları takdirde vergi artırımı hükümlerinden faydalanabileceklerdir. Burada dikkat edilmesi gereken husus mükelleflerin sadece Hesaplanan Katma Değer Vergisi satırlarında yer alan tutarları dikkate almasıdır. İlave edilecek Katma Değer Vergisi satırlarında yer alan tutarlar hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
Mükellefler KDV artırımında bulunurken bazı durumlarda gelir veya kurumlar vergisinde artırılan matrahın %18’i ile karşılaştırma yapması gerekmektedir. Karşılaştırma yapılması gereken durumlar kanunda sayılmıştır. 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’un Matrah ve vergi artırımı başlıklı 5 inci maddesinin 3 üncü fıkrasının (b-2) ve (b-3) bendinde “ Hiç beyanname verilmemiş ya da bir veya iki döneme ilişkin beyanname verilmiş olması hâlinde, ilgili yıl için gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla artırılan matrah üzerinden %18 oranında katma değer vergisi artırımında bulunmak suretiyle bu fıkradan yararlanılır. Bu durumda olan adi ortaklık, kollektif ve adi komandit ortaklıklarda ortakların tamamının gelir veya kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunmaları şarttır.
İlgili takvim yılı içindeki işlemlerin tamamının istisnalar kapsamındaki teslim ve hizmetlerden oluşması veya diğer nedenlerle hesaplanan katma değer vergisi bulunmaması ile tecil-terkin uygulaması kapsamındaki teslimlerden oluşması hâlinde, ilgili yıl için gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla artırılan matrah üzerinden %18 oranında katma değer vergisi artırımında bulunmak suretiyle bu fıkradan yararlanılır. Şu kadar ki, ilgili takvim yılı içinde bu alt bentte belirtilen durumların yanı sıra vergiye tabi diğer işlemlerin de mevcudiyeti nedeniyle hesaplanan vergisi çıkan mükelleflerin bu fıkra hükmüne göre ödemeleri gereken katma değer vergisi tutarı, yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanacak %18 oranındaki katma değer vergisi tutarından aşağı olamaz. Bu kapsama giren mükellefler, gelir veya kurumlar vergisi için matrah artırımında bulunmamaları hâlinde bu fıkra hükmünden yararlanamaz.”
hükmü yer almaktadır.
Kanuna açıklık getirmesi bakımından yayımlanan 23.08.2016 tarih ve mükerrer 29810 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 6736 sayılı kanun Genel Tebliğin V/D-1-d bölümünde “Mükelleflerce verilen KDV beyannamelerinde, vergiye tabi işlem bulunmaması nedeniyle hiç “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” beyan edilmemesi durumunda, bu Tebliğin (V/D-3-a) bölümündeki açıklamalar çerçevesinde işlem yapılacaktır.”
hükmü yer almaktadır
Tebliğin (V/D-3-a) bölümünde, “İlgili takvim yılı içindeki işlemlerinin tamamı;
– istisnalar kapsamındaki teslim ve hizmetlerden oluşan veya diğer nedenlerle hesaplanan KDV beyanı bulunmayan mükellefler ile
– Tecil-terkin uygulaması kapsamındaki teslimlerden oluşan mükellefler
ilgili yıl için gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunmuş olmaları şartıyla KDV artırımından faydalanabileceklerdir.
Buna göre, ilgili yıl içinde en az üç dönemde 1 No.lu KDV beyannamesi veren ve hiçbir dönemde hesaplanan vergisi çıkmayan veya sadece tecil-terkin uygulaması kapsamındaki teslimleri nedeniyle hesaplanan vergi beyanı bulunan mükelleflerin artırım taleplerinde, bu Tebliğin bu bölümüne göre işlem yapılacaktır. Bu mükelleflerin, KDV artırım talepleri nedeniyle ödeyecekleri vergi, gelir veya kurumlar vergisi bakımından artırılan matrahlara %18 oranı uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.”
hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yapılan yasal açıklamaları örneklerle açıklayalım:
Örnek 1- (X) A.Ş. 2013 hesap dönemi için KDV yönünden matrah artırımında bulunmak istemektedir. İlgili yıl beyannamelerinin tamamını veren mükellefin bazı dönemlerde “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” beyanı bulunmamaktadır. Mükellef aynı yıl için 30.000 TL kurumlar vergisi matrah artırımında bulunmuştur.
Mükellefin 2013 hesap dönemi beyan durumu her bir dönem itibariyle aşağıdaki gibidir.
| DÖNEM | HESAPLANAN KDV (HKDV) BEYANI |
| OCAK | 4.982,40 TL |
| ŞUBAT | 4.704,66 TL |
| MART | 1.899,00 TL |
| NİSAN | 414,00 TL |
| MAYIS | 0,00 |
| HAZİRAN | 0,00 |
| TEMMUZ | 0,00 |
| AĞUSTOS | 1.106,10 TL |
| EYLÜL | 0,00 |
| EKİM | 0,00 |
| KASIM | 0,00 |
| ARALIK | 0,00 |
| TOPLAM | 13.106,16 TL |
Bu durumda, mükellefin KDV artırım tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
| 2013 Yılı KDV Artırım Tutarı | 13.106,16 x %2,5 | = | 327,65 TL |
Vermiş olduğumuz bu örnekte mükellefin kurumlar vergisi matrah artırımında bulundukları tutarın %18 ‘i ile karşılaştırma yapmasına gerek yoktur. Çünkü kanun maddesinde ilgili takvim yılı içindeki işlemlerin tamamında hesaplanan katma değer vergisi olmaması durumunda kıyas yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca tebliğin (V/D-1-d) bölümünde belirtildiği üzere beyannamelerinin tamamı verilmekle birlikte vergiye tabi işlemlerin bulunmaması halinde artırımın tebliğin (V/D-3-a) bölümündeki açıklamalar çerçevesinde işlem yapılacağı belirtilmiştir. Tebliğ ekinde yer alan matrah artırım bildirim formlarında bu örneğe ilişkin bildirim formunun bulunmaması da söz konusu tezimizi desteklemekle birlikte Gelir İdaresi Başkanlığının da görüşünün bu yönde olduğunu göstermektedir.
Örnek 2 (Tebliğ Örnek 24)-Gelir vergisi mükellefi (A), 2015 yılı için KDV yönünden artırımda bulunmak istemektedir. Söz konusu yılda, KDV’den istisna işlemlerin yanı sıra bazı dönemlerde (şubat, Nisan, Mayıs ve Eylül/2015 dönemlerinde) vergiye tabi (KDV beyanını gerektiren) işlemler de bulunmaktadır. Mükellef, aynı takvim yılı ile ilgili olarak 30.000 TL gelir vergisi matrah artırımında bulunmuştur. Mükellefin 2015 yılı beyan durumu her bir dönem itibarıyla aşağıdaki gibidir.
| DÖNEM | HESAPLANAN KDV (HKDV) BEYANI |
| OCAK | HKDV yok |
| ŞUBAT | 31.500 TL |
| MART | HKDV yok |
| NİSAN | 30.000 TL |
| MAYIS | 49.000 TL |
| HAZİRAN | HKDV yok |
| TEMMUZ | HKDV yok |
| AĞUSTOS | HKDV yok |
| EYLÜL | 38.000 TL |
| EKİM | HKDV yok |
| KASIM | HKDV yok |
| ARALIK | HKDV yok |
| TOPLAM | 148.500 TL |
Bu durumda, mükellefin KDV artırım tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
2015 Yılı KDV Artırım Tutarı:
| 1) 148.500 x %1,5 = 2.227,50 TL | KDV artırım tutarı bu tutarlardan büyük olan 5.400 TL olacaktır. |
| 2) 30.000 x %18 = 5.400 TL |
Verilen bu örnekte mükellefin bazı dönemlerde KDV’den istisna işlemlerinin olması sebebiyle kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulan tutarın %18 ‘i ile karşılaştırma yapılmıştır. Bunun sebebi 5 inci maddesinin 3 üncü fıkrasının (b-3) bendinde yapılan açıklamadır.
III-İLGİLİ DÖNEMDE KESİNLEŞMİŞ TARHİYAT BULUNMASI
Mükellefler 6736 sayılı yasanın matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yaralanmak istediklerinde vermiş oldukları KDV beyannamelerinde “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” satırındaki tutarları dikkate almaktadır. Ancak mükelleflerin artırımda bulunmak istedikleri yıl içindeki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak 6736 sayılı kanunun yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınmaktadır. Örneğin mükellefin mart dönemi KDV beyannamesinde “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” satırında yer alan tutar 1.000,00-TL iken mükellef KDV yönünden matrah artırımında bulunurken mart döneminde olması gereken tutar 1.200,00-TL olarak sistem uyarı veriyorsa 200,00-TL tutarındaki tarhiyatın mart dönemi için kesinleştiği anlaşılmalıdır.
IV-DOĞRU BEYAN YAPILMAMASI
Mükellefler 6736 sayılı yasa kapsamında katma değer vergisi yönünden artırımda bulunabileceklerdir. Ancak artırımda bulunurken mükelleflerin doğru beyanda bulunmaları gerekmektedir. Çünkü 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’un Matrah ve vergi artırımı başlıklı 5 inci maddesinin 11 inci fıkrasında, “ Bu madde hükümlerine göre matrah ve vergi artırımı ile ilgili olarak doğru beyan yapılmaması veya vergi hataları nedeniyle eksik tahakkuk eden vergiler, ilk taksit ödeme süresinin sonunda tahakkuk etmiş sayılır “hükmü yer almaktadır. Bu sebeple matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflerin matrah ve vergi artırımlarının 6736 sayılı kanun hükümlerine uygun yapılıp yapılmadığı vergi dairelerince araştırılabilecektir.
V-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Görüldüğü gibi, 6736 sayılı Kanun’un 5. maddesinde, matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Katma değer vergisi yönünden artırımda bulunmak isteyen mükelleflerin bazı durumlarda gelir veya kurumlar vergi bakımından artırılan matrahlara % 18 oranı uygulanmak suretiyle kanun hükmünden yararlanabilmektedirler. Gerek mükelleflerin gerekse mükelleflerin meslek mensuplarının bu durumu göz önünde bulundurarak beyanda bulunmaları gerekmektedir.
(1) 19 Ağustos 2016 Tarih ve 29806 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.
(2) 23 Ağustos 2016 Tarih ve 29810 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete Yayımlanmıştır.