Türkiye Bankacılık Sistemi’nde Seçilmiş Göstergelerin İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı
I.Genel Değerlendirme
Bankacılık sektörünün şube sayısı gerilemiştir:
Bankacılık sektöründe 2015 yılında şube sayısı azalırken, personel sayısı hemen hemen aynı kalmıştır. 2015 yılında toplam şube sayısı 29 adet azalarak 11.113 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde toplam personel sayısı ise 356 kişi artarak 200.440 olarak gerçekleşmiştir. Toplam aktiflerin büyüme hızının yavaşlaması ve dijital bankacılığın yaygınlaşması şube ve personel sayısındaki gelişmede etkili olmuştur. Bunun yanında, başta şube harçları olmak üzere bankacılık sektörü üzerindeki kamusal yükler de şube ve personel sayısında yavaşlamaya neden olmuştur.
Bir şubenin yıllık harcı, (ortalama 81.300 TL) bankacılık sektöründe yaklaşık olarak ortalama bir kişilik istihdam maliyetine eşittir ve yıllık 973.000 TL olan vergi sonrası ortalama şube karının yaklaşık yüzde 8’ine karşılık gelmektedir. Bu nedenle özellikle kişi başına kredi ve mevduatın ülke ortalamasının altında olduğu ve şube yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde şube açma/mevcut şubelerin yürütülmesi kararlarının şube bazında getirilen kamusal maliyetlerden etkilenmeye başladığı düşünülmektedir.
Hizmet ağı: Alternatif hizmet kanallarında büyüme devam etmiş ama yavaşlamıştır: Her yüz bin kişi başına düşen ATM sayısının artış hızı 2015 yılında gerilemiştir. Türkiye genelinde 2014 yılında her yüz bin kişiye 53 ATM düşerken, söz konusu oran 2015 yılı itibariyle 55’e yükselmiştir. Her yüz bin kişi başına düşen ATM sayısının Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu il sayısı 21’dir. Her yüz bin kişiye düşen ATM sayısı, büyük illerde ve yoğun turizm faaliyetinin görüldüğü, bireysel işlem ihtiyacının yüksek olduğu bölgelerde daha yüksektir. Nitekim, bu oranın en yüksek olduğu üç il Muğla, Antalya ve İstanbul olmuştur. Bankacılık sektöründe şube sayısındaki azalmaya paralel olarak, her yüz bin kişiye düşen şube sayısında da düşüş görülmüştür. 2014 yılında her yüz bin kişiye Türkiye genelinde 14,3 şube düşerken, 2015 yılında söz konusu sayı 14,1 olmuştur. Türkiye genelinde her yüz bin kişiye düşen personel sayısı 2015 yılında bir önceki yıla göre 2 kişi düşerek 255 olmuştur.
Kişi başına kredi ve mevduat reel bazda artmıştır: Kişi başına mevduat 2015 yılında bir önceki yıl sonuna göre 11.795 TL’den 14.890 TL’ye, kişi başına kredi ise 14.828 TL’den 17.588 TL’ye yükselmiştir. Reel olarak kişi başına mevduat 2014 yılında yüzde 7, kişi başına kredi ise yüzde 9 artmıştır.
Toplam mevduatta İstanbul ve Akdeniz bölgelerinin payı azalırken, Ege, doğu ve Batı Marmara bölgelerinin payı artmıştır. Toplam kredilerde, Batı Anadolu ve Doğu Marmara Bölgelerinin payı artmış, Güney ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinin payı değişmemiş diğer bölgelerin payı ise azalmıştır.
Kişi başına kredi ve mevduatın en yüksek olduğu il İstanbul’dur. Aynı zamanda İstanbul toplam mevduatın yüzde 49’unu ve toplam kredilerin yüzde 43’ünü sağlamaktadır.
Genel olarak değerlendirildiğinde, 2010-2015 döneminde bankacılık sektörünün büyüdüğü, hizmet çeşitlerini ve alternatif dağıtım kanallarını artırdığı görülmektedir. Sektörde bir şubenin hizmet ettiği kişi sayısı azalırken ATM gibi alternatif dağıtıl kanallarındaki gelişme çok daha hızlı olmuştur. ATM başına düşen nüfus sayısı 5 yıllık dönemde yüzde 35 azalmıştır. Öte yandan, toplam mevduat içinde İstanbul’un payı artmış, diğer iki büyük ilin paylarında ise gerileme görülmüştür.
Ele alınan dönemde, toplam yurtiçi şube sayısı 29 azalarak artarak 11.113’e inmiştir. Bu alanda özellikle İstanbul şube sayısının en fazla gerilediği bölge olurken, Doğu Marmara 14 yeni şube açılışı ile en fazla arttığı görülmüştür. 2010-2015 döneminde bankacılık sektöründe görülen toplam mevduat artışının yüzde 52’lik bölümü İstanbul ilindeki mevduat artışından kaynaklanmıştır. Kredilerde ise bu oran yüzde 42 olmuştur.
II.İller ve Bölgeler Bazında Gelişmeler
1.Banka, şube ve personel sayısı