Yeni Yatırımlar ve Yeni Teşvikler
Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
mba444@mynet.com
9 Ağustos 2016 tarih ve 29796 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 07.09.2016 tarih ve 29824 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “6745 Sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” la Yeni yapılacak yatırımları teşvik etmek amacıyla sağlanacak devlet destekleri için bakanlar kuruluna geniş yetkiler veren düzenleme ile vergi kanunlarında uygulama açısından önem arz eden pek çok kanunda değişiklikler yapılmıştır. Bilindiği üzere; 2012/3305 sayılı Karar Bakanlar Kurulu kararı ve bu Karar’ın uygulanmasına ilişkin Tebliğlerde; Kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda tasarrufların katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirilmesine, üretim ve istihdamın artırılmasına, uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma – geliştirme içeriği yüksek bölgesel ve büyük ölçekli yatırımlar ile stratejik yatırımların özendirilmesine, uluslararası doğrudan yatırımların artırılmasına, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına, kümelenme ve çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemişti.
Yeni Teşvikler ve Yasal Düzenleme
6745 SAYILI KANUN KAPSAMINDA YAPILAN DÜZENLEMELER
Proje Bazında Yatırımların Desteklenmesi
6745 Sayılı Kanunun 80. maddesi ile Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi” amacıyla yapılan düzenlemeler
MADDE 80- (1) Bakanlar Kurulu; kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda ülkemizin mevcut veya gelecekte ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarını karşılama, arz güvenliğini sağlama, dışa bağımlılığını azaltma, teknolojik dönüşümü sağlama, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve katma değeri yüksek olma niteliklerine ayrı ayrı ya da birlikte sahip olan ve proje bazında Ekonomi Bakanlığı tarafından desteklenmesine karar verilen yatırımlar için;
a) 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesine göre kurumlar vergisi oranını % 100’e kadar indirimli uygulatmaya ve yatırıma katkı oranını % 200’ü geçmemek üzere belirlemeye veya yatırımın işletmeye geçmesinden itibaren 10 hesap dönemine kadar, yatırımdan elde edilen kazançla sınırlı olmak üzere kurumlar vergisi istisnası tanımaya,
b) 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 80 inci maddesinde yer alan gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlandırmaya,
c) Gümrük vergisi muafiyeti tanımaya,
ç) Yatırımın Hazine taşınmazı üzerinde yapılması hâlinde, belirlenecek yatırımcı lehine doğrudan, hasılat payı alınmaksızın, 49 yıl süreyle bedelsiz irtifak hakkı tesisi veya kullanma izni verilmesine ve yatırımın tamamlanması ve öngörülen istihdamın 5 yıl sağlanması şartıyla Hazine taşınmazının talep edilmesi hâlinde bedelsiz devredilmesine,
d) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesinde yer alan prime esas kazanç alt sınırına bağlı kalınmaksızın 10 yıla kadar sigorta primi işveren hissesinin karşılanmasına,
e) İşletme döneminde yatırıma ilişkin enerji tüketim harcamalarının %50’sine kadarının en fazla 10 yıla kadar karşılanmasına,
f) Sabit yatırım tutarının finansmanında kullanılan yatırım kredisi için 10 yıla kadar faiz veya kâr payı desteği ya da hibe desteği sağlanmasına,
g) Yatırım için özel önem taşıyan belirlenen sayıda her bir nitelikli personel için 5 yılı geçmemek üzere, asgari ücretin aylık brüt tutarının 20 katına kadar ücret desteği verilmesine,
ğ) Yatırım tutarının %49’unu geçmemek üzere ve edinilen payların 10 yıl içerisinde halka arz veya yatırımcıya satış şartıyla yatırıma ortak olunmasına,
karar vermeye ve yukarıdaki desteklerden bir veya birden fazlasını uygulatmaya yetkilidir.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki destekler Ekonomi Bakanlığı bütçesinden karşılanır.
(3) Proje bazlı yatırım konusu ürüne, süresi ve miktarı Bakanlar Kurulunca belirlenecek alım garantisi verilebilir.
(4) Proje bazlı yatırımlara diğer kanunlarla getirilen izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tesciller ile diğer kısıtlayıcı hükümler için Bakanlar Kurulu kararı ile istisna getirilebilir veya yatırımları hızlandırmak ve kolaylaştırmak amacıyla yasal ve idari süreçlerde düzenleme yapılabilir.
(5) Projenin gerekli kıldığı hâllerde Bakanlar Kurulu kararı ile her türlü altyapı yatırımının yapılması kararlaştırılabilir.
(6) Uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yatırımların belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilmemesi hâlinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan indirimli kurumlar vergisi veya istisna uygulaması ile gelir vergisi stopajı teşviki nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte, diğer destekler ise 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınır.
(7) Yatırımın devri hâlinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla belirtilen istisna, muafiyet ve desteklerden yararlanır.
(Yukarıda yer alan düzenlemelere ilişkin bakanlar kurulu kararı henüz yayınlanmamıştır.)
Genel Teşvik Uygulaması Kapsamında Yapılan Düzenlemeler
Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası ; 6745 Sayılı Kanunun 5. maddesi ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası” başlıklı 20. maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun İstisnalar” başlıklı 5. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yapılan değişiklikle “Özel kreş ve gündüz bakımevleri” nden elde edilen kazançlarında bu kuruluşların faaliyete geçtiği hesap döneminden başlamak üzere beş yıl süreyle istisna kapsamına alınmıştır. Özel kreş ve gündüz bakımevlerinde kazanç istisnası yapılan düzenleme kapsamında hem gelir hemde kurumlar vergisi mükellefleri içinde uygulanacaktır. Uygulama ile 1 Ocak 2017’den itibaren faaliyete başlayacak olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının açılış izni ile faaliyet gösteren özel kreş ve gündüz bakımevlerinin; faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren beş vergilendirme dönemi süresince elde edilen kazançları Kurumlar/Gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
İndirimli Kurumlar Vergisi
6745 Sayılı Kanunun 66. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun “İndirimli kurumlar vergisi” başlıklı 32/A maddesinin ikinci fıkrasında yatırıma katkı tutarının hesaplanması ve uygulanması konusunda aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.
Yatırımın tamamlanması şartıyla, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan kısmı hariç olmak üzere kalan yatırıma katkı tutarı, yatırımın tamamlandığı hesap dönemini izleyen yıllarda 193 Sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanması imkanı getirilmiştir.
Ayrıca yapılan bir diğer düzenlemeyle, Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, yatırım döneminde yatırıma başlama tarihinden itibaren kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulatmak suretiyle yatırıma katkı tutarını her bir il grubu, bölgesel, büyük ölçekli, stratejik ve öncelikli yatırımlar ile konusu, sektörü ve niteliği itibarıyla proje bazında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için % 100’e kadar kullandırma konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiştir.
Yatırımlarda inşaatta Katma Değer Vergisi İadesi
6745 Sayılı Kanunun 36. maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanununun geçici 30. maddesinde yapılan düzenlemeyle “Büyük ve stratejik yatırımlarda iade” yerine “Büyük yatırımlarda iade” ifadesiyle “stratejik yatırım” ve 500 milyon Türk Lirası tutarındaki asgari yatırım şartı kaldırılmakta olup asgari yatırım tutarının 50 milyon Türk Lirası tutarına kadar indirilmesi veya kanunda belirlenen haddin iki katına kadar artırılması konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiştir.
Buna göre; Daha önce sadece “stratejik yatırım” ve 500 milyon Türk Lirası tutarındaki asgari yatırım için getirilen inşaat işleri nedeniyle yüklenilen Katma Değer Vergisi iadesi uygulamasının 31.12.2023 tarihine kadar uygulanmak üzere yatırım teşvik belgesi kapsamında bulunan yatırımlara ilişkin (Bu madde kapsamında yer alan asgari sabit yatırım tutarını sektörler itibarıyla veya topluca 50 milyon Türk lirasına kadar indirmeye veya iki katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.) inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilmeyen katma değer vergisinin izleyen yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade olunması imkanı getirilmiştir.
6728 SAYILI KANUN KAPSAMINDA YAPILAN DÜZENLEMELER
Damga Vergisi İstisnası
6728 sayılı Kanunun 29/c-10 maddesiyle yapılan düzenlemeyle 488 sayılı Kanuna kapsamında
“IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümüne yapılan eklemeyle; Yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak
- Yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlara,
- Münhasıran yatırım döneminde yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırıma yönelik gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin düzenlenen kağıtlara,
- Yatırım teşvik belgesi kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlara,
- Yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlara yönelik danışmanlık ve teknik· müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlara,
Damga Vergisi istisnası uygulanacaktır.
Harç İstisnası
6728 sayılı Kanunun 33. maddesinde, 492 sayılı Harçlar Kanunun 123 üncü maddesinde yapılan düzenlemeyle Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında;
- Belgede yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kâğıtlar,
- Münhasıran yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırıma yönelik gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin düzenlenen kâğıtlar,
- Sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kâğıtlar,
- Söz konusu yatırımlara yönelik danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kâğıtlar ile ilgili işlemler
Harç istisna olacaktır.
Bina inşaat Harcı istisnası
Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar için 6728 Sayılı Kanunun 41 inci maddesi ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu “İstisnalar” başlıklı Ek 2 nci maddesinde yapılan düzenlemede. Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar için bina inşaat harcı ve inşa edilen yapı ve tesisler için imar mevzuatı gereğince belediyelerce alınması gereken imar ile ilgili harçlara ilişkin istisna uygulaması getirilmiştir.
Emlak Vergisi İstisnası
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında İnşa edilen binalar ve araziler için geçici Emlak Vergisi Muafiyeti Uygulaması; 6728 sayılı Kanunun 39 ve 40’ıncı maddesi ile 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunun “Geçici muaflıklar” başlıklı 5 ve 15 inci maddesinde yapılan düzenlemeyle, 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süre ile geçici olarak emlak vergisinden muaf olacak aynı şekilde yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar için iktisap olunan veya tahsis edilen araziler yatırım teşvik belgesi süresince emlak vergisinden muaf olacak.
Sonuç:
6728 sayılı Yatırım ortamının iyileştirilmesi ve 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi hakkındaki kanunların gerekçesinde de yer aldığı şekliyle yapılan düzenlemelerle; Ülkemizin dünya ile rekabet edebilmek için ihtiyaç duyduğu, katma değeri yüksek üretim yapısına geçişin hızlandırılmasını temin etmek üzere, ihtiyaç duyulan yatırımların hızlıca hayata geçirilmesi amacıyla proje bazında Ekonomi Bakanlığı tarafından desteklenmesine karar verilen yatırımlara, sağlanacak teşvik, indirim ve desteklere yönelik Bakanlar Kuruluna yetki verilmektedir. Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi konusunda getirilen düzenlemeler yatırımcılar için vergisel açıdan önemli katkılar sağlamaktadır. Bakanlar Kuruluna verilen yetkiler kapsamında proje bazında Ekonomi Bakanlığı tarafından desteklenmesine karar verilen yatırımlar için yayınlanacak tebliğler ile uygulamaya ilişkin esasların sonraki tarihlerde açıklanması beklenmektedir. Yatırımcıların yeni yapılan düzenlemeler çerçevesinde yatırım yeri, yatırım süresi ve sağlanacak desteklerin uygulama süresini de dikkate alarak yatırımlarına karar vermelerinde yarar bulunmaktadır.