MESAJ;
Mali mevzuat alanında 15 yılı aşkın bir süreyle kamuoyuna katkıda bulunan, alanında en çok takip edilen ve her gün binlerce kişinin güne başlarken yol haritası olarak göz attığı www.alomaliye.com sitesinin 15. yılını ve yeni web sitesini tebrik ederim.
Başta, sitenin kurucusu meslektaşımız Sn. Şaban ABACI olmak üzere, Sn. Fatih ABACI ile tüm çalışanlarına ve katkıda bulunan yazarlarına teşekkür eder, başarılarının devamını dilerim.
Talha APAK -YMM
www.alomaliye.com
Yayın Kurulu Başkanı
————————————————————————————————————————————
Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
t.apak@apakymm.com
apakymm@gmail.com
T.C. Anayasasının 73. Maddesinde “vergi ödevi” aşağıdaki şekilde düzenlenmiş bulunmaktadır.
Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne, vergi ödemekle yükümlüdür.
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.
Buraya kadar bir sorun yok. Ancak, vergi mevzuatımız uygulamalarında maalesef hiç de sorunsuz değildir. Önemli sorunlar ve çözüm/önerileri aşağıdaki gibi sıralamak mümkün.
A.GELİR VERGİSİ KANUNU
1. Yedi gelir unsuru vergilendirilirken, son gelir unsuru olan “sair kazanç ve iratlar” konusunda vergilendirilme diğer altı gelir unsurunun vergilendirilmesi gibi net ve başarılı uygulanamamaktadır. Özellikle, arızi kazançlar ile gayrimenkul satış kazançları gerek denetimsizlik ve gerekse kayıt dışılık yüzünden çok başarılı uygulanamamaktadır. Bu da, diğer altı gelir unsurunun vergilendirilmesinde haksızlığa yol açmaktadır.
2.Gelir vergisi oranları kademeli olarak uygulanmakta olup çok yüksek kazançlar yüksek oranlı vergiye tabi olduğundan kayıp veya kaçağa yol açmaktadır.
3. Asgari ücretten vergi alınması veya bir istisna getirilmemesi kayıt dışı istihdamı teşvik etmektedir.
B. KURUMLAR VERGİSİ
1. Kurumlar vergisi oranı makul bir oran olmakla birlikte, kar dağıtım stopajının (%15) yüksek olması nedeniyle karlar işletmeden çekildiği halde usulüne uygun kar dağıtımı yapılmadığından hem vergi kaybına hem de bozuk bilançolara yol açmaktadır. Kar dağıtım stopajının %10 seviyesine acilen çekilmesi gerekmektedir.
2. Devam etmekte olan tüm indirim veya istisnalar günün koşullarına uygun olarak yeniden revize edilmeli veya kademeli olarak kaldırılmalıdır. Aksi halde, gelir vergisi mükellefleri ile karşılaştırıldığında haksız bir uygulamaya yol açmaktadır.
3. Vergi mevzuatına göre, “kanunen kabul edilmeyen” harcamaların yeniden gözden geçirilerek, bazı harcamaların kabul edilebilir hale getirilmesi sağlanmalıdır.
C. KATMA DEĞER VERGİSİ
1. Uygulanmakta olan %18 genel oranı %15 ‘çekilmeli, çok sayıda indirimli (farklı) KDV oranı uygulanmasına son verilmeli veya indirimli oran uygulaması daraltılmalıdır. Aksi halde, sektörler arası haksız rekabetin devam edeceği, kayıp/kaçağın veya sahte belge düzenlenmesinin önüne geçilemeyeceği bilinmelidir.
2. KDV iadesinin uygulamasında, özellikle nakden/mahsuben KDV iadesinde sorunlar devam etmektedir. Tüm vergi uygulamalarında incelemenin en yüksek olduğu alan KDV olmasına rağmen gerek belge düzeni ve gerekse KDV iadesi uygulamasında mevcut haliyle sıkıntılar azalmakla birlikte devam etmektedir. Haksız KDV iadesinin önüne geçilmesi gerekmektedir. Söz konusu sıkıntılar; mevzuat, belge ve muhasebe düzeni ile bürokratik sorunlar olarak öne çıkmaktadır. Bir an önce denetim mekanizması günün koşullarına uygun ve güncel hale getirilmeli, yaygınlaştırılmalı ve gerekirse özel (uzman) denetim şirketlerinden gerekli destek alınmalıdır. Raporlara bağlanarak sonuçlanan KDV iadeleri dışında mahsup yoluyla sonuçlanan KDV iadelerinde sorunlar ciddi bir boyuta ulaşmış olup, denetim elemanlarının güncel çalışmalarına engel hale gelmiş bulunmaktadır.
3. KOD uygulamasından vazgeçilmiş olmasına rağmen merkezi sistemde takip edilmekte olan “risk analizi” sistemi ile sorunlara çözüm yeterli düzeyde sağlanamamıştır. Risk analizlerine ulaşmada, meslek mensuplarına (mali müşavir ve yeminli mali müşavirlere) yetki şifresi verilerek, karşıt incelemelerde risk analizlerine, diğer belge ve bilgilere ulaşım sağlanmalı, denetim yükü azaltılması ve düzgün çalışan mükelleflerin mağduriyetleri önlenmelidir.
D. GİDER VE HARCAMA ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLERİ
1. Gelir üzerinden (gelir veya kurumlar vergisi) alınan vergilerde gerek denetim ve gerekse tahsilat sorunu yaşandığından, bütçe gereği tahsil edilmesi gerekli vergilerin temini için uzun yıllardır gider ve harcama üzerinden alınan vergilere ağırlık verilerek, hem haksız hem de adil olmayan (kolaycı) bir vergi uygulaması halen devam etmektedir.
2. Gider veya harcama üzerinden alınan vergilerin sık sık değiştirilmesi veya oranlarında değişiklik yapılması Anayasamızın 73. Maddesine uygun olmaktan her geçen gün uzaklaşmaktadır.
3. Tüketicilerin harcamaları üzerinden aldıkları belge tutarından belli bir oranda vergi iadesi (bonus) uygulamasına geçilerek belge düzeni ve disiplini sağlanarak tüketiciye ek bir sosyal destek sağlanmalıdır.
E. ORTAK HÜKÜMLER (SORUNLAR)
1. Mevzuattaki karışıklığa son verilmeli, mali mevzuat daha anlaşılır ve toplu olmalı. Bir çok konuyu içeren “torba kanun” uygulamaları yerine her konu için ayrı kanun çıkarılmalı. Vergi kanunlarındaki anlamsız maddeler kaldırılmalıdır.
2. Kayıtdışılık ile daha etkin mücadele edilmesi için gerekli yasal düzenlemeler ve denetimler hayata geçirilmeli, bozuk mali tabloların daha da bozulmaması için sık sık af ve benzeri uygulamalara son verilmeli, vergisini zamanında ödeyen ile ödemeyenler arasındaki haksızlık giderilmelidir.
3. Dördüncü “geçici vergi” döneminin kaldırılarak yıllık beyan ile birleştirilerek beyan edilmelidir.
F. DEĞERLENDİRME
Çalışmamızda; başta Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ve Katma Değer Vergisi olmak üzere vergi sistemimizdeki sorunlarla ilgili açıklamalarda bulunmaya çalışılmıştır.
Sosyal ve siyasal sorunların temelinde ekonomik sorunlar yatmaktadır. Ekonomik sorunların temellinde ise, adil olmayan gelir dağılımı yer almaktadır. Dolayısı ile; adil ve sağlıklı uygulanabilir bir vergi sistemi ülkelerin kalkınmasında, sosyal/siyasal/ekonomik gelişmişliğinde çok önemli yer tutmaktadır. Zira, vergi gelirleri, devletin toplumuna hizmet vermesi için gerekli olan en önemli kamusal kaynaktır.
Ne yazık ki, ülkemizin vergi sitemindeki sorunlar hep arka planda bırakıldığı için sosyal ve ekonomik sorunlara çözüm bulmakta zorlanılmaktadır. Hiç değilse, kurumlar vergisine bağlı olarak yapılan kar dağıtımında uygulanmakta olan % 15 stopajın ivedi olarak makul veya uygulanabilir bir seviyeye getirilerek, kurumların daha sağlıklı ve gerçekçi bilançoların çıkarılması sağlanmış olacaktır.