Emeklilik Süresinde Son Yedi Yıl
Ali Kemal TERZİ
İş Müfettişi
[email protected]
Giriş
Emeklilik konusu ve hizmet birleştirme durumu en başta bilinmesi gereken sosyal güvenlik haklarından biridir. Hizmet birleştirme konusu, 01/06/1983 tarihinde yürürlüğe giren 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun ile çalışma hayatımıza girmiştir. Bu makalede, çalışma hayatında emeklilikte son yedi yıl kuralı (2520 gün) ve düzenlemeleri ele alınacaktır.
Hizmet Birleştirmesi ve Emeklilik
Ülkemizde, 01/06/1983 tarihinde yürürlüğe giren 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunla hizmetlerin birleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. (1)
Bu kapsamda, 2829 sayılı kanunla hizmet birleştirmesi kapsamında değerlendirilebilecek hizmet süreleri,
– 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa,
– 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa,
– 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa,
– 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa,
– 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa (BAĞ-KUR),
– 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci Maddesine Göre Kurulan Emekli Sandıklarına, tabi olarak ve emeklilik keseneği veya malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenerek geçen hizmet sürelerinin birleştirilebileceği belirtilmiştir.
2829 sayılı Yasayla hizmet birleştirmesi süreci, nüfusun tümüne, hakkaniyete uygun, eşit ve kaliteli sağlık hizmeti sunumunun finanse edildiği genel sağlık sigortasının ve sağlık dışındaki kısa ve uzun vadeli sigorta kollarının yer aldığı tek bir emeklilik sigortası rejiminin kurulması; halen dağınık bir halde yürütülen primsiz ödemeler ve sosyal yardımlar sisteminin toplulaştırılarak nesnel yararlanma ölçütlerine dayalı, tüm muhtaç kesimlerin erişebileceği bir sistemin oluşturulması ve son olarak yukarıda anılan üç temel işleve ilişkin hizmetlerin çağdaş, etkin ve kişilerin günlük hayatlarını kolaylaştıracak şekilde sunulmasına olanak sağlayacak yeni bir kurumsal yapının kurulması amaçlamak” olarak ifade edilen (2) sosyal güvenlik reformundan önce ülkemizde üç ayrı sosyal güvenlik kuruluşu faaliyet gösterdiğinden, hizmet birleştirmesi uygulaması, çalıştığı süre içerisinde birden fazla sosyal güvenlik kurumuna tabi olmuş sigortalılar için geçerli bir uygulamayken, sosyal güvenlik reformu ile ülkemizde 5502 sayılı Kanunla tek bir emeklilik ve sağlık sigortası sistemi, 20.05.2006 tarihli ve 26173 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Üç ayrı kurum tek çatı altında birleştiğinden buna bağlı olarak hizmet birleştirmesiyle ilgili düzenlemeleri içeren 2829 sayılı Kanun da yürürlükten kaldırılmıştır. 5510 sayılı Kanunda ise hizmet borçlanması 41”inci maddede belirtilmiştir. Borçlanmanın usul ve esasları ise Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 70”inci maddesinde açıklanmıştır. (3)
Öte yandan, 5510 sayılı Kanunun Geçici 2.Maddesinin Son fıkrasında; “01.10.2008 tarihinden önce sigortalı veya iştirakçi olup, 01.10.2008 tarihinden sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına ya da 5510 sayılı Kanunda belirtilen sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olanlara aylık bağlanmasına esas alınacak kanunun, mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre tespit edileceği ve bunlar hakkında 5510 sayılı Kanunun geçici maddelerindeki hükümlerin uygulanacağı” belirtilmiştir.
Bu düzenlemeyle ilgili hususi durumlara ilişkin olarak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin Geçici Maddesinin 7. Fıkrasında da bu hususa yer verilmiştir. Buna göre (4)
1) “24/5/1983 tarihli ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 13 üncü maddesine göre Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki sürelere ait müşterek aylıklardaki sosyal güvenlik kurumlarına ait katılım payları, karşılıklı olarak tasfiye edilir. Ancak, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıkların Kanunun geçici 20 nci maddesine göre Kurumca devralınacağı tarihe kadar olan müşterek aylıklardaki katılım paylarının 2829 sayılı Kanuna göre karşılıklı olarak tahsil ve tediyesine devam edilir.
2) Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı veya iştirakçi olup bu tarihten sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi hizmetleri bulunan ya da Kanunda belirtilen sigortalılık hâllerinden birden fazlasına tabi olanların tahsis taleplerinde, Kanunla mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Kanuna tabi geçen hizmetlerle 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklarda geçen hizmetlerin birleştirilmesinde de mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
3) 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi geçen hizmetlerin diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi geçen hizmetlerle birleştirilmesi suretiyle aylık bağlanacağı durumlarda bu hizmetler, prim ve prime ilişkin her türlü borçların ödendiği tarih itibarıyla geçerli sayılır ve bu hizmetlere istinaden bağlanacak aylıklar, prim ve prime ilişkin her türlü borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşında başlar”, denilerek hizmet birleştirmesi ile ilgili özel düzenlemelerin yer verildiği görülmüştür. Bununla birlikte hizmet süreleri birleştirme kapsamı dışında tutulan durumlar söz konusu olmuştur. Bu durumlar;
1) Çakışma nedeniyle iptal edilen hizmetler.
2) Tasfiye edilen hizmetler, itibari hizmet süreleri, primi ödenmemiş süreler.
3) BAĞ-KUR’daki on yıllık borçlanma süresi (1479 SK. Ek GM 4).
4) Aylık alma hakkını yitirenlerin hizmet süreleri (5434 SK. M/92).
5) Çalışmaya başlamaları nedeniyle aylıkları kesilen sigortalıların yeni hizmet süreleri.
6) Sosyal güvenlik destek primi ödenerek geçen sürelerdir.
Özetle, 2829 sayılı Kanun 01.10.2008 tarihinde yürürlükten kaldırılmış olsa bile hizmet birleştirmesi hususu, söz konusu geçici hükümlerde de belirtildiği üzere, 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olup da bu tarihten sonra aylık talebinde (malullük-yaşlılık-ölüm aylığı) bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi hizmetleri bulunan tahsis (aylık) taleplerinde mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaya devam edilecektir. Ayrıca, 2829 sayılı Kanuna göre çalışanın, birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden son yedi yıllık fiili hizmet süresi önemli olup, hizmetin en fazla olduğu kurumca aylık bağlanacağı; çalışanın son yedi yılda birleştirilmiş hizmet süreleri eşit olması halinde ise, sonuncusu tabi olduğu kurum tarafından bağlı olduğu mevzuata göre aylık bağlanacak ve ödenecektir.
KAYNAKÇA
– Demirci, Hakkı, (2014), Sigortalılık Süresi Hesabında Dikkate Alınan-Alınmayan Süreler İle Prim Ödeme Gün Sayısını Artıran Çalışmalar” http://www.lebibyalkin.com. tr/dergi_icerik.asp?dicerik_id=114, Erişim Tarihi, 03/12/2014
– Soylu, Ali, (2010), “Sosyal Güvenlik Reformu Hakkında Bilinmeyenler”, http://www.stratejik boyut.com /haber/sosyal-guvenlik-reformu-hakkinda-bilinmeyenler–28264.html, Erişim Tarihi, 2010
– İlki, Vedat, (2014),” Hizmetlerin Birleştirilmesinde Son Yedi Yıl Kavramına Geniş Açıdan Bakalım, http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=4994, Erişim Tarihi, 02/12/2014
(1) İlki, Vedat, (2014),” Hizmetlerin Birleştirilmesinde Son Yedi Yıl Kavramına Geniş Açıdan Bakalım, http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=4994, Erişim Tarihi, 02/12/2014
(2) Soylu, Ali, (2010), “Sosyal Güvenlik Reformu Hakkında Bilinmeyenler”, http://www.stratejikboyut.com/haber /sosyal-guvenlik-reformu-hakkinda-bilinmeyenler–28264.html, Erişim Tarihi, 2010
(3) Terzi, Ali Kemal, (2016), “Son Yedi Yıl ve Emeklilik”, Maliye Postası, Ankara.
(4) Terzi, Ali Kemal, (2016), “Son Yedi Yıl ve Emeklilik”, Maliye Postası, Ankara.
