Dr. Murat KOÇ
Yeminli Mali Müşavir
[email protected]
1. Giriş
Sergiler, fuarlar ve panayırlar belli zamanlarda kurulup; içinde belli bir süre içinde çeşitli eser ve ürünlerin tanıtıldığı, gösterime sunulduğu ve sergilendiği organizasyonlardır.
Tasarımın ve görselliğin ön plana çıktığı alanlarda talep edenler ile arz edenlerin bir araya gelmesi birbirleri ile iletişime geçmesi son derece önemlidir. Bu amaçla düzenlenen fuar, sergi ve panayırlarda sergilenen ürünler büyük çeşitlilik göstermektedirler. Bir fuar, sergi ve panayırda değişik işkollarının her türlü ürünü sergilenebileceği gibi, tek bir işkolunun, hatta bir işkolunun özel bir dalının ürünlerini kapsayan sergilemeler de yapılabilmektedir. Örneğin, dünyanın birçok ülkesinde ulusal ya da uluslararası düzeyde kitap, bilgisayar, giyim, mobilya, hediyelik eşya, otomotiv fuarları düzenlenmektedir.
Çeşitli ülkelerce reel sektörü güçlendirmek, katılımcı firmalara iç ve dış pazarda yeni imkanlar sunmak, hem ülke ekonomisine hem de katılımcılara katkı sağlamak, bu arada ülke tanıtımını da gerçekleştirmek amacıyla fuar, sergi ve panayır düzenlenmekte ve ülke içinden ve ülke dışından katılımı arttırmak amacıyla çeşitli teşvikler ve özendirici uygulamalar getirilmektedir.
Biz de bu çalışmamızda; fuar sergi ve panayır katılımcılarına uygulanan teşvik uygulamalarından biri olan, yabancıların ülkemizde yapılan fuar, sergi ve panayırlara katılımda aldıkları mal ve hizmetler dolayısıyla ödemiş oldukları KDV’nin iade edilmesine ilişkin uygulamayı aktarmaya çalışacağız.
2. Uygulama Nerede Düzenlenmiş Bulunmaktadır?
Türkiye’de ikamet etmeyen fuar, sergi, panayır katılımcılarına yapılan teslim ve hizmetlerde katma değer vergisi iadesi uygulaması 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. Maddesinin 1-b alt bendinde 4731 sayılı kanun ile yapılan değişiklik ile getirilmiş bulunmaktadır.
Kanunun (11/1-b) maddesinde, Türkiye’de ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri KDV’nin, karşılıklı olmak kaydıyla iade edileceği ve Maliye Bakanlığı’nın iadeden faydalanacak mal ve hizmetler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Kanunda yapılan bu düzenleme ve Maliye Bakanlığı’na verilen yetkiye istinaden uygulamaya ilişkin detaylar da; KDV Genel Uygulama Tebliği’nin II. İSTİSNALAR ana bölümünün A. İHRACAT İSTİSNASI alt bölümünün 6. kısmında yapılmış bulunmaktadır.
3. İstisnanın Kapsamı
3065 sayılı Kanunun (11/1-b) maddesindeki bu istisnadan yararlanacakların;
a- Türkiye’de ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin bulunmaması,
b- Türkiye’de KDV, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyetini gerektiren herhangi bir faaliyetinin olmaması,
c- Bu kapsamda satın alınacak mal ve hizmet bedellerinin KDV dahil 213 sayılı Kanunun 232 nci maddesinde öngörülen ve ilgili dönemde uygulanmakta olan fatura düzenleme sınırını aşması, (Bu miktar 2015 yılında 880,00 TL olarak uygulanmaktadır. Bu miktara, istisnadan yararlanmak şartıyla birden fazla mal veya hizmet dahil edilebilir)
d- Fuar, panayır ve sergilere katılımda ise mal teslimi ve hizmet ifasının münhasıran bu işlerle ilgili olması,
Gerekmektedir.
Örneğin: Türkiye’de düzenlenen fuara veya sergiye katılım sağlayan yabancı firmanın, fuarın veya serginin yapıldığı yerdeki stant kiralama, buradaki elektrik, su ve benzeri genel giderler, fuara katılım nedeniyle Türkiye’deki konaklama giderlerine ilişkin olarak ödenen KDV tutarları iade konusu yapılabilir.
4. İade Uygulaması Nasıl Olmaktadır?
Fuar, panayır ve sergilere katılan yabancı kişi/firmalar, ödedikleri KDV’nin iadesini talep edebilirler. Bunların, kendi ülkelerinde bağlı bulunduğu vergi dairesinden (ülkesine göre ilgili idareden) temin edilecek ve vergi mükellefiyetinin bulunduğunu gösteren bir belgeyi ibraz etmeleri gerekir. Bu belge, ilgilinin ad ve soyadını/firma adını (unvanını), kendi ülkesinde bağlı bulunduğu vergi dairesini, faaliyet konusu ve adresini içerecek şekilde düzenlenir.
Söz konusu işlemler nedeniyle ödenen KDV’nin karşılıklı olmak kaydıyla iadesi, fuar, panayır ve sergiye katılım ile ilgili olarak da bu faaliyetin yapıldığı yerdeki vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlığın belirleyeceği vergi dairesi tarafından yerine getirilir. Bu amaçla iade talebinde bulunacak kimselerin veya vekalet verdiği kişilerin hangi vergi dairesinin yetkili olduğunu ilgili vergi dairesi veya defterdarlıktan öğrenmeleri gerekecektir.
Bu işlemler nedeniyle, takvim yılının birer aylık dönemleri itibarıyla iade talep edilebilir. İade, nakden veya banka havalesi ile yapılır.
Fuar, panayır ve sergilere katılım dolayısıyla satın alınan mal ve hizmetlerin niteliği, miktarı ve tutarına ilişkin bilgileri içeren ve 213 sayılı Kanun hükümlerine göre düzenlenmiş fatura veya serbest meslek makbuzunun olması gerekir.
4.1. İade Talebinde Aranılacak Belgeler Nelerdir?
İade talebi, ilgili vergi dairesine verilecek bir dilekçe ile yapılır. Bu dilekçeye aşağıdaki belgelerin eklenmesi gerekmektedir.
- KDV Genel Uygulama Tebliğinin ekinde yer alan iade talep formu, (bu iade talep türünde kullanılacak dilekçe tebliğ ekindeki EK 5 dilekçesidir)
- İadenin herhangi bir aracı tarafından talep edilmesi halinde noter onaylı “vekaletname” belgesi,
- Fuar, panayır ve sergilere katılanların gerçek kişi olması, halinde bunlara ait pasaportların noter onaylı fotokopisi,
- Kendi ülkelerinde vergi mükellefiyetini gösteren “vergi mükellefiyeti” belgesi, (iadenin tekrarlanması durumunda bu belgenin yeniden ibrazına gerek yoktur.)
- Yapılan harcamalara ilişkin olarak 213 sayılı Kanun hükümlerine göre düzenlenmiş fatura veya serbest meslek makbuzunun asılları veya noter onaylı suretleri.
4.2. İadeye Konu Olacak Tutarlara Göre İadeler Nasıl Yapılacaktır?
1.000 TL’yi aşmayan nakden iade talepleri, belgelerin ibraz edilmesi üzerine vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.
İade edilecek tutarın, 1.000 TL’yi aşması durumunda, aşan kısmın iadesi vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde vergi inceleme raporu beklenmeden iade yapılır. Teminat, vergi inceleme raporuna dayanılarak çözülür. Vergi dairesince ödeme belgesine, vergi inceleme raporunun bir örneği, teminat gösterilmişse teminata ilişkin alındının bir örneği eklenir.
4.3. İade Talebinin Değerlendirilmesi
Fuar, panayır ve sergilere katılan yabancı kişi veya firmaların, bu işlemden kaynaklanan nakden iade talebinin 1.000 TL’yi aşması durumunda, aşan kısmın iadesi vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. Bu iade türünde iki yöntemle iade yapılabilmektedir. Bunlar; ;
a) Teminat Karşılığı İade
İade hakkı sahibinin bu işlemden kaynaklanan nakden iade taleplerinde teminat gösterilmesi halinde vergi inceleme raporu beklenmeden, iade yapılır. Söz konusu teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür.
Vergi dairesince ödeme belgesine, vergi inceleme raporunun bir örneği, teminat gösterilmişse teminata ilişkin alındının bir örneği eklenir.
b) Vergi İnceleme Raporu ile İade
İade hakkı sahibinin, teminat göstermemesi halinde iade talebi vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.
Nakden iade için, iade talep dilekçesi ve iade için aranan belgelerin eksiksiz ve tam olarak verilmiş olması gerekir.
Talep, iade talep dilekçesi ve yukarıda sayılan belgelerin tamamlanıp, iade hakkı sahibinin talebine bağlı olarak aşağıda belirtilen şartların (teminat/VİR) gerçekleşmesinden sonra yerine getirilir.
5. Sonuç
Günümüzde sergi, fuarlar ve panayırlar; bazen mal satma amacından çok, belirli bir ülkenin ya da dönemin sanayi ya da sanat alanındaki gelişimini ortaya koymak için düzenlenmektedir. Zaman içerisinde özellikle ulaşım imkanlarının gelişmesi sonucunda büyük fuar, sergi veya panayırlar milyonlarca insan tarafından gezilmektedir. Bu fuarlara gelen kişilerin harcadığı tutarlar ülke ekonomisine de destek olmaktadır.
Ülkemizde 4731 sayılı kanun ile yapılan değişiklik ile KDV mevzuatımıza eklenmiş olan hükümler ile yabancı gerçek ve tüzel kişilerin ülkemize gelerek bu tür etkinliklere katılımının özendirilmesi amaçlanmış, bu amaçla bu kişilerin yurt içinde gerçekleştirecekleri mal ve hizmet alımları açısından istisna uygulaması düzenlenmiş ve bu kişilerin ödemiş oldukları KDV’nin belirli koşulların gerçekleşmesi sonucunda iade edilmesinin yolu açılmıştır.
Bu tür uygulamalar hem ülkeye döviz girişini arttırmakta, hem ülke tanıtımına ve hem de ülke ekonomisine olumlu katkılar sağlamakta olduğundan etkin olarak kullanılması olumlu sonuçlar doğuracaktır.
Kaynakça;
1-3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
2- Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği,
3- GİB KDV İade Rehberi
