Fuat SÜTCÜ
Gelir Uzmanı
[email protected]
(Zorunluluk başlangıç tarihinin 01.01.2016 dan 01.04.2016 ya uzatılmasına ilişkin güncelleme)
ÖZET
Elektronik Tebligat uygulamasının isteğe bağlı olarak sisteme katılan mükellefler için 01.10.2015 tarihinde zorunluluk kapsamında olan mükellefler için ise 01.04.2016 tarihinde başlayacaktır (01.01.2016 olan zorunluluk başlangıç tarihi 467 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği ile 01.04.2016 tarihine uzatılmıştır). ila ektronik Tebligat Sistemi kapsamında zorunlu olarak bu sistem içerisinde yer alacak ilk mükellef grubu olarak belirlenmiştir. Teknolojide yaşanılan gelişmelerin vergi işlemlerine katmış olduğu en son yenilik olarak “Elektronik Tebligat” uygulamasının özellikleri ve konuya ilişkin mevzuat hükümleri ve genel tebliğ ile yapılan düzenlemeler doğrultusunda vergilendirme işlemleri hem mükellefler hem de idare açısından yeni bir boyut kazanacaktır. Makalede Elektronik Tebligat uygulamasının usul ve esaslarının düzenlendiği genel tebliğ ile yapılan belirlemeler doğrultusunda nasıl şekilleneceğine değinilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Tebligat, tebliğ, elektronik tebliğ, Vergi Usul Kanunu
1. GİRİŞ
Vergilendirme işlemleri Tarh, Tebliğ ve Tahakkuk işlemlerinden oluşan üçlü sacayağı üzerine kurulmuş durumdadır. Bu işlemlerden tarh ve tahakkuk işlemlerinin kahir ekseriyeti hali hazırda elektronik ortamda gerçekleştirilmekle birlikte tebliğ işlemleri halen manuel ortamda posta ve memur vasıtası ile gerçekleştirilmektedir.
Yeni dönemde vergilendirme işlemlerinde tebliğ süreci hem bir zorunluluk hem de bir hizmet olarak karşımıza çıkmaktadır. Zorunluluk kısmı tebliğ sürecinin mutlak suretle gerçekleştirilmesi gerekliliğinden doğmaktadır, bu zorunluluk nihai olarak ilanen tebliğler ile yerine getirilmeye çalışılmaktadır. Manuel tebliğ sürecinin riskleri nedeni ile yaşanılan hata ve gecikmeler sonucunda mükellefler de hazine de zarara uğramaktadır.
Her iki boyutu ile bir arada değerlendirildiğinde gerek bir zorunluluk gerekse bir hizmet türü olarak elektronik tebligat sistemi manuel tebliğ sürecinin hata ve gecikmelerini ortadan kaldırarak mükelleflerin ve vergi idaresinin çalışma hayatına olumlu katkı sağlayacak bir teknolojik gelişme olarak iş hayatımızda geri dönüşü olmayacak bir şekilde yerini alacaktır.
2. Elektronik Tebligat Yasal Dayanak
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Elektronik ortamda tebliğ” başlıklı 107/A maddesi;
“(6009 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle eklenen madde; Yürürlük; 01.08.2010) Bu Kanun hükümlerine göre tebliğ yapılacak kimselere, 93 üncü maddede sayılan usullerle bağlı kalınmaksızın, tebliğe elverişli elektronik bir adres vasıtasıyla elektronik ortamda tebliğ yapılabilir.
(6637 sayılı kanunun 5 inci maddesiyle eklenen fıkra yürürlük; 07.04.2015) Elektronik ortamda tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.
Maliye Bakanlığı, elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili her türlü teknik altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirmeye ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacakları ve elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.” hükmünü içermektedir.
Söz konusu kanun maddesi klasik tebliğ hükümlerinden tamamen bağımsız yeni bir tebliğ usulü olarak elektronik tebliğin yapılabileceğini belirtirken Maliye Bakanlığı’na bu konuda yapılacak usul ve esas düzenlemelerine ilişkin oldukça geniş bir yetki tanınmıştır.
Kanun maddesinde yer alan bir diğer önemli hüküm ise elektronik tebligatın muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılacağı hükmüdür.
3. Elektronik Tebligat Hizmetinin Usulü
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 107/A maddesi ile verilen elektronik tebligat usulünün düzenlenmesine ilişkin yetki doğrultusunda düzenlenen 456 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 27.08.2015 tarih ve 29458 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanmıştır.
3.1. Elektronik Tebligat Hizmeti Kapsamı
Elektronik Tebligat Hizmeti başlama tarihi itibarı ile zorunlu olarak bu sistemin içerisinde bulunacak olan bir mükellef grubu ile isteğe bağlı olarak hizmetten yararlanabilecek diğer mükellef gruplarını kapsamaktadır. Ayrıntıları mükellef türleri itibarı ile devam eden kısımda sıralanmıştır.
3.1.1.Kurumlar Vergisi Mükellefleri
Sermaye Şirketleri (Anonim Şirketler, Limited Şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar), kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, sermaye şirketi ve kooperatif niteliği taşımayan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler, dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler ile iş ortaklıkları Elektronik Tebligat Sistemi kapsamında zorunlu olarak bu sistem içerisinde yer alacak ilk mükellef grubu olarak belirlenmiştir.
Elektronik tebligat hizmeti kapsamı dışında olan herhangi bir kurumlar vergisi mükellef türü bulunmamaktadır.
3.1.2.Gelir Vergisi Mükellefleri
Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanların Elektronik Tebligat Sistemi kapsamında zorunlu olarak bu sistem içerisinde yer alacak ikinci mükellef grubu olarak belirlenmiştir.
Örnek vermek gerekirse bakkal, market, manav, kasap, beyaz eşya dükkânı, emlakçı, ayakkabıcı, mobilyacı, manifaturacı, kuyumcu, kırtasiye vb. gibi akla gelebilecek işletmeler ile avukatlık bürosu çalıştıran avukatlar, özel muayenehanesi olan doktorlar vb. serbest meslek erbapları zorunluluk kapsamındadır.
Gelir Vergisi Mükelleflerinin vergi dairelerine uğramalarına gerek bulunmadan internet vergi dairesi üzerinden şahsen yapacakları başvuru ile sisteme kayıt olmaları mümkündür.
Zorunluluk kapsamı dışında olan gelir vergisi mükellefleri ise; ücret geliri elde edenler, menkul sermaye iradı elde edenler, gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri) elde edenler ile kazançları basit usulde tespit edilen gelir vergisi mükellefleri ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerdir.
3.1.3.Elektronik Tebligat Sistemi Zorunluluk Kapsamının İstisnası
Bağlı vergi dairesi müdürlüklerinde (malmüdürlükleri) elektronik tebligat sistemine teknolojik uyum çalışmaları devam etmekte olduğundan, bağlı vergi dairesi müdürlüklerinin mükellefleri Tebliğ kapsamında bulunmamaktadır.
Dolayısı ile mükellefiyeti malmüdürlüklerinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri ile gerçek usulde ticari, mesleki ve zirai kazanç mükellefiyeti bulunan mükellefler gerek zorunluluk kapsamında bulunmayacaklar gerekse isteğe bağlı olarak elektronik tebligat hizmetinden yararlanamayacaklardır.
3.1.4.İsteğe Bağlı Olarak Elektronik Tebligat Hizmetinden Yararlanılması
Zorunluluk kapsamına girmemekle birlikte isteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep eden mükellefler de elektronik tebligat hizmetinden faydalanabileceklerdir.
Gerçek kişi mükelleflerinin vergi dairelerine uğramalarına gerek bulunmadan internet vergi dairesi üzerinden şahsen yapacakları başvuru ile sisteme kayıt olmaları mümkündür.
Örnek vermek gerekirse; ücret geliri elde edenler, menkul sermaye iradı elde edenler, gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri) elde edenler ile kazançları basit usulde tespit edilen gelir vergisi mükellefleri ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler istemeleri durumunda elektronik tebligat alabileceklerdir.
3.1.5.Motorlu Taşıtlar Vergisi, Trafik Para Cezaları, Harçlar Gibi Süreksiz Mükellefiyetlerde Elektronik Tebligat Hizmeti
Motorlu taşıtlar vergisi işlemleri gibi süreksiz vergi türlerinden mükellefiyeti bulunan mükelleflerin isteğe bağlı olarak elektronik tebligat hizmetinden yararlanmaları mümkündür. Örnek vermek gerekirse; herhangi bir sürekli vergi türünden mükellefiyeti bulunmayan memur Bay Ahmet isteğe bağlı Elektronik Tebliğ Başvurusu yaparak aracına ait MTV işlemlerinin elektronik imzalı evraklarını uygulama üzerinden tebliğ alabilecektir.
3.2. Elektronik Tebligat Hizmetine Başvuru ve Uygulamanın Başlama Tarihi
Elektronik Tebligat Hizmetine 01.04.2016 tarihi itibariyle başlanılacaktır. Ancak bu tarihten önce isteğe bağlı olarak sisteme dahil olanlara 01.10.2015 tarihinden itibaren elektronik tebligat yapılabilecektir.
Kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükelleflerince başvuru işlemlerinin nasıl yapılacağı ayrı ayrı düzenlenmiştir. Kurumlar ve Gelir vergisi mükelleflerince düzenlenecek başvuru formlarına 456 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde ve bu makalenin ekinde yer verilmiştir.
3.2.1.Kurumlar Vergisi Mükellefleri:
Elektronik tebligat sistemini kullanmak zorunda olan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 01.04.2016 tarihine kadar örneği 456 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi (Şirketler ve Diğer Tüzel Kişiler İçin)”ni (EK:1) kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Bu mükellefler, söz konusu bildirimi kanuni temsilcileri veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla bizzat teslim edeceklerdir.
Bu Tebliğde getirilen zorunlulukların başladığı tarihten sonra mükellefiyet tesis ettiren kurumlar vergisi mükellefleri işe başlama tarihini takip eden 15 gün içerisinde Elektronik Tebligat Talep Bildiriminde bulunmak zorundadır.
3.2.2.Gelir Vergisi Mükellefleri:
Elektronik tebligat sistemini kullanmak zorunda olan gelir vergisi mükelleflerinin, 01.04.2016 tarihine kadar örneği 456 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi (Gerçek Kişiler İçin)”ni (EK:2) internet vergi dairesinde elektronik ortamda doldurmaları ve elektronik tebligat sistemini kullanmaya başlamaları gerekmektedir.
Tebliğde getirilen zorunlulukların başladığı tarihten sonra mükellefiyet tesis ettiren gelir vergisi mükellefleri, mükellefiyet tesisi sırasında bizzat veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla örneği Tebliğin ekinde (EK: 2) yer alan bildirimi doldurarak ilgili vergi dairesine vermek zorundadır.
3.2.3. Elektronik Tebligat Hizmetinden Çıkılması
Tüzel kişilerde ticaret sicil kaydının silindiği (nevi değişikliği ve birleşme halleri dahil) tarih itibarıyla, elektronik tebligat adresi kapatılır. Gerçek kişilerde ise ilgilinin ölümü veya gaipliğine karar verildiğinin idare tarafından tespit edildiği durumlarda ölüm/karar tarihi itibarıyla ilgilinin elektronik tebligat adresi re’sen kapatılır. Mirasçıların bağlı olunan vergi dairesine başvurması halinde de müteveffanın elektronik tebligat adresi kullanıma kapatılır.
Zorunlu veya ihtiyari olarak elektronik tebligat sistemine dahil olanların yukarıda belirtilen durumların dışında sistemden çıkmaları mümkün değildir.
Düzenlemeden anlaşılacağı üzere işin terki elektronik tebligat hizmetinden yararlanmayı sona erdirmemektedir. Mükellef işi terk tarihinden sonra mükellefiyetine ilişkin elektronik tebligatları sistem üzerinden almaya devam edecektir.
3.3. Elektronik Tebliğ Edilecek Belgeler
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tebliği gereken elektronik imzalı evraklar, elektronik tebligat sistemi kullanılmak suretiyle muhatabın elektronik tebligat adresine tebliğ edilebilecektir.
İlgili Kanun Maddesi ve 456 Sıra No’lu VUK Genel Tebliğinde herhangi bir biçim ve tür sınırlaması bulunmadığından İdarenin elektronik ortamda ürettiği ve güvenli elektronik imza ile imzalanan tüm evrakları bu sistem üzerinden tebliğ edilebilecektir.
Elektronik olarak tebliğ edilecek evrakın ilgili imza birimince güvenli elektronik imza ile imzalanmış olması gerekecektir. Güvenli Elektronik İmza tanımına ilişkin düzenlemelere 5070 sayılı Elektronik İmza Kanununda yer verilmiştir. Güvenli elektronik imzası olmayan kağıt ortamında düzenlenmiş bir evrakın bu sistem üzerinden tebliği mümkün değildir. Ancak idare kağıt ortamındaki evrakların dijital suretlerini düzenlemek ve elektronik imzalarının da atılmasını sağlamak sureti ile uygulamanın başlama tarihi öncesi dönemlere ait evrakları da bu sistem üzerinden tebliğ edebilecektir.
Gerek yasal düzenleme gerekse genel tebliğde elektronik ortamda yapılacak tebliğlerin dönemi ve türüne ilişkin herhangi bir sınırlama da bulunmamaktadır.
3.4. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kanun hükümlerine göre tebliği gereken evrak muhataplara elektronik tebligat sistemi ile tebliğ edilebileceği gibi Kanunda yer verilen diğer tebligat hükümlerine göre de tebliğ edilebilir.
Örnek vermek gerekirse Elektronik Tebligat zorunluluğu bulunan bir mükellefin 3 gün içerisinde zamanaşımına uğrayacak bir evrağı elektronik ortam yerine kağıt ortamda klasik usulde tebliğ edilecektir. Elektronik ortamda tebliğin teslimi izleyen beşinci günün sonunda gerçekleşiyor olması beş gün içerisinde tebliği gereken evraklar için klasik tebliğ yöntemlerinin devamlılığını gerekli kılmaktadır.
3.4.1. Muhatabın Sorumluluğu
Elektronik tebligat hizmetine başvuru sırasında muhatapların cep telefonu numaralarını bildirmeleri büyük önem taşımaktadır. Muhatabın elektronik tebligatının ön bildiriminin ücretsiz kısa mesaj ile önceden bildirilmesi ile sistemde elektronik tebligatı bulunduğu bilgisi kendisine ulaştırılacak ve sisteme giriş yapması için muhatap bilgilendirilmiş olacaktır.
Ayrıca Elektronik Tebligat Hizmetinin muhatapları;
-Elektronik Tebligat Talep Bildirimini süresinde, tam ve doğru olarak vergi dairesine beyan etmek,
-Beyan edilen bilgilerde meydana gelecek değişiklikleri öncesinde veya en geç değişiklik tarihinde vergi dairesine bildirmek,
-Elektronik Tebligat Talep Bildiriminde belirtilen tüm şartlara riayet etmek,
-Sistem kullanımına ilişkin olarak kendisine verilmiş olan kullanıcı kodu, parola ve şifre gibi bilgilerini korumakla, üçüncü kişilerle paylaşmamakla ve başkasına kullandırmamak,
-Sistem kullanımına ilişkin olarak kendisine verilmiş olan kullanıcı kodu, parola ve şifre gibi bilgilerin istenmeyen şekilde üçüncü kişilerin eline geçtiğini tespit ettiğinde derhal vergi dairesine bilgi vermek, sorumluluğunu taşımaktadırlar.
3.4.2. Ceza ve Yaptırım Hükümleri
Elektronik tebligat sistemine dahil olması zorunlu olanlardan Elektronik Tebligat Talep Bildirimini süresi içerisinde idareye ibraz etmeyen Kurumlar ve Gelir Vergisi Mükellefleri için Vergi Usul Kanunu’nun 148, 149 ve mükerrer 257 nci maddeleri uyarınca, yine aynı Kanunun Mükerrer 355 inci maddesindeki cezai müeyyide uygulanacaktır.
Ceza uygulaması sonrasında re’sen oluşturulan internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi gerçek kişilerde mükellefe, tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde doğrudan kanuni temsilcisine tebliğ edilerek elektronik tebligat adreslerine tebligat gönderimine başlanılacaktır.
Zorunluluk kapsamındaki bir mükellefin Elektronik Tebligat Sisteminin dışında kalması mümkün olamayacaktır. Başvuru işlemlerini süresinde yapmayan zorunluluk kapsamındaki mükelleflere para cezası uygulanmakla birlikte başvuru işlemleri resen gerçekleştirilip sisteme dahil olmaları sağlanacaktır.
4. SONUÇ
Hali hazırda tebligat posta vasıtası ile ya da memur eli ile gerçekleşmektedir. Manuel ortamda gerçekleştirilen iş sürecinde idare ve mükelleften kaynaklı sorunlar tebligat işleminin hatalı ve gecikmeli bir şekilde gerçekleşmesine yol açabilmektedir. Manuel iş sürecinde yaşanılan hata ve gecikmeler ise gerek mükellefler gerekse idare açısından istenilmeyen sonuçlara neden olmaktadır.
Vergilendirme işlemlerinde idare ile mükellef arasında sağlıklı bir iletişim sağlanması için tebligat sürecinin hatasız ve hızlı olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Tebligat sureti ile yürütülen iletişimin açık, doğru ve süratli bir şekilde gerçekleştirilmesi Vergi İdaresi için olduğu kadar mükellefler için de büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak; mükellefler için yeni bir elektronik hizmet çeşidi olarak hayata geçirilen “Elektronik Tebligat” uygulamasının mali çevrelerin bundan sonraki iş hayatında vazgeçilemez bir unsur olarak yerini alacağı düşünülmektedir.
———————————-
Elektronik Tebligat Talep Bildirimleri (PDF)
Daha Fazla Bilgi İçin TIKLAYINIZ
KAYNAKÇA
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu
456 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
467 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
