Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM.Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Giriş;
Bilindiği üzere e-devlet projesi, devlet hizmetlerinde verimliliği artırmak ve çağdaş toplum gereği olarak devlet ile vatandaş arasındaki her türlü ödev ve yükümlülüklerin karşılıklı olarak “dijital ortamda” sürekli ve güvenli bir biçimde gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Elektronik tebligat uygulaması da e-devlet uygulaması bir parçasıdır.
E-tebligat uygulamasına ilişkin yasal düzenlemeler aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir.
- Elektronik tebligata ilişkin ilk düzenleme 14 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 18. Maddesinin 3.fıkrasında (Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılır.) ile 1525. Maddesinde 2.fıkrasında (Kayıtlı elektronik posta sistemine, bu sistemle yapılacak işlemler ile bunların sonuçlarına, kayıtlı posta adresine sahip gerçek kişilere, işletmelere ve şirketlere, kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcılarının hak ve yükümlülüklerine, yetkilendirilmelerine ve denetlenmelerine ilişkin usul ve esaslar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından bir yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren beş ay içinde yayımlanır.) yer almıştır.
- 25 Ağustos 2011 tarihinde Resmi Gazetede Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan tarafından “Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) Sistemine İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır.
- 7021 sayılı tebligat kanunu esas alınarak 19 Ocak 2013 Tarihli Resmi Gazetede “Elektronik Tebligat Yönetmeliği” yayınlanmıştır.
- 1 Ağustos 2010 tarihinde resmi gazetede yayınlanan 6009 sayılı 7.maddesi ile 213 sayılı Kanununa “Elektronik ortamda tebliğ” başlıklı 107/A maddesi eklenmiştir.
(Madde 107/A (Yürürlük;04.08.2010) Bu Kanun hükümlerine göre tebliğ yapılacak kimselere, 93 üncü maddede sayılan usullerle bağlı kalınmaksızın, tebliğe elverişli elektronik bir adres vasıtasıyla elektronik ortamda tebliğ yapılabilir.) - 6545 sayılı kanunun 87 maddesi ile 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanuna “Elektronik tebligat 9/A” maddesi eklenmiştir. (Bu Kanun ve 7/2/2013 tarihli ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun uygulanması kapsamında yapılacak tebligatlar, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununun 7/A maddesinde düzenlenen elektronik tebligata ilişkin usullere bağlı olmaksızın, elektronik ortamda tebliğ edilebilir ve tebligata elektronik ortamda cevap verilmesi istenebilir. Bu şekilde yapılan tebligatlar karşı tarafa ulaştığında tebliğ edilmiş sayılır. Bu Kanunun 9/A maddesi gereğince getirilen elektronik tebligata ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen kişi, kurum veya kuruluşlara Başkanlık tarafından her bir tespit için on bin Türk lirası idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı iki yüz elli bin Türk lirasını geçemez.)
- 7 Nisan 2015 tarihinde resmi gazetede yayınlanan 6637 sayılı Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 5 maddesi ile 213 sayılı Kanunun 107/A maddesine “Elektronik ortamda tebliğ” ekleme yapılmıştır. (Elektronik ortamda tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır. Maliye Bakanlığı, elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili her türlü teknik altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirmeye ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacakları ve elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Şeklinde düzenleme yapılmıştır. Yürürlük; 07.04.2015)
- 27.08.2015 tarih ve 29458 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 456 Sıra Nolu VUK Genel Tebliğiyle Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tebliği gereken evraka ilişkin tebligatın elektronik ortamda yapılmasına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Bu yazının konusu 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren uygulamaya girecek olan “Elektronik Tebligat” uygulamasının Maliye Bakanlığı bünyesinde kayıtlı bulunan vergi mükelleflerinin e-tebligat kapsamındaki zorunluluklarını içermektedir. Elektronik Tebligat uygulaması Türkiye genelinde Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı vergi daireleri ile mal müdürlüklerinde kayıtlı Ağustos-2015 ayı itibari ile 1.820.863 Gelir vergisi, 689.935 kurumlar vergisi mükellefi kapsamaktadır.
Uygulama; Vergi dairelerince düzenlenen ve muhataplarına Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine göre daha önce elden veya posta yolu ile tebliğ edilmesi gereken evraklar 27.08.2015 tarih ve 29458 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 456 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği kapsamında, 01.01.2016 tarihinden itibaren Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla elektronik ortamda tebliğ edilecektir. Yapılan düzenlemeye göre;
Elektronik tebligat uygulamasına, 01.01.2016 tarihi itibariyle başlanılacaktır. Ancak bu tarihten önce bildirimde bulunanlara 01.10.2015 tarihinden itibaren elektronik tebligat yapılabilinecek.
Tebliğ ile 01.01.2016 tarihinden itibaren elektronik adres kullanma zorunluluğu getirilen ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılabilecek olanlar şu şekilde belirlenmiştir.
- Kurumlar vergisi mükellefleri
- Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlar (Kazançları basit usulde tespit edilenlerle gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler hariç)
- İsteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep edenler.
Kendisine elektronik adres kullanma zorunluluğu getirilen vergi mükellefler en geç 01.01.2016’ya kadar elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmak zorundadırlar.
Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Bildirimi
Kurumlar vergisi mükellefleri tebliğin ekinde yer alan “Şirketler ve Diğer Tüzel Kişiler İçin Elektronik Tebligat Talep Bildirimi” ni kanuni temsilcileri veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik, özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine bizzat teslim edeceklerdir.
01.01.2016 tarihinden sonra mükellefiyet tesis ettiren kurumlar vergisi mükellefleri ise işe başlama tarihini takip eden 15 gün içerisinde Elektronik Tebligat Talep Bildiriminde bulunmak zorundadır.
Gelir Vergisi Mükelleflerinin Bildirimi
Gelir vergisi mükellefleri tebliğin ekinde yer alan “Gerçek Kişiler İçin Elektronik Tebligat Talep Bildirimi”ni internet vergi dairesinde elektronik ortamda doldurmaları ve elektronik tebligat sistemini kullanmaya başlamaları gerekmektedir. Bu mükelleflerin, söz konusu bildirimi kendileri veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine bizzat vermeleri de mümkündür. İnternet vergi dairesini kullanarak elektronik ortamda bildirimde bulunan gelir vergisi mükelleflerine internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi verilmeyecek olup bu mükellefler sisteme her girişlerinde sistem tarafından kimlik doğrulaması yapılmak suretiyle elektronik tebligat sistemini kullanabileceklerdir.
01.01.2016 tarihinden sonra mükellefiyet tesis ettiren gelir vergisi mükellefleri, mükellefiyet tesisi sırasında bizzat veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla örneği Tebliğin ekinde yer alan bildirimi doldurarak ilgili vergi dairesine vermek zorundadır.
Vergi dairesine bizzat veya vekili aracılığıyla başvuran gerçek kişi veya tüzel mükelleflerin başvuruları değerlendirilecek ve gerekli şartları taşıyan mükelleflere internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi verilecektir. Böylece bu mükellefler elektronik tebligat adresi edinmiş olacaklardır.
İsteğe bağlı olarak elektronik tebligat sistemine katılma
Kendilerine elektronik tebligat adresi bildirim zorunluluğu getirilmeyen mükelleflerde istemeleri halinde elektronik tebligat adresi edinerek, kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep edebilecekler. Bu durumda bulunan tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküller katma değer vergisi veya gelir (stopaj) vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine, gerçek kişiler ise internet vergi dairesi aracılığıyla veya ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesine bizzat veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla başvuruda bulunarak sistemi kullanmaları mümkündür.
Elektronik tebligat sisteminin işleyişi
Uygulama başlama tarihi: Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre vergi dairesi tarafından 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren tebliği gereken evrak, elektronik imza ile imzalanacak ve vergi dairesi adına başkanlık tarafından tebliğ yapılacak muhatabın elektronik tebligat adresine iletilecektir.
Sistemine erişim: İnternet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresine sahip olan gerçek ve tüzel kişiler şifreleriyle İnternet Vergi Dairesi Üzerinden elektronik tebligat adreslerine ulaşacaklardır.
İnternet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi olmayan gerçek kişiler ise sisteme her girişte yapılan kimlik doğrulaması ile elektronik tebligat adreslerine erişeceklerdir.
Tebligatın esas alınacağı tarih: Elektronik imzalı tebliğ evrakı, muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen “Beşinci Günün Sonunda” tebliğ edilmiş sayılacaktır.
Zorunluluğa uymamak ve ceza hükümleri
Elektronik tebligatın muhatabı “Elektronik ortamda tebligat yapılacak olanlar” şeklinde tanımlanmıştır. Bu nedenle Muhataplar Elektronik Tebligat Talep Bildirimini süresinde, tam ve doğru olarak vergi dairesine beyan etmekle, Beyan edilen bilgilerde meydana gelecek değişiklikleri öncesinde veya en geç değişiklik tarihinde vergi dairesine bildirmekle yükümlü bulunmaktadırlar.
Elektronik tebligat hizmetinin verilmesi ve verilen bilgilerin saklanması ile ilgili tedbirler Başkanlık tarafından alınacak olup erişilebilir şekilde arşivlerde otuz yıl süreyle saklanacaktır. Talep halinde elektronik tebligata ilişkin delil kayıtları ilgilisine veya yetkili mercilere sunulacaktır.
Elektronik tebligat sistemine dâhil olması zorunlu olup bunu yerine getirmeyenlere Vergi Usul Kanunu 148, 149 ve mükerrer 257. maddeleri uyarınca, Kanunun Mükerrer 355. maddesindeki cezai müeyyide uygulanacaktır. Ceza uygulaması sonrasında re’sen oluşturulan internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi gerçek kişilerde mükellefe, tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde doğrudan kanuni temsilcisine tebliğ edilecek ve elektronik tebligat adreslerine tebligat gönderimine başlanacaktır.
Sonuç; Elektronik tebligat uygulaması e-devlet uygulaması kapsamında bir proje olup vergi daireleri otomasyonu içinde tüm vergisel işlemlerin ve bildirimlerin elektronik ortamda yürütülmesi amaçlamaktadır. 456 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği kapsamında, 01.01.2016 tarihinden itibaren Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla elektronik ortamda tebliğ edilecek olması nedeni ile vergi mükelleflerine yapılacak tebligat için yeni bir dönem başlamış olmaktadır. Bu nedenle özellikle elektronik tebligat adresi bildirimi zorunluluğu getirilen mükelleflerin ilerde cezalı duruma düşmemeleri için uygulamanın başlangıç tarihi den önce son günü beklemeden, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlan mevzuata uygun olarak e-tebligat için gerekli müracaatlarını yapmalarında fayda vardır.