Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
[email protected]
Türk Bürokrasisinde en çok şikâyet edilen konuların başında hantal yapı ve yapısal dönüşüme karşı var olan dirençtir. Bu noktada bu gelenekçi yaklaşımın başını hiç kuşkusuz Maliye Bakanlığı çekmiştir. Ancak Elektronik İmza Kanunu’nun[1] 2004 yılında yürürlüğe girmesi ile birlikte devlet uygulamalarında topyekûn dönüşüm başlamıştır. Bu noktada Maliye Bakanlığı e-devlet uygulamalarının öncüsü olmaya başlamış, e-defter, e-fatura, e-arşiv, e-tebligat ve e-yoklama bu uygulamaların başında yer almaktadır.
Bu uygulamaların temel amacı, özellikle yüksek sayıda yasal belge ve kayıt ile ilgili süreçleri kâğıt ortamında yürütmek zorunda olan mükelleflere gelişen teknolojiye uygun yeni usul ve esaslar ile verimlilik ve maliyet avantajı sağlamaktır.
e- Arşiv
Bilindiği üzere e-Arşiv uygulaması, 433 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[2] ile yürürlüğe girmiş, 443 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[3] ile bazı değişiklikler yapılarak yeniden düzenlenmiştir.
e-Arşiv, Vergi Usul Kanunu uyarınca kağıt ortamında düzenlenmek, muhafaza ve ibraz edilmek zorunluluğu bulunan faturanın elektronik ortamda düzenlenmesi ve ikinci nüshasının elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesine imkan tanıyan bir uygulamadır.
e-Arşiv uygulamasının amacı, e-Fatura’ya tabi olmayan şirketler ve şahıslar için düzenlenecek faturaların elektronik ortamda hazırlanması, gönderilmesi ve saklanmasıdır. E-Arşiv faturası düz kâğıda basılarak verilebileceği gibi mükellefin talebi doğrultusunda elektronik ortamda e-mail ile de gönderilebilir ve sorgulanabilir.[4]
Buna göre, İnternet üzerinden mal ve hizmet satışı yapan ve 2014 yılı gelir tablosu brüt satış hasılatı tutarı “5 milyon lira ve üzerinde olan mükellefler”, en geç 01.01.2016 tarihine kadar e-Arşiv Uygulamasına geçmek zorundadır. Kapsama giren mükelleflerin belirlenen tarihten önce e-fatura ve e-arşiv başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlamaları gerekmektedir.
e-Defter ve e-Fatura Uygulaması
e-Fatura uygulaması, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu‘nun Mükerrer 242’nci maddesinin iki numaralı fıkrası ile Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden elektronik fatura kullanımına ilişkin usul ve esasları 397 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[5] ile belirlemiş ve 421 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[6]ile bazı mükellef gruplarına elektronik defter tutma ve elektronik fatura uygulamasına dahil olma zorunluluğu getirilmiştir. Bu uygulamaların amacı ise, mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarının artırılması ile kayıt dışılığın izlenerek önlenmesidir.
454 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[7] ile de “Elektronik Defter” ve “Elektronik Fatura” kullanma zorunluluğu getirilen mükelleflerin kapsamı genişletilmiştir. Bu kapsamda, 2014 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler 01/01/2016 tarihinden itibaren elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasına geçmek zorundadır.
e-Tebligat
Elektronik Tebligat, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 456 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[8] hükümlerine göre tebliği gereken belgelerin, E-Tebligat sistemi ile mükelleflerin elektronik adreslerine tebliğ edilmesidir.
Buna göre, 28/12/2015 tarihi itibariyle zorunluluk kapsamında bulunan 1.232.000 gelir vergisi ve 389.000 kurumlar vergisi mükellefi uygulamadan yararlanmak için başvuruda bulunmuştur. Ancak, uygulamalardaki gecikmeleri bertaraf etmek ve mükelleflerin ceza mükellefiyetine girmemesi için e-Tebligat sistemine başvuru süreleri 467 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği [9] ile 01/04/2016 tarihine kadar uzatılmıştır.
Kurumlar vergisi mükellefleri, Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlar belirlenen sürelerde bildirimde bulunarak elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmak zorundadır. e-Tebligat sistemine dahil olmak zorunda olan mükelleflerimiz, süresinde bildirimde bulunmaz ise Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası ile cezalandırılır.
e-Tebligat sistemi ile gönderilen belgeler, mükellefin elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılır ve ayrıca posta yoluyla tebligat yapılmaz.
Örneğin, Ödeme emri mükellef kurumun elektronik adresine 01.01.2016 tarihinde tebliğ edilmiştir. Adrese ulaştığı tarihini takip eden 06.01.2016 tarihinde tebliğ edilmiş sayılacaktır. Tebliğ edilen gün hariç 7 gün içinde yani 13.01.2016 tarihine kadar Vergi Mahkemesinde dava açılması gerekir.
e-Yoklama
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 132/A maddesi ile mükellefiyetle ilgili maddî olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak ve tespit etmek olarak tanımlanan yoklama faaliyetlerinin elektronik ortamda yapılabilmesi ve sonuçlarının etkin bir şekilde izlenebilmesi amacıyla “Elektronik Yoklama” müessesesi getirilmiştir. Konu ile ilgili düzenlemeleri açıklamak ve yön vermek amacıyla 453 Seri No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[10] yürürlüğe girmiştir.
Mükellef ve mükellefiyete ilişkin faaliyetlerin etkin ve hızlı şekilde kavranması ve kayıt altına alınması ve suretle yoklama faaliyetlerinin etkinliğinin ve verimliliğinin artırılması için gelişen bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması, bu faaliyetlerin dinamik ve organize bir yapıda yürütülmesi ve gelişen teknolojiye uygun hale getirilmesi için yoklamaların elektronik ortamda yapılması imkanı getirilmiştir.
Elektronik Yoklama Sistemi (EYS) ile, nezdinde yoklama yapılanın elektronik imza aracı bulunması durumunda; nezdinde yoklama yapılan kişi veya yetkilisi tarafından elektronik imza aracı kullanılarak e-yoklama fişi imzalanır. Yoklama yapılan veya yetkilisi tarafından imzalanan e-yoklama fişi, yoklamaya yetkililer tarafından elektronik ortamda onaylanarak imzalanma süreci tamamlanır. Elektronik ortamda yoklama fişinin tanzimi sırasında nezdinde yoklama yapılana veya yetkilisine ulaşılamazsa, e-yoklama fişinin çıktısı alınarak mükellefin bilinen adresine 7 gün içerisinde gönderilir.
[1] 23.01.2004 tarih ve 25355 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2] 30.12.2013 tarih ve 28867 Mükerrer R.G Yayımlanmıştır.
[3] 30.12.2014 tarih 29221 sayılı R.G Yayımlanmıştır.
[4] http://www.nebim.com.tr
[5] 05.03.2010 tarih ve 27512 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[6] 14.12.2012 tarih ve 28497 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[7] 20.06.2015 tarih ve 29392 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[8] 27.08.2015 tarih ve 29458 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[9] 29.12.2015 tarih ve 29577 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[10] 20.06.2015 tarih ve 29392 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
