Bankalarca Risk Yönetimi Kamuya Yapılacak Açıklamalar
23 Ekim 2015 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 29511
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar, Genel Hükümler ve İlkeler
Amaç ve kapsam
Madde 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, bankaların konsolide ve konsolide olmayan risk yönetimi bilgilerinin kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
(2) Bankalar, bu Tebliğde düzenlenen konsolide risk yönetimine ilişkin tablolar ve şablonlardan yararlanarak konsolide olmayan açıklamaları da düzenlemekle ve kamuya açıklamakla yükümlüdür.
(3) Bu Tebliğde yer alan risk yönetimine ilişkin açıklamalar ile 28/6/2012 tarihli ve 28337 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankalarca Kamuya Açıklanacak Finansal Tablolar ile Bunlara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar Hakkında Tebliğin üçüncü bölümünde yer alan risk yönetimine ilişkin açıklamalar bir bütün oluşturmaktadır.
Dayanak
Madde 2 – (1) Bu Tebliğ, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 37, 38 ve 93 üncü maddeleri ile Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 36 ncı maddesi hükmüne dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 3 – (1) Bu Tebliğde yer alan;
a) Banka: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları,
b) Finansal rapor: 1/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer alan ara dönem ve yıl sonu finansal raporunu,
c) Kanun: 5411 sayılı Bankacılık Kanununu,
ç) Kurum: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,
d) Kurul: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunu,
e) Kolektif yatırım kuruluşu: 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa ilişkin alt düzenlemelerde belirtilen yatırım ortaklığı ve yatırım fonları ile muadil yabancı ülke düzenlemeleri uyarınca kolektif yatırım kuruluşu olarak kabul edilen kuruluşları,
f) Yasal konsolidasyon: 8/11/2006 tarihli ve 26340 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılan konsolidasyonu,
g) Muhasebesel konsolidasyon: 8/11/2006 tarihli ve 26340 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğin 5 inci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında yapılan konsolidasyonu,
ğ) Üst düzey yönetim: Banka genel müdür ve genel müdür yardımcıları, iç sistemler kapsamındaki birimlerin yöneticileri ile başka unvanlarla istihdam edilseler dahi, danışmanlık birimleri dışındaki birimlerin, yetki ve görevleri itibarıyla genel müdür yardımcısına denk veya daha üst konumlarda görev yapan yöneticileri,
h) Üst yönetim: Banka yönetim kurulu ile üst düzey yönetimi,
ifade eder.
Genel hükümler
Madde 4 – (1) Bankalar, risk yönetimine ilişkin bilgilerini kolay ulaşılabilir ve ölçüm ve değerlendirme yapabilme imkanı tanıyacak şekilde finansal raporun bir unsuru olarak ayrı bir başlık altında kamuya açıklar.
(2) Bankalar internet sayfalarında bu Tebliğin yürürlük tarihi baz alınarak risk yönetimi açıklamalarına ilişkin en az 5 yıllık arşiv oluşturur.
(3) Risk yönetimi açıklamalarına ilişkin tablolar ve şablonlar bu Tebliğe ekli Ek-1’de yer alan çizelgede belirtilen formatlar ve raporlanma sıklığı esas alınarak kamuya açıklanır.
(4) Risk yönetimi açıklamaları finansal raporların tabi olduğu iç denetim ve iç kontrol sürecine tabi tutulur.
(5) Bankalar, risk yönetimi açıklamalarının tabi olduğu iç denetim ve iç kontrol süreçlerini kapsayan yönetim kurulu onaylı yazılı politikalar oluşturur. Bu politikaların temel unsurlarına yıl sonu risk yönetimi açıklamalarında yer verilir. Risk yönetimi açıklamaları, Türkiye’de kurulu bankaların yönetim kurulu başkanı, denetim komitesi üyeleri, genel müdürü, finansal raporlamadan sorumlu genel müdür yardımcısı ve ilgili birim müdürü veya bu unvanlara eş değer kişiler tarafından ad, soyad ve unvan belirtilmek suretiyle, yönetim kurulu tarafından kabul edilen iç kontrol süreci ile uyumlu olacak şekilde hazırlandığı belirtilerek imzalanır. İmza yükümlülüğü, Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan bankalarda müdürler kurulu üyelerince yerine getirilir.
(6) Bu Tebliğde yer verilen risk yönetimi açıklamalarının sır kapsamında bilgiler içermesi durumunda bu bilgiler kamuya açıklanmayabilir. Ancak ilave açıklamalar kısmında bu bilgilerin açıklanmamış olduğu ve açıklanmama sebebi açıklanır.
Risk yönetimi açıklamalarına ilişkin kriterler
Madde 5 – (1) Bankaların risk yönetimi açıklamaları, şeffaf ve yüksek kaliteli risk yönetimi açıklamalarının oluşturulmasını, bankanın iş yapısı ve risklerinin anlaşılmasını ve karşılaştırılabilir olmasını teminen aşağıda belirtilen kriterlere uygun yapılır:
a) Açıklamaların anlaşılır olması gerekir. Açıklamalar anlaşılır şekilde sunulur ve rahatça erişilebilir bir ortam aracılığıyla kamuya açıklanır. Önemli bilgiler vurgulanır ve kolaylıkla bulunabilir şekilde açıklanır. Karmaşık konular basit bir dille açıklanır. İlgili risk bilgileri birlikte sunulur.
b) Açıklamalar kapsamlı yapılır:
1) Açıklamalar bir bankanın ana faaliyetleri ile önemli tüm risklerini, ilgili verilerle destekleyerek ortaya koyar. Raporlama dönemlerinde yer alan risk tutarları arasındaki önemli değişiklikler yönetimin konuya ilişkin almış olduğu aksiyon ile birlikte açıklanır.
2) Açıklamalar, bir bankanın riskleri tespit etmesi, ölçmesi ve yönetmesi için gereken süreç ve yöntemler hakkında nicel ve nitel bilgiler verir. Bu açıklamalar banka yapısının karmaşıklık düzeyi ile orantılı olarak detaylandırılır.
3) Açıklama yaklaşımının, üst yönetimin riskleri ve stratejileri nasıl yönettiklerini yansıtabilecek şekilde esnek olması ve bankaların risk iştahının daha iyi anlaşılması konusunda yardımcı olması gerekir.
c) Açıklamaların anlamlı olması gerekir. Açıklamalar piyasanın dikkatini çekecek bilgilerden oluşur ve bankanın önemli mevcut ve olası riskleri ile bunların nasıl yönetildiğine dikkat çeker. Anlamlı olduğu durumlarda bilanço ya da gelir tablosundaki kalemlerle bağlantı sağlanır. Anlamlı olmayan ya da faydalı bilgi içermeyen açıklamalardan kaçınılır. Daha önce anlamlı olmakla birlikte artık anlamlı ya da ilgili olmayan bilgiler açıklanmaz.
ç) Açıklamalar zaman içinde tutarlı yapılır. Açıklamalar ilgili tarafların, bankanın önemli faaliyet kollarındaki risk profilini anlayabilmelerine imkan verecek şekilde zaman içinde tutarlı yapılır. Bankaya özgü; düzenleyici ya da piyasa gelişmelerinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere eklenen, çıkarılan açıklamalar ve önceki dönem raporlamasından farklılığa sebep olan önemli değişiklikler vurgulanır ve açıklanır.
d) Açıklamalar diğer bankalarla karşılaştırılabilir şekilde yapılır. Açıklamaların detay düzeyleri ve sunum formatları, ilgili tarafların bankaların faaliyetleri, ölçümleri, riskleri ve risk yönetimleri hakkında bankalar ve ülkeler arasında anlamlı karşılaştırma yapmasına imkan tanır.
Tablolar ve şablonlar
Madde 6 – (1) Açıklamalar tablo ya da şablon biçiminde sunulur. Şablonlar, tanımlar dikkate alınarak nicel veri ile doldurulur. Genel itibarıyla nitel bilgiler içeren tablolarda gerekli durumlarda nicel veriye de yer verilir. Bankalar tablo olarak bilgi sunarken tercih ettikleri formatı seçebilirler. Tablolar ve şablonlarda kullanılan kısaltmalar bu Tebliğe ekli Ek-2’de yer almaktadır.
(2) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan kritere uygun olarak şablon ve tablolarda anlamlı bilgi sunulur. Bankaların değerlendirmesini gerektiren açıklamalar KRD, KR4, KR5, KRE, KR9, KKR3, KKR4, PRB, PR1 ve PR4 kodlu tablo/şablonların kapsamlarında belirtilmiştir. Bu tablo ve şablonlardaki açıklamalar geniş kapsamlı olarak sunulur. Risk tutarı ve risk ağırlıklı tutarın önemli büyüklükte olmaması ya da başka nedenlerle bir şablon ya da tablodaki bilginin ilgili taraflar açısından anlamlı olmaması durumunda bilginin tamamı ya da bir kısmının açıklanmaması tercih edilebilir. Bu durum ilave açıklama kısmında belirtilir. Açıklama gerekliliği dışında tutulan risk sınıfları ve bu risk sınıflarının temsil ettiği toplam risk ağırlıklı tutar kamuya açıklanır.
(3) Sabit formatı olan şablonlar ilgili formatta belirtildiği şekilde banka tarafından doldurulur. İlgili bir satır ya da sütunun bankanın faaliyetleri açısından anlamlı olmaması ya da ilgili taraflar açısından bilginin önemsiz olması durumlarında bankanın şablondan ilgili satırı ya da sütunu silmesi mümkündür. Satır ya da sütunun silindiğinin anlaşılabilmesi için izleyen satır ya da sütun numaraları değiştirilmez. Bankanın yeni satır/sütun açarak ilave açıklamaya yer vermek istemesi durumunda mevcut satır ya da sütun numaralarını takip edecek şekilde yeni satır ya da sütun açılabilir.
(4) Esnek formatı olan şablonlarda banka kendisine uygun formatta ya da bu Tebliğde belirtilen formatta gereken bilgileri sunar. Tablolardaki nitel bilginin sunumu için format belirlenmemiştir. Bilginin bankaya özgü biçimde sunulması durumunda bilgi, ilgili formatın gerektirdiği bilgilerle karşılaştırılabilir şekilde ve benzer detayda sunulur.
Açıklamaları tamamlayan nitel açıklamalar
Madde 7 – (1) Raporlama dönemleri arasındaki önemli değişiklikler ile piyasa katılımcılarının ilgisini çekebilecek hususlar sabit ve esnek formatlı şablonlarda sunulan nicel bilgiyi tamamlayıcı olarak ilave açıklamalarla sunulur. İlave açıklama formatını banka belirler.
(2) İlave nicel ve nitel açıklamalar bankanın üstlendiği risk pozisyonu hakkında piyasa katılımcılarına daha fazla bilgi sunar ve piyasa disiplinini teşvik eder.
(3) Açıklama bankanın iş modeli ile ilgili olup mevcut açıklamalarında yeterince kapsanmayan bilgilerin sunulmasına imkan tanır. Bankanın açıkladığı ilave nicel bilgi piyasa katılımcılarının analiz yapmasını sağlar. Nicel bilgiler nitel bilgiler ile desteklenir. Açıklamanın 5 inci maddede belirtilen kriterlerle uyumlu olması gerekir.