Kazakistan Ekonomisi ve Yatırım Fırsatları Toplantısı, Kazakistan Tarım Bakan Yardımcısı Gülmira İsayeva, Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Canseyit Tüymebayev, Kazakistan Yatırım ve Kalkınma Bakanlığı, Yatırımlar Komitesi Başkanı Yerlan Hayirov’ınkatılımları ile DEİK Başkanı Ömer Cihad Vardan veTürkiye – Kazakistan İş Konseyi Başkanı Mert Sarı’nın ev sahipliğinde, 18 Şubat 2016 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirildi.
DEİK Başkanı Ömer Cihad Vardan, önümüzdeki dönemde iki ülke arasındaki ilişkilerin stratejik ortaklık düzeyinde daha ileri seviyelere çıkarılması gerektiğini vurguladı. Avrasya coğrafyasındaki konumunun ve siyasi olarak durduğu noktanın, Kazakistan’ı Doğu ve Batı arasında doğal bir kara köprüsü hâline getirdiğini ifade eden DEİK Başkanı Vardan, Kazakistan’ın ihtiyacı olan projeleri hayata geçirebilmek için, Türkiye’nin önemli bir bilgi birikimine sahip olduğu kamu-özel sektör işbirlikleri konusuna yoğunlaşılması gerektiğini söyledi.
Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi çerçevesinde, Hazar üzerinden yapılacak Ro-Ro seferleri ile Türkiye-Kazakistan arasındaki transit yolun Kazakistan’a kadar uzatılmasının iki ülke arasındaki ulaştırma sorununa daha etkin ve kalıcı bir çözüm oluşturacağını ifade eden Başkan Vardan, Astana’ya Türkiye’den doğrudan uçuş sayısının arttırılması gerektiğini de dile getirdi.
Kazakistan Tarım Bakan Yardımcısı Gülmira İsayeva, özellikle tarım alanında Kazakistan’ın yabancı yatırımcılara yönelik önemli teşvik ve desteklerinin bulunduğuna dikkat çekti. Yatırımcılara yönelik yüzde 30’a yakın teşvik sağlandığını ifade eden İsayeva, maliyetlerin teşvik edilmesi ve küçük ölçekli işletmelerin desteklenmesi gibi bir çok koldan tarım alanında yatırımların desteklendiğini vurguladı. Coğrafya ve iklim açısından Kazakistan’ın büyük bir tarım ülkesi olması için tüm altyapının hazır olduğunu belirten Kazak Bakan Yardımcısı, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre Kazakistan’ın, dünyanın tümünü besleyebilecek ülkeler sıralamasında ilk 5 içerisinde yer aldığını söyledi ve Türkiye’nin BM FAO ile yakın işbirliğini ve deneyimlerinden faydalanmak istediklerini de sözlerine ekledi.
Kazakistan’ın haihazırda 180 milyon hektar ekilmemiş tarım alanine sahip olduğuna dikkat çeken İsayeva,başta tarım ürünlerini işlenmesi konusunda Türk yatırımcıları Kazakistan’a davet etti.
Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Canseyit Tüymebayev, Kazakistan’ın büyük potansiyel ve perspektife sahip, genç, dinamik ve gelişen bir ülke olduğuna dikkat çekerken, ülkenin bağımsızlığının 25’nci yıldönümünde yabancı yatırımcılar için tüm imkanları seferber ettiklerini söyledi. Kazakistan’ın da dahil olduğu Avrasya Ekonomik Birliği’nin önemli bir pazar olduğuna da dikkat çeken Büyükelçi Tüymebayev, Kazakistan’dan Türkiye’ye 2015 yılında 530 bin turistin geldiğini, yıl bazında yüzde 20’lik artışın halen sürmekte olduğunu söyledi.
DEİK Türkiye – Kazakistan İş Konseyi Başkanı Mert Sarı ise konuşmasında, Kazakistan’ın bölgede en elverişli yatırım ortamına sahip ülke olduğunu ancak Türkiye ile Kazakistan arasındaki ticaret hacminin daha istikrarlı bir yapıya kavuşturulması gerekliliğine dikkat çekti. Karşılıklı ticaretin artırılması önündeki engellerin tespit edilmesi ve yeni projeler geliştirilmesi gerektiğini belirten İş Konseyi Başkanı Sarı ayrıca, Kazakistan İstatistik Ajansı verilerine göre, Kazakistan’daki yabancı sermayeli şirketler sıralamasında Türkiye’nin, Rusya ve Çin’den sonra ülkede en fazla yabancı hisseli şirkete sahip olan üçüncü ülke olduğunu vurguladı. İş Konseyi Başkanı Sarı, Kazak özel sektörünün Türkiye’deki yatırımlarının da son yıllarda giderek artmakta olduğunu söyledi.
Kazakistan Maliye Bakanı Bahıt Sultanov’un da katılımı ile toplantı ikili görüşmeler ile sona erdi.
EK BİLGİLER:
Genel Bilgiler:
- Hazar’ın Kazakistan kısmındaki petrol rezervlerinin gerçek miktarının 17 milyar tona yakın olduğu tahmin edilirken, 11 Eylül 2013 tarihinde üretimin başladığı Kaşagan yatağının, dünyanın ikinci büyük petrol yatağı olduğu ifade edilmekte. Aynı kaynağa göre, Kazakistan’ın keşfedilmiş doğalgaz rezervleri 1,5 trilyon metre küp (dünya rezervlerinin yüzde 0,8’i) civarında.
- Kazakistan ekonomisindeki katma değerin büyük bölümü petrol sektöründe yaratılmaktadır. Ekonominin enerji ve doğal kaynak ihracatına bağımlılıktan kurtarılarak, çeşitlendirilmesi ve imalat sanayi sektörlerinin geliştirilmesi Kazakistan’ın ekonomi politikalarında başlıca hedef olarak belirlenmiş durumda.
- Kazakistan’da yabancı yatırımcılar için cazip sektörlerin başında petrol, doğalgaz ve maden rezervleri gelmekte.
- Kazakistan’ın ithalat yaptığı ülkelerin başında Rusya bulunuyor.
- Kazakistan’ın erkin bir devlet haline gelmesinde en önemli adım olan bağımsızlık hareketini ilk tanıyan ülke Türkiye oldu.
Türkiye-Kazakistan
- Kazakistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Türkiye’dir.
- Türk müteahhitlik firmaları Kazakistan’da 2015 yılı sonuna kadar 466 projede toplam 20,8 milyar ABD Doları tutarında iş üstlenmiş durumda.
- İkili işbirliği alanında potansiyel arz eden sektörler: tarım, gıda sanayi, tekstil ve diğer hafif sanayi sektörleri, enerji, madencilik, gemi inşaatı, özel bölge işletmeciliği, tıbbi hizmetler ve malzemeler, inşaat malzemeleri üretimi, otomotiv sektörü, mobilya imalatı, finans ve bankacılık (özellikle faizsiz bankacılık).
· Türkiye-Kazakistan Ticaret Rakamları (Ekonomi Bakanlığı)
Toplam Dış Ticaret Hacmi: (2015) 1,860 milyar ABD Doları
İhracat:
Türkiye’den Kazakistan’a yapılan ihracat: (2015) 750 milyon ABD Doları
Başlıca ihracat kalemleri: Mücevher, plastikten monofiller, ince ve kalın çubuklar ve profiler, demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelik, dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları
İthalat:
Türkiye’nin Kazakistan’dan yaptığı ithalat: (2015) 1,110 milyar ABD Doları
Başlıca ithalat kalemleri: Ham petrol, Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar, Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları, İşlenmemiş çinko, İşlenmemiş aluminyum
Dış Ticaret Dengesi: (2015) Kazakistan lehine 359 milyon ABD Doları