Özel İstihdam Büroları Sıkça Sorulan Sorular
1. İş ve işçi bulmaya aracılık nedir?
İş ve işçi bulmaya aracılık genel olarak;
İş arayanlarla işçi arayanların herhangi bir ortamda karşılaşmasını sağlama faaliyetidir. ILO’nun 96 sayılı Sözleşmesinde iş bulma büroları aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.
Bu Sözleşme bakımından “ücretli iş bulma büroları” tâbiri şunları ifade eder:
a) Kazanç gayesi takip eden iş bulma büroları, yani doğrudan doğruya veya dolayısıyla tarafların her hangi birinden maddi bir menfaat temini maksadıyla, bir işçiye iş, veya bir işverene işçi bulmak hususunda tavassut eden her şahıs, şirket müessese, acente veya diğer herhangi bir teşekkül; ve münhasıran veya esas itibariyle iştigal mevzuu işverenlerle işçiler arasında tavassuttan ibaret olan gazeteler ile,
b) Kazanç gayesi takip etmeyen iş bulma büroları, yani maddi bir menfaat gütmemekle beraber, işverenlerden veya işçiden, yapılan hizmet mukabilinde duhuliye, aidat veya başka herhangi bir nam altında ücret alan şirket, müessese, acente veya diğer teşekküllerin iş bulma servisleridir.”
Bu bağlamda, iş arayanlar ile işverenlerin herhangi bir ortamda üçüncü bir taraf aracılığıyla karşılaşmasını sağlama faaliyeti iş ve işçi bulmaya aracılık olarak değerlendirilmektedir. Bu faaliyetler, özgeçmiş bankası oluşturulması, iş arayanlara ait bilgilerin işverenlerin bilgisine sunulması, iş ve işçi bulma ilanının yayınlanması gibi faaliyetlerdir.
Özetle, iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti gerçek ve tüzel kişiliklerce;
– doğrudan ya da dolaylı olarak,
– gelir amacı olsun, olmasın,
– işyerinde ve/veya internet üzerinden,
– bağımsız olarak ya da ek olarak sadece bu amaca yönelik olarak yayımlanan gazete, dergi, vb. yayınlar aracılığı ile,
– tam ya da kısmi zamanlı işlerde,
yapılan iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerini kapsar. Bu faaliyetlerin yapılabilmesi için Kurumdan izin alınması gerekir.
2. Özel istihdam bürosu tanımı
İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapmak üzere Kurumca izin verilen, bir işyerinde veya 9/6/2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzer yayın araçlarından biri ile faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilerdir.
3. Özel istihdam büroları hakkında mevcut yasal düzenlemeler nedir?
– 4857 sayılı İş Kanununun 90. maddesi,
– 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 17-20. maddeleri,
– Özel İstihdam Büroları Hakkında Yönetmelik (01/08/2008 tarih ve 26954 sayılı Resmi Gazete),
– Türkiye İş Kurumu tarafından 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 nci Maddesine ve 4857 sayılı İş Kanununun 108 inci Maddesine İstinaden Uygulanacak İdari Para Cezaları Hakkında Tebliğ (06/08/2008 tarih ve 26959 sayılı Resmi Gazete ile 28 Temmuz 2010 tarih ve 27655 sayılı Resmi Gazete)
Bu düzenlemelere ana sayfadan (Kurumumuz/Kurum Mevzuatı) ulaşılabilir.
– 2013/1 Özel İstihdam Büroları Genelgesi.
4. Özel istihdam bürosu açma başvurusu nereye yapılacak?
Özel istihdam bürosu başvuruları Türkiye İş Kurumu il/hizmet müdürlüklerine yapılacaktır. İl /hizmet Müdürlüklerinin iletişim bilgilerine www.iskur.gov.tr adresinden ulaşılabilir.
5. Özel istihdam bürosu açabilmek için hangi belgelerle başvurulacak?
a) Yetkili kişiye ait T.C. kimlik numarası beyanı (Başvuru Formu üzerinde), yabancılar için başvuru yapılan büroda çalışmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından alınan çalışma izin belgesinin örneği,
b) Yetkili kişiye ait en az lisans düzeyinde öğrenim belgesinin örneği, yurtdışı okullardan mezun olanlar için yeminli mütercimlerce Türkçeye tercüme edilmiş diploma örneği,
c) Tacir sıfatı taşıyan yetkili kişiye ait müflis veya konkordato ilan etmemiş olduğuna ilişkin ticaret sicil memurluğundan veya ticaret mahkemelerinden alınmış belge, tacir sıfatı taşımayanlar için beyan,
ç) Yetkili kişinin adli sicil kaydının bulunmadığına dair beyan/beyanlar veya belge,
d) Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde belirtilen kriterlere uygun, nitelikli personelin özgeçmişi ve belgeleri ve teknik donanıma sahip olunduğuna dair beyan (Başvuru Formu üzerinde e-posta adresi ve varsa web adresinin yazılması gerekmektedir),
e) İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin yapılması için tahsis edilmiş, iş arayanla görüşme yapılabilecek şartları haiz fiziki bir mekâna ve/veya internet sayfasına sahip olduklarını gösterir belge,
f) Kuruluş ve değişikliklere ilişkin ticaret veya esnaf sicili gazeteleri, şirket niteliği taşımayan tüzel kişiler için kuruluş sözleşmesi ya da yerine geçen belge (gerçek kişiler dahil),
g) Yetkili kişiye ait imza sirküleri,
h) Kat’î ve süresiz banka teminat mektubu (Kurumca hazırlanan örneğe uygun) ya da Türk Lirası olarak nakit
ı) Masraf karşılığı,
6. Teminat mektubu miktarı ne kadar?
2015 yılı için 30.403.-TL’dir.
7. Masraf miktarı ne kadar?
2015 yılı için 2.420.-TL’dir.
8. Tüzel kişiliği idare, temsil ve ilzama yetkili kişi kimdir?
Özel istihdam bürosu açmak isteyen tüzel kişiliğin kuruluş sözleşmesinin yer aldığı Ticaret Sicili Gazetesinde, kuruluş sözleşmesinde idareden sorumlu/şirket müdür olarak adı bildirilen kişi veya kişilerdir.
Başvuru esnasında gereken bu kişi/kişilere ait, T.C. kimlik numarası/çalışma izin belgesi, lisans (4 yıllık) diploması örneği, özgeçmiş ve müflis veya konkordato ilan etmemiş olduğuna dair ticaret mahkemelerinden veya ticaret sicili memurluklarından alınan belgelerin ibraz edilmesi gerekir.
Tüzel kişiliklerde, ticaret sicili gazetesinde, diğer tüzel kişiliklerde ise şirket sözleşmesi ya da yerine geçen sözleşmelerde adı geçen kişi veya kişilerin birden fazla olması halinde bu kişilerin her biri için ayrı ayrı bu şartları yerine getirmesi gerekir.
9. Özel istihdam bürosu faaliyetlerinde imza yetkisini kim kullanır?
Özel istihdam bürosu faaliyetlerinde imza yetkisini Ticaret Sicil Gazetesinde ismi belirlenmiş olan temsil ve ilzama yetkili kişi kullanır.
Özel istihdam bürolarının, Kurumla yaptıkları yazışmalarda ve işe yerleştirme faaliyeti ile ilgili hazırladıkları her türlü belgede şirket kaşesinin bulunması zorunludur. Temsil ve ilzama yetkili kişi, şirket kaşesi altına atılan her türlü imzadan sorumludur.
10. Özel istihdam bürosu açabilmek için alınan başvurular nasıl değerlendirilecektir?
Özel istihdam bürosu açmak isteyenler, İŞKUR il/hizmet müdürlüklerine başvurarak gerekli bilgi ve belgeleri ibraz edeceklerdir.
İl/Hizmet müdürlüklerince belgeler üzerinde ve işyerinde yapılan incelemelerde başvuru koşullarına uyanlar, il müdürlüklerince değerlendirilerek, uygun bulunanlara izin verilecektir.
Kurumda yapılan değerlendirmeler 30 gün içinde sonuçlandırılacaktır.
11. Bürolardan istenilen teminat olarak verilecek değerler ile masraf karşılığı ilk başvuru anında mı yoksa izin alındıktan sonra mı verilecek?
Teminat mektubu/nakit teminat ve masraf karşılığı il müdürlüğünce başvuru anında alınacaktır. Teminat mektubunun Kurum tarafından hazırlanan teminat mektubu örneğine göre düzenlenmesi gerekmektedir.
12. Özel istihdam büroları ne zaman faaliyete başlayabilir?
Özel istihdam büroları, il müdürlüğünce faaliyette bulunmalarına izin verildikten sonra, izin dönemi başlangıç tarihinden itibaren, iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetine başlayabilirler. Verilen izinler üç yıl geçerlidir.
13. Özel istihdam bürosu izin belgesi verilenler nasıl duyurulacak?
Kurumca, özel istihdam izin belgesi verilenler, Kurum İnternet sayfasında duyurulmaktadır.
14. Özel istihdam büroları hangi faaliyetlerde bulunabilecekler?
Özel istihdam büroları;
– Yurt içinde ve İŞKUR tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yurtdışında işe yerleştirme faaliyetinde bulunabilirler,
– İstihdamın artırılması, işsizliğin azaltılması ya da işgücünün istihdam edilebilirliğini veya istihdamın sürdürülebilirliğini artırıcı faaliyetlerde bulunabilirler,
– Firmalara insan kaynakları yönetimi alanında danışmanlık faaliyetinde bulunabilirler.
– Mesleki eğitim düzenleme faaliyetinde bulunabilirler.
15. Özel istihdam büroları hangi faaliyetlerde bulunamazlar?
Özel istihdam büroları;
– Kamu kurum ve kuruluşlarına iş ve işçi bulma faaliyetinde bulunamazlar,
– Mesleki olarak geçici iş ilişkisi düzenleme faaliyetinde bulunamazlar,
– Çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklularla ilgili iş ve işçi bulmaya aracılık yapamazlar.
16. Özel istihdam bürolarının yükümlülükleri nelerdir?
– İş arayanlardan ücret almama, menfaat sağlamama, bu amaçlarla sözleşme yapmama,
– Bürolar tarafından düzenlenen sözleşmelerde işçiye ödenecek ücrete yer verilmesi halinde, ödenmesi öngörülen ücretin net mi yoksa brüt mü olduğunu mutlaka yazma,
– İŞKUR’dan alınan İzin Belgesini işyerinde görülebilir şekilde asma,
– Başlıklı kağıt, tabela, afiş ve ilanlarda Yönetmelik ekinde yayımlanan logoyu kullanma,
– Kendine ait web adreslerini Kuruma bildirme,
– İnternet sayfasında izin belgesi numarası ve tarihine yer verme,
– Özel istihdam bürolarının yönetmelikte öngörülenler dışında iş arayanlarla ücret konusunda, onlardan ücret almaları veya herhangi bir şekilde menfaat temin edecek anlaşmalar yapmama,
– İşgücünün sigortasız çalışması veya sendikaya üye olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi koşullarını taşıyan ve bu nedenle geçersiz sayılan anlaşmalar yapmama,
– Bir işverenin veya iş arayanın, işe yerleştirme faaliyeti için diğer özel istihdam bürolarından veya Kurumdan hizmet almasını engelleyen ve bu nedenle geçersiz sayılan anlaşma yapmama,
– Faaliyetlerine ilişkin istatistikleri üçer aylık dönemler halinde İŞKUR’a bildirme,
– İşletme ve iş arayanlara ilişkin sadece iş ve işçi bulma faaliyeti için gereken bilgileri toplama ve amaç dışında kullanmama,
– İşe yerleştirme faaliyetlerine ilişkin kayıtları Yönetmelikte öngörülen sürelerde saklama,
– İstendiğinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerine ve Kuruma bilgi ve belge verme,
– Yurtdışı iş sözleşmelerini İŞKUR’a onaylatma,
– Elektronik ortamda iş arayan ve işvereni eşleştiren büroların, yurtdışı işe yerleştirmede iş sözleşmesinin Kuruma onaylatılması gerektiğinden, bu şekilde eşleşenlerin olması durumunda bunun merkez ve şubelerinin elektronik ortamında görülmesini sağlama,
– Elektronik ortamda çalışma yapan bürolara, elektronik ortamda yabancı uyruklu iş arayanlar da kayıt yaptırabileceklerinden, yabancı iş arayanların çalışma izinlerini müteakip kayıt ve/veya eşleştirme yaptırabilmeleri konusunda programlarında düzenleme yapmaları, bürolar tarafından işe yerleştirilen yabancı uyruklular olması halinde bu kişilerin bilgilerinin ilgili büro ve şubelerince elektronik ortamda görülebilmesine yönelik düzenleme yapmaları,
– Gazete, afiş vb. ilanlarında İŞKUR’dan izin belgesi alındığı ifadesini, izin tarihi ve belge numarasını yazma,
– Başvuru anında Kuruma ibraz edilen bilgi ve belgelerde değişiklik olduğunda 10 gün içinde Kuruma bildirme,
– Şube büroları için bilgi verme/başvuru yapma,
17. Özel istihdam bürosu izin belgesi yenileme şartları nelerdir?
Özel istihdam bürosu izin belgeleri üç yıl süre için geçerlidir. Bürolar, izin belgelerinde yazılı olan tarihler arasında faaliyet gösterebilirler.
İzin dönemleri izin belgesinde yazılı olan özel istihdam büroları; İzin belgesi yenilemek için izin süresinin bitiminden bir ay önce İŞKUR il/hizmet müdürlüğüne izin yenilemek üzere başvuruda bulunmak zorundadır. Bu süre içinde ve daha sonra başvurulması halinde, yeni izin belgesi düzenlenene kadar faaliyette bulunulmayacaktır.
18. Özel istihdam büroları başvuru esnasında verdikleri teminatı ne zaman tamamlayacaklardır?
Başvuru anında verilen teminat mektubu, bir sonraki yılın ilk iki ayında yeniden belirlenen rakama tamamlanacaktır. Örneğin, 2011 yılının aralık ayında izin verilen bürolar, 2012 yılının ilk iki ayında belirlenen teminat tutarına ilişkin farkı tamamlayacaklardır.
19. İstatistik bilgileri Kuruma ne zaman ve nasıl verilecek?
Özel istihdam büroları, işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan, iş arayanlar, açık işler ve işe yerleştirmelerle ilgili verilerini İŞKUR portalı vasıtasıyla sisteme işlerler ve üçer aylık dönemlere ait istatistiklerini; nisan, temmuz, ekim ve ocak ayının 1-20’si arasında Kurum internet sayfası üzerinden İŞKUR’a gönderirler. İzin almış olup henüz faaliyet süresi üç ayı doldurmayan büroların da belirtilen dönemler içerisindeki istatistikî bilgilerini ya da boş raporlarını dönem sonunda göndermeleri Kurumda yapılan üçer aylık raporlama çalışmaları için önemlidir.
20. Özel istihdam büroları kimden ücret alacaklardır?
Özel istihdam büroları sadece işverenlerden ücret alabilirler.
Yönetmelikte belirlenen meslekler ve üst düzey yöneticiler hariç, iş arayandan hiçbir ad altında ücret alınamaz, menfaat temin edilemez.
21. Özel istihdam bürosu izni aldıktan sonra; firmalarla yapılacak ücret anlaşmalarında ve ücret alınabilecek meslek ve iş arayanlardan işe yerleştirme karşılığı alınacak ücret konusunda İŞKUR’un belirlediği bir tarife var mıdır?
İlgili Kanun, Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerinde bu konuda bir tarife bulunmamaktadır.
22. Nitelikli personelde aranan kriterler nelerdir?
Bürolarda çalışacak nitelikli personelin; en az ön lisans mezunu veya istihdam, insan kaynakları, personel alımı gibi alanlarda tecrübeli ya da bu alanlarda sertifikalı eğitim almış olması gerekmektedir. Kuruma ibraz edilmesi gereken özgeçmişlerinde de; kişisel bilgiler ile eğitim, iş tecrübesi, yetkinlikleri ve kimlik belgelerinin bir örneği bulunmalıdır.
Bununla birlikte 1/1/2016 tarihine kadar geçiş süresi öngörülmüş olup, bu tarihten itibaren nitelikli personelde aranacak şartlar: Mesleki Yeterlilik Kurumunca onaylanan iş ve meslek danışmanı mesleki yeterlilik belgesi ya da işe alım personeli yeterlilik belgesine sahip olmak veya insan kaynakları alanında en az yüksek lisans eğitimi almış olmak şeklinde değiştirilmiştir.
23. İşyeri kaç metrekare olmalı, bu konuda standart var mı?
İşyerinin fiziksel büyüklüğü ile ilgili bir standart olmamakla birlikte, münhasıran ve iş arayanla görüşme yapılabilecek şartları haiz bir mekan ve/veya internet sayfasının bulunması gerekmektedir.
İşyerinin büroya ait olduğuna dair kira kontratı veya tapu belgesinin örneğinin Kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir. Kurumca, işyerine ziyaret düzenlenerek işyerinin bulunduğu il/ilçedeki semtin/mahallin durumu, binanın durumu, il/ilçe merkezine yaklaşık uzaklığı, metrekare büyüklüğü hakkında genel bir değerlendirme yapılmaktadır.
24. Özel istihdam büroları, firma veya kişilerle başka bürolarla çalışılamayacağı konusunda anlaşma yapabilirler mi?
Bürolar, firma ve kişilerle başka bürolarla çalışılmayacağı konusunda anlaşma yapamazlar, bu tür anlaşmalar Yönetmelik hükümleri gereğince geçersiz anlaşma olarak değerlendirilecek ve izin belgesi iptal edilebilecektir.
25. Özel istihdam bürosu açmak için kurucu olarak başvuran kişi, özel istihdam bürosu yetkisi IŞKUR’ca verildikten sonra, bizzat firmanın başında bulunup orada çalışmak zorunda mı? Yoksa firmada çalışan başka bir kişiye noterden yetki vererek yönetimi ona devredebilir mi?
Özel istihdam bürosu izin belgesi, yalnızca izin verilen gerçek veya tüzel kişiliklerce kullanılacak, devredilemeyecektir. Adına belge düzenlenen gerçek kişiler ile tüzel kişiliği idare, temsil ve ilzama yetkili olmasının yanı sıra aynı zamanda tüzel kişiliğin ortağı veya hissedarı olanların ölüm ya da başka bir nedenle işyerinin kanuni mirasçılarına devir edilecek olması halinde ilgililerce gerekli bilgi ve belgelerle Kuruma başvurulacaktır.
Tüzel kişilikçe, tüzel kişiliği idare, temsil ve ilzama yetkili kişinin değişmesi halinde, yeni yetkiliye ait, TC kimlik belgesi örneği/yabancı uyruklular için yabancı kimlik numarası, 4 yıllık lisans diploması örneği, müflis veya konkordato ilan etmemiş olduğuna dair belgeyi ve özgeçmişi Kuruma ibraz edilecek ve Kurumca yapılan değerlendirme sonrasında izin verilmesi halinde faaliyete devam edilecektir.
26. Özel istihdam bürosu izin belgesi hangi durumlarda iptal edilebilecektir?
Kurumca izin verilen izin belgeleri;
– Yurtdışı iş ve işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerinin Kuruma onaylatılmaması,
– Kurum tarafından istenilen bilgi ve belgelerle işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan istatistiksel bilgileri talebin tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Kuruma verilmemesi,
-Bakanlık müfettişlerince istenilen bilgi, belge, kayıt ve defterleri onbeş gün içerisinde ibraz edilmemesi,
– İş arayanlara ve açık işlere ilişkin bilgileri, iş ve işçi bulma faaliyeti dışında başka bir amaçla kullanılması iş arayanlardan her ne ad altında olursa olsun menfaat temin edilmesi,
– Yönetmelikte öngörülenler dışında iş arayanlardan ücret alınmasına veya herhangi bir menfaat teminine yönelik sözlü ya da yazılı anlaşmalar, işgücünün sigortasız çalışması veya sendikaya üye olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi koşullarını taşıyan anlaşmalar, iş arayanın, diğer özel istihdam bürolarından veya Kurumdan hizmet almalarını engelleyen anlaşmalar yapılması,
– 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereği çalışma izni almayanlar için aracılık faaliyetinde bulunulması,
fiillerinin ayrı ayrı veya birlikte bir izin dönemi içerisinde üç kez tekrarlanması halinde özel istihdam bürolarına verilen izinler iptal edilir.
27. Özel istihdam bürolarınca hangi kayıtların tutulması zorunludur?
Özel istihdam bürolarınca;
– Ücret alınabilecek mesleklerle ilgili yazılı sözleşmeler üç yıl,
– İş arayanlara ait kimlik, eğitim, meslek bilgileri iki yıl,
– İşe yerleştirilen kişilere ait kimlik, eğitim, mesleki bilgileri üç yıl,
– İşverenlerden alınan açık işlere ait eğitim, meslek ve iletişim bilgiler iki yıl,
– İstatistiki bilgilerin Kuruma teslim edildiğine dair belgeler iki yıl,
– Kurumca onaylanan yurtdışı iş sözleşmeleri beş yıl,
– Temsil ve ilzama yetkili kişi, kendisi dışında imza atabileceklere ilişkin düzenlenen belgeler iki yıl,
kayıt altına alınacak ve saklanacaktır. Ayrıca, Kurum tarafından istenildiğinde ibraz edilecektir.