30 Nisan 2015 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 29342
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı; doğal kaynaklar ve çevrenin korunmasını dikkate alarak, kırsal alanda gelir düzeyinin yükseltilmesi, tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi entegrasyonunun sağlanması için küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi, tarımsal pazarlama altyapısının geliştirilmesi, gıda güvenliğinin güçlendirilmesi, kırsal alanda alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması, yürütülmekte olan kırsal kalkınma çalışmalarının etkinliklerinin artırılması ve kırsal toplumda belirli bir kapasitenin oluşturulmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, kırsal alanda ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamak için, gerçek ve tüzel kişilerin ekonomik faaliyetlere yönelik yatırımlarının desteklenmesi amacıyla yapılması gereken hususları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ; 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanunu, 18/1/2011 tarihli ve 2011/1409 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kırsal Kalkınma Desteklemeleri Kapsamında Tarıma Dayalı Yatırımlar ile Makine ve Ekipman Alımlarının Desteklenmesine İlişkin Karara dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;
- a) Alternatif enerji: Jeotermal, biyogaz, güneş ve rüzgar enerjisini,
- b) Avan proje: Başvuru konusu olan tesise ait vaziyet planı ile tesisin ihtiyaçlarına göre elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plan ve kesitlerin yer aldığı projeyi,
- c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
ç) Elektronik ağ: www.tarim.gov.tr’yi,
- d) Genel Müdürlük: Tarım Reformu Genel Müdürlüğünü,
- e) Gerçek kişi başvurusu ve yatırımı: Belirlenmiş nitelikleri taşıyan birey tarafından yapılacak başvuru ve gerçekleştirilecek yatırımları,
- f) Hibe sözleşmesi: Proje sahipleri ile il müdürlüğü arasında imzalanan ve hibeden yararlanma esasları ile tarafların yetki ve sorumluluklarını düzenleyen sözleşmeyi,
- g) Hibeye esas proje tutarı: Tebliğde belirtilen kriterleri sağlayan hibe desteği verilecek giderler toplamını,
ğ) İl müdürlüğü: Bakanlık il müdürlüklerini,
- h) İl proje değerlendirme komisyonu: Vali yardımcısı başkanlığında; il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü, yatırım izleme koordinasyon başkanlığı veya il özel idaresi genel sekreterliği, il çevre ve şehircilik müdürlüğü, ticaret borsası, ziraat odası başkanlığı ile ihtiyaç duyulması halinde proje konusuna göre belirlenecek diğer ilgili üniversite, sivil toplum kuruluşu ve kamu kurumu temsilcilerinden en az beş kişiden oluşturulan ve bu Tebliğ kapsamında ilinde yapılan hibe başvurularını değerlendiren komisyonu,
ı) İl proje yürütme birimi: İl düzeyinde programın tanıtımından, projelerin uygulamasından ve tamamlanan projelerin izlenmesinden sorumlu olan, yapılacak iş ve işlemleri il müdürlüğü adına yürüten, ilgili şube müdürü ve elemanları ile gerektiğinde il müdürlüğü ve diğer kamu kurumu elemanlarının valilik oluruyla görevlendirilmesi ile oluşturulan en az üç kişilik birimi,
- i) İlerleme raporu: Yatırımcı tarafından hazırlanıp üç ayda bir il müdürlüğüne teslim edilen iş gerçekleşme raporunu,
- j) Kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesine yönelik yatırım: Faal olsun veya olmasın, çalışma ve üretim izinleri başvuru sahibi adına olmak üzere yasal izinleri alınmış ve tarımsal ürünlerden belli bir ürünün işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik olarak yapılmış tesisler ile tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırım tesislerinde makine-ekipman alımını ve gerekli olması halinde hibeye esas proje tutarının en fazla %80’ine kadar inşaat giderini kapsayan yatırımı,
- k) Kısmen yapılmış yatırımların tamamlanmasına yönelik yatırım: Tarımsal ürünlerden belli bir ürünün işlenmesi, depolanması, paketlenmesi ile tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırım projelerine yönelik olarak inşaatı yarım kalmış tesislerin inşaatının tamamlanması ve gerekli makine ekipmanının alımını ya da inşaatı tamamlanmış tesislerin makine ekipman alımlarını içeren projeyi,
- l) Merkez proje değerlendirme komisyonu: İl proje değerlendirme komisyonu tarafından yapılan inceleme ve değerlendirmeler sonucunda uygun görülen proje başvurularına ait değerlendirme raporlarını, bu Tebliğde yer alan esaslar doğrultusunda değerlendiren ve Genel Müdürlükçe oluşturulan komisyonu,
- m) Nihai rapor: Yatırımcı tarafından yatırıma ait fiili uygulamaların tamamlanmasını takiben son ödeme talebi evrakı ile birlikte hazırlanıp il müdürlüğüne teslim edilen raporu,
- n) Ödeme icmal tablosu: Yalnız bir yatırıma ait olan o dönemin inşaat ödemeleri ile makine, ekipman ve malzeme ödemelerini kapsayan tabloyu,
- o) Program: Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi programını,
ö) Proje: Hibe desteğinden yararlanabilmek için belirlenmiş nitelikleri sağlayan gerçek ve tüzel kişilerin gerçekleştirecekleri yatırım projelerini,
- p) Proje toplam tutarı: Program kapsamında hibeye esas proje tutarı ile tamamı yatırımcı tarafından gerçekleştirilen ayni katkı tutarının toplamını,
- r) Tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırımlar: Büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvan yetiştiriciliği, kültür balıkçılığı ve kültür mantarı üretimine yönelik modern sabit yatırım tesislerini,
- s) Tarımsal ürün: Tütün hariç tüm bitkisel ürünleri, hayvansal ürünleri ve su ürünlerini,
ş) Tatbikat projesi: Başvuru konusu olan tesisin ihtiyaçlarına göre arazi ve zemin etütleri yapılmış, yapı elemanları kesitlerinin ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleriyle teknik özelliklerinin belirtildiği, mimari, statik, elektrik, sıhhi tesisat projeleri ile maliyet hesapları dahil her türlü ayrıntıyı içeren projeyi,
- t) Tüzel kişi başvurusu ve yatırımı: Belirlenmiş nitelikleri sağlayan bireylerin yasal olarak oluşturdukları ortaklıklar tarafından yapılacak başvuru ve gerçekleştirilecek yatırımları,
- u) Uygulama sözleşmesi: Yatırımcılar ile proje kapsamında satın aldıkları makine, ekipman ve malzeme ile inşaat işlerini sağlayan yükleniciler arasında yapılacak akdi,
ü) Yatırımcı: Bu Tebliğ kapsamında proje hazırlayıp başvuruda bulunan ve başvurusu kabul edilerek hibe sözleşmesi imzalayan gerçek ve tüzel kişileri,
- v) Yüklenici: Hibe sözleşmesi akdedilen yatırım projesi kapsamında yatırımcılar tarafından satın alınacak makine, ekipman ve malzeme ile inşaat işlerini sağlayan bağımsız kişi ve kuruluşları,
- y) Yeni yatırım tesisi: Tarımsal ürünlerden belli bir ürünün işlenmesi, depolanması, paketlenmesi ile alternatif enerji kullanan sera ve tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırım projelerine yönelik olarak henüz yapı ruhsatı alınmamış yatırım yerinde temelden yapılacak inşaat ve makine ekipman alımını kapsayan tesisi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Uygulama Birimleri
Genel Müdürlük
MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ kapsamındaki çalışmaları Bakanlık adına Genel Müdürlük yürütür. Programın tanıtımını ve yatırımcıların bilgilendirilmesini sağlar. Program kapsamında yapılacak çalışmaların kontrolüne, idari, mali, mühendislik ve çevresel uygulamalarla uyumlu bir şekilde yürütülmesine destek verir.
(2) Program ile ilgili olarak, yıllık yatırım programı ve bütçe teklifi hazırlıkları, bu tekliflerin ilgili Bakanlık birimlerine iletilmesi ve bu tekliflerin kabulü için gerekli çalışmaları yapar.
(3) Programın izleme ve değerlendirmesini yapar veya yaptırır.
İl müdürlüğü
MADDE 6 – (1) Program kapsamındaki çalışmaların Bakanlık adına 46 ncı maddede belirtilen sorumlulukların idari, mali, hukuki, mühendislik ve çevresel uygulamalarla uyumlu bir şekilde yürütülmesini ve program kapsamında yapılacak tüm çalışmaların il bazında uygulanmasını, izlenmesini, sekreteryasını ve koordinasyonunu sağlar.
İl proje değerlendirme komisyonu ve il proje yürütme birimi
MADDE 7 – (1) İl Proje Değerlendirme Komisyonu;
- a) Program kapsamında alınan hibe başvurularının idari uygunluğunu, başvuru sahiplerinin ve projelerin uygunluğunu kontrol eder, başvuruları ön değerlendirme ve genel değerlendirme kriterleri açısından inceler, tüm yatırım tekliflerinin nihai puanlarını tespit eder, değerlendirme raporlarını ve sonuç tablolarını hazırlar, program teklif listelerini belirler.
- b) Başvuruların, Tebliğe, uygulama ve değerlendirme rehberine uygun olarak il düzeyinde değerlendirilmesinden sorumludur. Komisyon en az beş kişiden oluşturulur.
(2) İl proje yürütme birimi;
- a) İl düzeyinde programın tanıtımı, projelerin uygulanması ve tamamlanan projelerin beş yıl süreyle izlenmesi ile ilgili olarak yapılacak iş ve işlemleri il müdürlüğü adına yürütür. Bu birim; ilgili şube müdürü ve elemanları ile gerektiğinde il müdürlüğü ve diğer kamu kurumu elemanlarının valilik oluruyla görevlendirilmesi ile en az üç kişiden oluşur.
- b) İl düzeyinde proje hazırlanması aşamasında potansiyel başvuru sahiplerini program hakkında ve proje başvurularının hazırlanması konusunda bilgilendirir.
- c) İl proje yürütme biriminde görevli elemanlar il proje değerlendirme komisyonunda görevlendirilemez. İl proje değerlendirme komisyonunda görevlendirilen üyeler hiçbir şekilde il proje yürütme birimi elemanlarından oluşturulamaz.
ç) Hibe sözleşmesi imzalanmadan önce; başvuru aşamasında elektronik ortama girişi yapılan bilgi ve belgelerle, sunulan hibe sözleşmesi ve eklerinin uyumunu ve mevzuata uygunluğunu inceler. İnceleme sonucunu bir rapora bağlar ve hibe sözleşmesi imzalamaya yetkili il müdürüne sunar.
- d) Projelerin uygulamasını bu Tebliğ, yürürlükteki ilgili mevzuat ve bu amaçla Genel Müdürlük tarafından hazırlanan uygulama rehberi, satın alma kitabı, genelgeler ve uygulama talimatları hükümleri doğrultusunda kontrol eder, izler ve değerlendirir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı
Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırım Konuları ve Yatırım Süresi
Yatırım konuları
MADDE 8 – (1) Ekonomik yatırımlar destekleme programı kapsamında;
- a) Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik yeni tesislerin yapımı,
- b) Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik mevcut faal olan veya olmayan tesislerin kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesi,
- c) Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması,
ç) Alternatif enerji kaynakları kullanan yeni seraların yapımı,
- d) Tebliğ kapsamında bulunan konularla ilgili tarımsal faaliyetlere yönelik yapılmış tesisler ile bu Tebliğ kapsamında yapılacak tesislerde, ayrıca 3 dekardan küçük olmaması şartıyla örtü altı kayıt sistemine kayıtlı mevcut modern seralarda kullanılmak üzere; alternatif enerji kaynaklarından jeotermal ve biyogazdan ısı ve/veya elektrik üreten tesisler ile güneş ve rüzgar enerjisinden elektrik üreten tesislerin yapımı,
- e) Tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırımlar,
- f) Hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
(2) Bu Tebliğ kapsamında tarımsal ürünlerin üretimine yönelik bir hibe desteği verilmez.
(3) Tarımsal ürünlerin işlenmesi kapsamında, başka bir yatırım tesisinde ilk işlemesi yapılan mamul ürünün ikincil işlenmesine ve paketlenmesine yönelik yatırım teklifleri hibe desteği kapsamında değerlendirilmez. Sert kabuklu meyveler bu madde kapsamında değildir.
(4) Un ve karma yem konularında yeni yatırım tesisi başvuruları kabul edilmez. Kütlü pamuk konusunda teknoloji yenileme ve kapasite artırımı dışındaki başvurular kabul edilmez. Çay konusunda sadece yaş çay üretiminin yapıldığı illerdeki başvurular kabul edilir.
(5) Tarımsal ürünlerin depolanmasına yönelik yeni tesis başvurularında sadece çelik silo ve soğuk hava deposu hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
(6) Yatırımcılar bu Tebliğ kapsamında ekonomik yatırım konularında ülke genelinde sadece bir adet proje başvurusunda bulunabilir.
(7) 18/1/2011 tarihli ve 2011/1409 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına dayanılarak çıkarılan tebliğler kapsamında daha önce hibe desteğinden yararlanan tesisler için, alternatif enerji üretimine yönelik kapasite artırımı ve teknoloji yenileme konusundaki başvurular hariç hibe başvurusu yapılamaz. Bu tesislerin bulunduğu parsellerde farklı bir yatırım konusunda hibe başvurusunda bulunulabilir. Ancak tarımsal amaçlı kooperatif, birlik ve bunların üst birlikleri tüm yatırım konularında hibe başvurusunda bulunabilirler.
(8) Birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen kapasite artırımı teknoloji yenilemeye ve (c) bendinde belirtilen kısmen yapılmış tesislerin tamamlanmasına yönelik başvuruların hibe desteği kapsamında değerlendirilebilmesi için, mutlaka başvuruya konu yatırımın yapı ruhsatı veya yapı kullanım izin belgesi ile uyumlu olması gerekir.
(9) Bütün başvurularda yatırım yerinin; başvuru sahibi adına olması veya Hazine, belediye, il özel idaresi, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, ticaret borsası, Vakıflar Genel Müdürlüğü, organize sanayi bölgesi, tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgesi ve küçük ihtisas sanayi sitesinden başvuru sahibi adına bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren en az 7 yıl tahsis/irtifak tesis edilmiş olması veya Hazine, belediye, il özel idaresi, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, ticaret borsası, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile bunlar dışında kalan tüzel ve gerçek kişilerden bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren en az 7 yıl kiralanmış olması gerekmektedir. Tarımsal amaçlı kooperatiflerce balıkçı barınaklarına yapılacak olan soğuk hava deposu başvurularında 7 yıl kira süresi şartı aranmaz.
(10) Tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırım projeleri, alternatif enerji kaynakları kullanan seralar, çelik silo ve soğuk hava deposu dışında kalan yeni tesis başvurularında yatırım yerine ait imar planının en geç hibe sözleşmesi imzalanması aşamasında il müdürlüğüne sunulması gerekmektedir.
Uygulama illeri
MADDE 9 – (1) Program çerçevesinde Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, Mersin, Kars, Kastamonu, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Nevşehir, Ordu, Samsun, Sivas, Tokat, Trabzon, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Aksaray, Karaman, Ardahan illerinde;
- a) Yaş meyve sebze tasnif, paketleme ve depolama yatırımları hariç bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
- b) Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması konusunda sadece ham derinin işlenmesi,
- c) Soğuk hava deposu,
ç) Çelik silo,
- d) Hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
- e) Alternatif enerji kullanan yeni sera,
- f) Alternatif enerji üretim tesisleri konularında yapılacak yatırımlar için başvurular kabul edilir.
(2) Adana, Adıyaman, Antalya, Artvin, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Gümüşhane, Hakkari, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Muğla, Niğde, Rize, Sakarya, Siirt, Sinop, Tekirdağ, Tunceli, Zonguldak, Bayburt, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye ve Düzce illerinde ise;
- a) Bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
- b) Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
- c) Su ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
ç) Soğuk hava deposu,
- d) Çelik silo,
- e) Hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
- f) Alternatif enerji kullanan yeni sera,
- g) Alternatif enerji üretim tesisleri,
ğ) Tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırımlar için başvurular kabul edilir.
Yatırım süresi
MADDE 10 – (1) Yatırım projelerinin tamamlanma tarihi 1/12/2015’tir. Bu tarihe kadar tamamlanamayan projeler yatırımcıların talebi ve il müdürlüğünün uygun görmesi halinde kendi kaynakları ile doksan günü aşmamak üzere verilecek süre içinde tamamlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Başvuru Sahiplerinde Aranılacak Özellikler
Ekonomik yatırımlar için başvuru sahiplerinde aranacak özellikler
MADDE 11 – (1) 8 inci maddede belirtilen yatırım konularını gerçekleştirmek üzere hazırlanacak proje başvuruları gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılır.
(2) Başvuru sahibi gerçek ve tüzel kişilerin Bakanlık tarafından oluşturulan çiftçi kayıt sistemine veya Bakanlık tarafından oluşturulmuş diğer kayıt sistemlerine son başvuru tarihinden önce kayıtlı olması gerekir.
(3) Ekonomik yatırımlara yönelik proje konularına başvurabilecek tüzel kişilerin idari ve mali açıdan kamudan bağımsız olması gerekir. Köylere hizmet götürme birliklerinin ortak oldukları şirketler ise bu kapsam dışındadır. Ancak bu şirketlerdeki köylere hizmet götürme birliklerinin hisse oranı en fazla % 49 olacaktır.
(4) Ekonomik yatırımlar için son başvuru tarihinden önce kurulan;
- a) Kollektif şirket, limited şirket ve anonim şirket şeklinde kurulmuş olan şirketler ve bunların aralarında oluşturdukları ortaklıklar,
- b) Tarımsal amaçlı kooperatifler, birlikler ile bunların üst birlikleri,
ekonomik yatırım konularına tüzel kişilik olarak başvurabilirler.
(5) Dördüncü fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen kuruluşlar, kuruluş tüzüklerinde/ ana sözleşmelerinde belirtilen faaliyet alanları ile ilgili yatırım konularına başvurabilir.
(6) Dördüncü fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen kuruluşların proje başvurusu, hibe sözleşmesi imzalanması ve uygulamaların gerçekleştirilmesi konularında yetkili kurullarından son başvuru tarihinden önce yetki almış olması ve bu yetki belgesini proje başvurularında ibraz etmiş olmaları gerekir.
Kimler başvuramaz
MADDE 12 – (1) 11 inci maddede açıklanan gerçek ve tüzel kişilikler haricindekiler başvuramaz.
(2) Önceki tebliğler kapsamında hibe sözleşmesi imzalayan yatırımcılardan yatırımını henüz nihai rapora bağlayamayanlar hibe başvurusunda bulunamazlar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Hibeye Esas Proje Toplam Tutarları ve Destekleme Oranı
Ekonomik yatırım konularında yatırım tutarı ve destekleme oranı
MADDE 13 – (1) Ekonomik yatırım konularında hibeye esas proje gideri;
- a) Bitkisel ürün işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlardan yaş meyve sebze tasnif, paketleme ve depolama yatırımları için 3.000.000 Türk Lirası, tohum işleme, paketleme ve depolama yatırımları için 3.000.000 Türk Lirası, bunun dışında kalan yatırımlar için 1.000.000 Türk Lirası,
- b) Hayvansal ürün işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlara 3.000.000 Türk Lirası,
- c) Su ürünleri işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlara 3.000.000 Türk Lirası,
ç) Hayvansal orjinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlara 2.000.000 Türk Lirası,
- d) Alternatif enerji kaynakları kullanan yeni seraların yapımına yönelik yatırımlara 3.000.000 Türk Lirası,
- e) Soğuk hava deposu yapımına yönelik yeni yatırımlara 1.000.000 Türk Lirası,
- f) Çelik silo yapımına yönelik yeni yatırımlara 1.000.000 Türk Lirası,
- g) Tebliğ kapsamında bulunan konularla ilgili tarımsal faaliyetlere yönelik yapılmış tesislerde kullanılmak üzere; alternatif enerji kaynaklarından jeotermal ve biyogazdan ısı ve/veya elektrik üreten tesisler ile güneş ve rüzgar enerjisinden elektrik üreten tesislerin yapımına yönelik yatırımlara 3.000.000 Türk Lirası,
ğ) Tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırımlardan mantar yetiştiriciliği ve kültür balıkçılığına yönelik sabit yatırımlara 1.000.000 Türk Lirası, büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik sabit yatırımlara 1.500.000 Türk Lirası, küçükbaş ve kanatlı hayvan yetiştiriciliğine yönelik sabit yatırımlarda 1.000.000 Türk Lirasını geçemez.
(2) Hibeye esas proje tutarının %50’sine hibe yoluyla destek verilir. Diğer %50’si oranındaki tutarı başvuru sahipleri kendi kaynaklarından temin etmekle yükümlüdür.
(3) Proje bütçesi KDV (Katma Değer Vergisi) hariç hazırlanır.
(4) Proje toplam tutarının; yukarıda belirlenen hibeye esas proje tutarını aşması durumunda, artan kısma ait işlerin proje sahiplerince ayni katkı olarak finanse edilmesi ve yatırım süresi içerisinde tamamlanması gerekir. Bu durumun hibe başvurusu ile beraber taahhüt edilmesi şarttır.
(5) Küçük ve orta ölçekli ekonomik faaliyetlere yönelik yatırım tesislerinin desteklenmesi amaçlandığından, başvuruda belirtilen proje toplam tutarı ile yatırım konusunun tam olarak gerçekleşmesi sağlanmalıdır.
ALTINCI BÖLÜM
Proje Giderleri
Hibe desteği kapsamındaki proje gider esasları
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ kapsamında hibe desteği verilecek proje giderlerinin;
- a) Yatırımcı ile akdedilen hibe sözleşmesinden sonra gerçekleştirilmesi,
- b) Hibe sözleşmesi ekinde sunulan tatbikat projesinde belirtilmiş olması ve hibe desteği verilecek proje giderleri kapsamında yer alması,
- c) Hibe sözleşmesi ekinde sunulan proje bütçesi tablosundaki hibeye esas proje giderlerinin, tüm başvurularda 13 üncü maddede belirtilen limitlerin içerisinde kalması,
ç) Hibe sözleşmesi ekinde sunulan iş planında öngörülen yatırım süresi içerisinde gerçekleşmesi, hibe desteği kapsamındaki giderlerin Bakanlık tarafından yayımlanan satın alma kitabında belirtilen kurallara uygun olarak gerçekleştirilmesi ve belgelere dayandırılması,
gerekir.
Gider kalemleri
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğde belirtilen esaslar çerçevesinde; öngörülen yatırım projesinin ayrılmaz bir parçası ve projenin faaliyete geçmesi için kaçınılmaz olan aşağıda belirtilen giderler, ilgili bölümlerde belirtilen istisnalar geçerli olmak kaydıyla hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
(2) Yatırım uygulamalarına ait;
- a) İnşaat işleri alım giderlerine,
- b) Makine, ekipman ve malzeme alım giderlerine,
hibe desteği verilir.
(3) Yatırımcılar tarafından, proje kapsamında satın alınacak ve hibe desteği verilecek tüm makine, ekipman, malzeme ve inşaat işleri ihale sonucunda belirlenen yüklenicilerle yapılacak sözleşmeler kapsamında sağlanır.
(4) Yatırımcılar ve ortakları tarafından sürekli çalıştırılan veya düzenli ya da dönüşümlü olarak işe alınmış kişiler, kamu çalışanları, kamu kurumları ile kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar yüklenici olamaz.
(5) Hibeye esas proje tutarını oluşturan, hibe desteği verilecek proje giderleri mutlaka teknik projeye ve piyasa etütlerine dayandırılmalı ve proje başvurularında ayrıntılı olarak belirtilmelidir.
(6) Hibe sözleşmesine bağlanan hibeye esas proje tutarı uygulama sürecinde artırılamaz. Ancak sözleşmeye bağlanan tutarı aşmamak kaydıyla gider kalemleri arasında ilgili maddelerde belirtilen kısıt ve limitlere aykırı olmamak üzere aktarımlar yapılabilir.
(7) Yatırımcı, hibeye esas proje giderlerinden inşaat ve makine ekipmanı ayrı ayrı ihale edebileceği gibi bu giderlerin tamamını tek bir ihale şeklinde de gerçekleştirebilir.
İnşaat işleri alım giderleri
MADDE 16 – (1) Program kapsamında hibe desteği verilecek inşaat işleri alım giderleri, projenin faaliyete geçmesi için kaçınılmaz olan inşaat işlerini kapsar.
(2) Yeni yatırım başvurularında hibeye esas proje gideri sadece inşaat faaliyetinden ibaret olamaz. Ancak çelik silo, soğuk hava deposu ve alternatif enerji kaynakları kullanan sera yatırımları sadece inşaat faaliyetinden ibaret olabilir.
(3) İnşaatın yapılma yöntemi ile kullanılacak teknolojiyi açıklayan, inşaat işleriyle doğrudan ilgili malzeme, işçilik, makine, ekipman kullanım veya iş makinesi giderlerini kapsayan ve gider türü, ölçü birimi, miktar, birim fiyat ve tutar ayrıntılarını da ihtiva eden taslak yapım şartnameleri ve uygulama aşamalarını süreleriyle birlikte gösterir bir iş programı da proje başvuruları ekinde sunulur.
(4) İnşaat işleriyle ilgili mimari, statik, elektrik, sıhhi tesisata ait uygulama projelerinin ve bunların metraj ile keşif özetlerinin hazırlayan tarafından imzalı suretleri incelenmek üzere hibe sözleşmesi ekinde sunulmuş olması gerekir.
(5) İdari kısımlarla ilgili harcamalar, hibeye esas inşaat giderinin %20’sini aşamaz.
(6) İdareye ait personel odaları, yatakhane, yemekhane, teşhir ve satış reyonu, bekçi kulübesi, bahçe duvarı, çit, tesis bahçesinin düzenlenmesi gibi bölüm ve bunlara ait giderler idari alan olarak değerlendirilir ve bu maddenin beşinci fıkrası gereği işlem görür.
(7) Mesken ve benzeri yapıları kapsayan proje başvuruları hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
(8) İnşaat işleri ile ilgili ulusal mevzuat gereğince alınması gerekli izin, ruhsat, denetim işleri ve uygulamalarda yapılması zorunlu olan tüm işlemlerin yerine getirilmesinden yatırımcılar sorumludur.
(9) Çelik silo, sera ve soğuk hava deposu yatırımları hariç, tüm yatırımlarda inşaat gideri hibeye esas proje tutarının % 80’inden fazla olamaz.
(10) Alternatif enerji olarak jeotermal kaynağın kullanılacağı yatırımlarda kuyu maliyetinin hibe desteğinden yararlanabilmesi için; jeotermal kuyunun, alternatif enerji üretim tesisinin ve bu enerjiyi kullanacak yatırımın aynı parselde yer alması, elde edilen enerjinin mevcut veya bu Tebliğ kapsamında kurulacak tesiste kullanılması şarttır. Sadece jeotermal kuyu için hibe desteği verilmez.
(11) Alternatif enerji olarak jeotermal, biyogaz, güneş ve rüzgar enerjisi kullanacak bütün yatırım konularında alternatif enerji üretimi mevcut veya bu Tebliğ kapsamında kurulacak tesisin kurulu güç üzerinden hesaplanan yıllık enerji ihtiyacının en az % 51’ini en fazla % 110’unu karşılayacak şekilde projelendirilmesi halinde hibe desteğinden faydalandırılır. Elde edilen enerji; mevcut veya bu Tebliğ kapsamında kurulacak tesisteki enerji ihtiyacının % 110’unu aşması durumunda elde edilen toplam enerji ile tesiste ihtiyaç duyulan enerji oranlanarak hibe ödemesi yapılır. Bu oranların dışında kalan kısımlar ayni katkı olarak karşılanmalıdır.
Makine, ekipman ve malzeme alım giderleri
MADDE 17 – (1) Program çerçevesinde yapılacak yeni makine, ekipman ve malzeme alımları, üretimi de içeren bir proje bütününün parçası olduğu takdirde finanse edilir.
(2) Çelik silo, sera ve soğuk hava deposu yatırımları hariç, yeni yatırım başvurularında hibeye esas proje gideri sadece makine ve ekipman alım giderinden ibaret olamaz.
(3) Tamamlama ile kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesine yönelik proje tekliflerinde hibeye esas proje tutarının tamamı makine ve ekipman alım giderinden ibaret olabilir.
(4) Makine ve ekipman alımlarında, alım bedeli ile proje sahasına teslim giderleri, montaj giderleri tek bir alım faturası şeklinde düzenlenmesi durumunda hibe desteği verilir. Ayrı faturalandırılması durumunda sadece mal alım bedeline hibe desteği verilir.
(5) Makine ve ekipman ile ilgili taslak teknik şartname proje başvuruları ekinde sunulur ve projede kullanım amacı belirtilir.
(6) Makine, ekipman ve malzeme alım giderleri kapsamında, demirbaş eşya, mobilya, mefruşat alımı gibi giderler ve tesis tamamlandıktan sonra tesisin işletilmesine yönelik hammadde veya malzeme giderlerine hibe desteği verilmez.
(7) Trafo satın alımları hibe desteği kapsamında değildir.
(8) Alternatif enerji kaynaklarından enerji üreten tesisler hariç enerji nakil hattı satın alımları hibe desteği kapsamında değildir.
(9) Yeni tesis ve tamamlama konusu dışında jeneratör satın alımları hibe desteği kapsamında değildir.
Proje kaynaklarından karşılanamayacak giderler
MADDE 18 – (1) 16 ve 17 nci maddelerde açıklanan proje giderlerine uygun olmayan ve hibe desteği kapsamı dışında kalan giderler şunlardır:
- a) Her türlü borçlanma giderleri.
- b) Faizler.
- c) Başka bir kaynaktan finanse edilen harcama ve giderler.
ç) Kira giderleri.
- d) Kur farkı giderleri.
- e) Arazi, arsa ve bina alım bedelleri.
- f) Bina yakıt, su, elektrik ve apartman aidat giderleri.
- g) Ayrı faturalandırılmış nakliye, montaj giderleri.
ğ) Bankacılık giderleri.
- h) Denetim giderleri.
ı) KDV de dahil iade alınan veya alınacak vergiler.
- i) İkinci el mal alım giderleri.
- j) Proje yönetim ve danışmanlık giderleri.
- k) Makine tamir ve parça alım giderleri.
- l) Laboratuvar sarf malzemeleri.
(2) Program kapsamında; hibe sözleşmesi onaylanmayan projelerle ilgili yapılan hiçbir harcama karşılanmaz, bu giderlerden dolayı herhangi bir sorumluluk ve yükümlülük üstlenilmez.
(3) Bakanlık tarafından yayımlanan satın alma kitabında belirtilen usul ve esaslara uygun olarak gerçekleştirilmeyen, belgelendirilmeyen ve ibraz edilmeyen her türlü satın alma giderleri, hibeye esas gider kapsamında olsa dahi hibe desteğinden karşılanmaz.
Ayni katkılar
MADDE 19 – (1) Proje sahiplerinden, ortaklarından veya işbirliği yapılan kişi ve kuruluşlardan herhangi biri tarafından hibe sözleşmesi öncesi edinilmiş arazi, bina, makine ve ekipmanlar, ayni katkı olarak proje yatırım tutarına dahil edilmez.
(2) Hibe sözleşmesi imzalandıktan sonra, hibeye esas proje giderleri dışında kendi kaynaklarını kullanarak yatırımcılar tarafından bina, malzeme, makine ve ekipman ile işgücüne yönelik olarak yapılacak herhangi bir katkı, yatırım süresi içerisinde tamamlanması koşulu ile ayni katkı olarak değerlendirilecektir. Ancak, iş takvimleri ve uygulamalar sırasında bu katkıların, hibeye esas proje giderlerine yönelik kullanımlar yapılmadan önce veya eşzamanlı olarak yatırımcı tarafından tamamının gerçekleştirilmesi zorunludur. Başvuru sahipleri, bu hususları başvuru formlarında taahhüt ederler.
(3) Ayni katkılar hibeye esas proje giderleri kapsamında öngörülmüş satın alımlardan ayrı bağımsız ihaleler veya gerçekleşmeler şeklinde yapılır.
(4) Başvuru aşamasında ayni katkı olarak taahhüt edilen işlerin projede öngörülen nitelik ve nicelikte gerçekleştirilmesi şarttır.
(5) Bu kapsamda yapılacak ayni katkılar, yatırımcının yapmakla yükümlü olduğu katkı payının yerine ikame edilemez.
YEDİNCİ BÖLÜM
Proje Başvuruları
Başvuru süresi
MADDE 20 – (1) Bu Tebliğde belirtilen usul ve esaslara göre hazırlanan başvuru dosyasının girişi bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren otuz gün içerisinde elektronik ağ üzerinden yapılır.
(2) Son başvuru tarihi bitiminde elektronik ağ başvurular için veri girişine kapatılır.
(3) Yapılan başvurular son haliyle işleme alınır.
Başvuracaklara sağlanacak teknik destek
MADDE 21 – (1) Başvuracak gerçek ve tüzel kişiler, program konusunda il proje yürütme biriminden ihtiyaç duydukları bilgiyi alabilirler.
(2) İl proje yürütme birimlerince verilecek bilgi, proje hazırlanmasında karşılaşılacak sorulara cevap vermekle sınırlı olup projenin kabul edilmesi konusunda bir taahhüt niteliği taşımaz.
(3) İl proje yürütme birimleri, yatırımcılara kesinlikle proje hazırlayamaz.
(4) Bu Tebliğde belirtilen esaslara uygun olarak hazırlanacak, programa ait uygulama rehberi, başvuru formları ve bilgilendirici dokümanlar ile satın alma kitabı www.tarim.gov.tr web sayfasından temin edilebilir.
(5) Bakanlık tarafından düzenlenecek eğitim, çalıştay, bilgilendirme toplantılarıyla ve www.tarim.gov.tr web adresinden ilgililere bilgi aktarılır.
Başvurulacak yerler
MADDE 22 – (1) Program ile ilgilenen gerçek ve tüzel kişiler başvurularını www.tarim.gov.tr internet adresinden yaparlar.
Başvuru şekli
MADDE 23 – (1) Proje başvuruları;
- a) 8 inci maddede belirtilen yatırım konularını gerçekleştirmek amacıyla hazırlanır.
- b) 11 inci maddede belirtilen niteliklere sahip gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılır.
- c) Bakanlık tarafından yayımlanacak uygulama rehberine uygun olarak hazırlanır.
(2) Bu Tebliğde belirtilen usul ve esaslara göre hazırlanan başvuru dosyasının girişi elektronik ağ üzerinden yapılır.
(3) Başvurunun gerçekleşmesi için başvuru dosyasının elektronik ağ üzerinden girişinin yapılması şarttır.
(4) Başvuru tarihinin bitiminden sonra başvuru dosyasında hiçbir belgede ve/veya dokümanda düzeltme yapılamaz ve 25 inci maddede belirtilen koşullar dışında hiçbir eksik belge ve/veya doküman tamamlatılamaz.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Proje Başvurularının İl Düzeyinde Değerlendirilmesi
İl proje değerlendirme komisyonu
MADDE 24 – (1) Program kapsamında, başvurusu alınan projelerin incelenmesi ve ilk değerlendirmeleri bu bölümde belirtilen kriterlere göre il proje değerlendirme komisyonu tarafından yapılır. Başvuruların, tebliğe, uygulama ve değerlendirme rehberine uygun olarak il düzeyinde değerlendirilmesinden il proje değerlendirme komisyonu sorumludur.
(2) İl proje değerlendirme komisyonunun oluşturulma ve çalışma şekilleri valilik tarafından son başvuru tarihinden önce belirlenir ve taraflara duyurulur. İl proje değerlendirme komisyonu en az beş temsilciden oluşur.
(3) İl proje değerlendirme komisyonuna, değerlendirme sürecinde gerekli tüm teknik ve lojistik desteğin verilmesi, tabloların düzenlenmesi, proje özetlerinin hazırlanması, verilerin muhafazası gibi konularda çalıştırılması amacı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarından personel görevlendirilebilir.
(4) Değerlendirmeye; son başvuru tarihini takiben ilk iş günü içerisinde yapılacak toplantıda belirlenecek kriterlere göre elektronik ağ üzerinden başlanır.
(5) Komisyon, bu değerlendirmeleri son başvuru tarihini takiben en geç otuz gün içerisinde tamamlar ve komisyonun görevi sona erer.
Yatırım başvurularının idari uygunluk açısından incelenmesi
MADDE 25 – (1) İl proje değerlendirme komisyonu, ilk on gün içerisinde öncelikli olarak proje başvuru dosyalarında istenilen belgeleri Ek-1’de yer alan “Başvuruların İdari Uygunluk Kontrol Listesi” ne göre var/yok/muaf olarak değerlendirir.
(2) Belge ve dokümanları tam olan başvuru dosyalarının uygunluk yönünden incelenmesine geçilir.
(3) Eksik belge ve/veya dokümanı olan başvurulara ait eksiklikler ise; il müdürlüğünün ilan panosunda ve il müdürlüğü web sayfasında beş gün süre ile ilan edilir. Bu süreyi takiben beş gün içinde söz konusu başvuru sahipleri, sistem üzerinde eksik evrak tamamlama bölümünden belge ve/veya dokümanlarını sisteme yükleyerek tamamlar. Ancak belgeler son başvuru tarihinden sonraki bir tarihi içeremez. İlk başvuruda yüklenen hiçbir belge ve/veya dokümanda düzeltme veya değiştirme yapılamaz. Belge ve/veya doküman eksikliklerinin ilan edilmesini takiben beşinci günün sonunda sistem evrak eklemeye kapatılır ve bu tarihten sonra evrak kabul edilmez. Eksik evrak tamamlama sadece sistem üzerinden yapılır.
(4) Yüklenen belge ve/veya dokümanlar sonucunda ek-1’de yer alan “Başvuruların İdari Uygunluk Kontrol Listesi” ne göre eksiksiz olduğu tespit edilen başvurular uygunluk yönünden incelenir.
(5) İdari Uygunluk Kontrol Listesine göre tam ve içeriği uygun olan başvurular ve ekleri, 26 ncı maddede açıklanan, başvuru sahibi ve projenin uygunluğu açısından değerlendirmeye alınır.
(6) Birinci ve üçüncü fıkrada belirtilen süreler 24 üncü maddenin beşinci fıkrasında belirtilen değerlendirme süresine dahildir.
Başvuru sahiplerinin, ortaklarının ve projelerin uygunluğu açısından incelenmesi
MADDE 26 – (1) 11 inci maddede belirtilen kriterlere göre başvuru sahiplerinin, eğer varsa ilişkili kurumların ve projenin uygunluğunun incelenmesi ek-2’de yer alan “Başvuru Sahibi ve Projenin Uygunluk Değerlendirme Tablosu” kriterlerine göre yapılır.
(2) 25 inci madde ile bu madde uyarınca yapılan uygunluk kontrollerinde elektronik ağ üzerinde düzeltme yapılmaz, yaptırılması talep edilmez ve uygunluk kriterlerini sağlamayan proje başvuruları değerlendirme dışında tutulur. Başvuru Sahibi ve Projenin Uygunluk Değerlendirme Tablosu kriterlerine göre uygun görülen başvurular ön değerlendirmeye alınır.
Başvuruların ön değerlendirme kriterleri açısından değerlendirilmesi
MADDE 27 – (1) Proje başvurularının yapılacak ön değerlendirmelerinde; başvuru sahibinin niteliği, yatırım yerinin karakteristiği, istihdam sayısı, yatırım konusu, yatırımın yapılacağı ilçede daha önce bu programdan yararlanan tesis sayısı, başvuru sahibinin daha önce hibeden yararlanma durumu ve Bakanlık kayıt sistemine kayıt tarihi gibi kriterleri göz önüne alınır.
(2) Ekonomik yatırımlara ait ön değerlendirme kriterleri ek-3’te belirtilmiştir. Proje ön değerlendirme kriterlerinden toplam olarak altmış ve üzerinde proje puanı almış olan başvurular genel değerlendirmeye alınır.
Başvuruların genel değerlendirme kriterleri açısından değerlendirilmesi
MADDE 28 – (1) Ekonomik yatırımlarda proje ön değerlendirme kriterlerinden toplam olarak altmış ve üzerinde proje puanı almış olan proje başvuruları, değerlendirme rehberi ve ek-4’te yer alan “Genel Değerlendirme Cetveli” kriterlerine göre puanlandırılır ve bu puanlamalarda;
- a) Projenin uygulandığı dönem boyunca faaliyetlerini sürdürebilmeleri ve gerekirse projenin finansmanını sağlayacak istikrarlı ve yeterli mali kaynaklara sahip olmaları,
- b) Teklif edilen projeyi başarıyla tamamlayabilmek için gereken profesyonel yeterliliklere sahip olmaları,
dikkate alınır.
(2) Ayrıca, projenin uygunluğu, teklif çağrısında belirtilen amaçlarla tutarlı olması, kalitesi, katma değeri, sürdürülebilirliği ve maliyet etkinliği gibi unsurlar da gözetilir.
(3) Genel değerlendirme kriterleri puanlama amacıyla bölümlere ve alt bölümlere ayrılmıştır. Her alt bölüme, aşağıdaki kurallar uyarınca 1 ve 5 arasında bir puan verilecektir:
1 = Çok zayıf,
2 = Zayıf,
3 = Yeterli,
4 = İyi,
5 = Çok iyi.
(4) Ek-4’teki “Genel Değerlendirme Cetveli”nde yer alan “Bölüm 1. Mali Yapısı ve Proje Gerçekleştirebilme Kapasitesi” kriterlerinden asgari yeterli puanı oniki olacaktır. Toplam onikiden daha az puan alındığı takdirde teklifin değerlendirilmesine devam edilmez.
(5) Ek-4’teki “Genel Değerlendirme Cetveli”nde yer alan “Bölüm 2. Uygunluk” kriterlerinden asgari yeterli puanı onsekiz olacaktır. Toplam onsekizden daha az puan alındığı takdirde teklifin değerlendirilmesine devam edilmez.
(6) Genel değerlendirme kriterlerinden toplam altmışbeş ve üzeri puan alan yatırım başvurularının değerlendirilmesine devam edilir.
İl proje değerlendirme raporu
MADDE 29 – (1) Proje başvurusunda bulunmuş ve değerlendirme neticesinde ön değerlendirme kriterlerinden altmış ve üzeri, genel değerlendirme kriterlerinden de altmışbeş ve üzeri puan alan başvurulara ait; ön değerlendirme puanının %60’ı ve genel değerlendirme puanının %40’ı toplanarak elektronik ağ üzerinde nihai puan belirlenir.
(2) Nihai puanı belirlenen başvurular, ek-5’te yer alan “Sektörel Bazda Proje Konuları İl Öncelik Sıralaması” dikkate alınarak, sektörel bazdaki proje konularına göre gruplandırılır ve her gruba ait başvurular nihai puanlarına göre sıralanarak program teklif listesi hazırlanır. Genel değerlendirme raporu, değerlendirme sonuç tablosu ve program teklif listesinin elektronik ağ üzerinden alınan çıktısı komisyonca imzalanarak genel müdürlüğe gönderilir.
(3) Başvuru sahiplerince elektronik ağ üzerinden yapılan başvurular Bakanlığın uygun gördüğü süre boyunca muhafaza edilir.
Hibe başvurusunun reddedilme nedenleri
MADDE 30 – (1) İl proje değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirme kriterlerine göre yapılan inceleme sonucu alınan proje başvurularının reddedilme kararı, tüm projelerle ilgili Genel Müdürlük onayı tamamlandıktan sonra il müdürlüğü tarafından proje sahiplerine bildirilir.
(2) Başvuruyu reddetme kararının aşağıdaki gerekçelere dayanması zorunludur:
- a) Başvurunun müracaat tarihinden sonra alınması.
- b) Başvuru sahibinin ve ortaklarının tebliğde belirtilen şartlara sahip olmaması.
- c) Başvuruya konu faaliyetin program kapsamında olmaması.
ç) Sera, çelik silo ve soğuk hava depolarında tamamlama, kapasite artırımı ve teknoloji yenileme için hibe başvurusu yapılması.
- d) Başvurunun uygulama için öngörülen azami süreyi aşması.
- e) Hibeye esas proje tutarının ve talep edilen katkının duyurulmuş olan azami miktarı aşması.
- f) Projenin teknik yapılabilirlik, yatırım faaliyetine uygunluk, maliyetlerin piyasa fiyatlarına uygun olmaması ve/veya yetersiz olması.
- g) Başvuru formu ve ekleri içindeki bütçe rakamlarının birbirleri ile tutarsız olması.
ğ) Yatırımla ilgili başvuruda sunulan bilgi ve belgelerle yatırım konusu veya yatırım yerinin uyumsuz olması.
- h) Başvurunun, ön değerlendirme kriterlerine göre belirlenmiş minimum puanın altında kalması.
ı) Başvurunun, ön değerlendirme kriterlerine göre belirlenmiş minimum puanın üzerinde olmasına rağmen genel değerlendirme kriterlerine göre belirlenmiş minimum puanın altında kalması.
- i) Bütün yatırım konularında; 22/11/1984 tarihli ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu kapsamında konulan şerh için ilgili kurumdan yatırım yapılmasında sakınca olmadığına dair belge alınmış yatırım yerleri ile Organize Sanayi Bölgesi, Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ve İhtisas Küçük Sanayi Sitesi tarafından yatırım yerlerine konulan ipotek veya şerhler, organize sanayi bölgelerinin kuruluşunda kullanılan krediler nedeniyle konulan ipotek ve şerhler ile bu Tebliğ kapsamında yapılacak başvurular için yatırım yerinin kiralanmış olması durumunda kira sözleşmeleri nedeniyle yatırım yerlerine konulan şerhler hariç yatırım yerinin ipotekli, şerhli, icraya verilmiş ve mahkemelik olması.
- j) Kapasite artırımı ve teknoloji yenileme konularında; mevcut tesisin faaliyeti ile ilişkili olarak bankalarca başvuru sahibi adına daha önce kullandırılan kredi nedeniyle konulan ipotek için ilgili bankadan geri ödemelerin düzenli ödendiğine dair belge alınmış olanlar ile program kapsamında daha önce hibe desteğinden yararlanmış olan tesisler için sözleşmeleri gereği konulan şerhler hariç yatırım yerinin ipotekli, şerhli, icraya verilmiş ve mahkemelik olması.
- k) Başvurunun elektronik ağ üzerinden yapılmamış olması.
- l) Başvurunun bu Tebliğ ve uygulama rehberinde belirtilen usul ve esaslara göre hazırlanmaması.
- m) Yatırımın birden fazla parselde yer alması. Ancak mevcut seralarda kullanılmak üzere alternatif enerji üretim tesisi konulu başvurularda güneş enerjisi kullanılması halinde teknik gerekçelerinin açıklanması ve ilgili mevzuata aykırı olmaması durumunda paneller yakın parselde yer alabilir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Nihai Değerlendirme Kararı ve Hibe Sözleşmesi
Nihai değerlendirme kararı
MADDE 31 – (1) Nihai değerlendirme, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak merkez proje değerlendirme komisyonunca yapılır.
- a) Komisyonca; Türkiye İstatistik Kurumu ve Kalkınma Bakanlığının belirlemiş olduğu illerin tarım alanı, kırsal nüfus, tarımsal üretim değeri, işletme sayısı ve sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi dikkate alınarak illerin katsayısı hesaplanır. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun uygulama illerinin dışında kalan illerin katsayısı ayrıca üç ile çarpılmak suretiyle nihai katsayı bulunur. Bu nihai katsayılara göre de illerin yaklaşık bütçesi belirlenir.
- b) İlin bütçesinin yeterli olması durumunda program teklif listesinde yer alan tüm başvurular yatırım programına alınır.
- c) Bütçe yetersiz ise; sektörel bazda ilin birinci öncelikli proje konusunda en yüksek puan alan başvurudan başlanarak, o il için belirlenen bütçe kapsamında sırası ile diğer sektörlerin en yüksek puan alan projeleri programa alınır. Tüm sektörlerdeki birinci sırada yer alan projeler programa alındıktan sonra bütçe imkanları dahilinde aynı yöntem ile diğer projeler de programa alınmaya devam edilir.
ç) İllerin varsa artan bütçeleri toplanır ve bütçesi yetersiz olan illere katsayısı oranında dağıtılır. Bu işleme programa ayrılan bütçe bitinceye kadar devam edilerek illerin yatırım programı oluşturulur ve nihai değerlendirme kararı düzenlenir.
(2) Nihai değerlendirme kararı Genel Müdürlüğün onayı ile kesinleşir.
(3) Bakanlığın bir başvuruyu reddetme ya da hibe vermeme kararı kesindir.
Değerlendirme sonuçlarının açıklanması
MADDE 32 – (1) Kesinleşen değerlendirme sonuçları Genel Müdürlükçe il müdürlüklerine yazılı olarak bildirilir. Ayrıca hibe desteğine hak kazanan başvuru sahiplerine ait proje numaraları www.tarim.gov.tr web sitesinde yayımlanarak ilan edilir.
(2) İl müdürlükleri kendilerine iletilen sonuçları, başvuru sahiplerine on gün içerisinde tebliğ eder.
Tatbikat projeleri ve kesin bütçelerin hazırlanması
MADDE 33 – (1) Başvuru aşamasında, tatbikat projelerini hazırlamamış olan proje sahipleri hibe sözleşmesi imzalamadan önce mutlaka başvuru konusu ve amacına uygun tatbikat projelerini ve kesin bütçelerini hazırlamak, ilgili yasalar gereğince alınması gerekli izin, ruhsat ve onay işlemlerini tamamlamak zorundadırlar.
(2) Başvuru son tarihi ve nihai değerlendirme kararının bildirimi arasında geçen sürede oluşacak girdi fiyatlarındaki değişimlerden dolayı ve/veya tatbikat projelerinin hazırlanması aşamasında proje sahipleri hibe sözleşmesi öncesi bütçe revizyonu talebinde bulunabilirler.
- a) Bütçe değişiklik talepleri kesinlikle hibeye esas proje tutarında bir artırıma neden olamaz. Ancak, hibeye esas proje tutarında artırım yapmamak şartıyla toplamı oluşturan gider kalemleri arasındaki değişiklikleri içerebilir.
- b) Hibeye esas proje tutarının üzerinde bütçe artırım talepleri ancak proje başvuru sahibinin bu miktar işi ayni olarak hibe desteği dışında %100 kendisinin gerçekleştirmesi koşuluyla kabul edilebilir.
(3) Hibe sözleşmesi öncesi yatırım yeri değişikliği de dahil başvuruya esas projede yapılacak değişikliklerin onaylanması il müdürlüğünün yetkisindedir.
(4) Yapılacak değişiklikler projenin konusunda, amacında ve niteliğinde bir değişikliğe neden olamayacağı gibi değerlendirme kriterleri yönünden de herhangi bir puan azalmasına neden olamaz.
Hibe sözleşmesi
MADDE 34 – (1) Hibe sözleşmesi, il müdürü ile hibe başvuru sahibi arasında akdedilir.
(2) Hibe sözleşmesi içerik ve formatı Bakanlık tarafından yayımlanan uygulama rehberinde tüm taraflara önceden duyurulur.
(3) Başvuru sahipleri hibe sözleşmesi aşamasında elektronik ağ üzerinden girişleri yapılan bilgi ve belgeler ile bu Tebliğin 33 üncü maddesi gereğince yapılan değişiklikler ve hibe sözleşmesi ekinde bulunması gereken diğer belgeleri de kapsayacak dosya sunacaktır. Sunulan bilgi ve belgeler imzalı/paraflı olacaktır.
(4) Başvuru sahiplerinin hibe kaynaklarından yararlanabilmesi için hibe sözleşmesi eki dokümanları tamamlayarak hibe sözleşmesini imzalaması önkoşuldur.
(5) Kendilerine yapılan bildirimi takip eden yirmi gün içerisinde il müdürlükleri ile hibe sözleşmesi imzalamayan başvuru sahiplerinin proje başvuruları ve bunlara ilişkin değerlendirme sonuçları iptal edilir.
(6) Başvuru sahibi tarafından teslim edilen hibe sözleşmesi ekleri il müdürlüklerince uygun bulunursa karşılıklı müzakere edilerek hibe sözleşmesi imzalanır.
(7) Programa alınan projelerde 30 uncu maddede yer alan hibe başvurusunun reddedilme nedenlerinden herhangi birisinin hibe sözleşmesinin imzalanmasından önce tespit edilmesi halinde söz konusu başvuru sahipleri ile hibe sözleşmesi imzalanmaz.
(8) Bu Tebliğ kapsamında hibe desteği almaya hak kazanan başvuru sahiplerinden 2014/43 nolu Tebliğ kapsamında hibe sözleşmesi imzalamış olanlarla hibe sözleşmesi imzalanmaz.
Hibe sözleşmelerinde teminat alınması
MADDE 35 – (1) Ekonomik yatırımlarda proje sahibi, hibeye esas proje tutarının %10’u tutarında süresiz limit dahilinde banka teminat mektubunu hibe sözleşmesi ile birlikte il müdürlüğüne verir veya hibe sözleşmesinde belirtilen hibeye esas proje tutarının % 5’ini il müdürlüğü adına açılacak bir hesaba yatırır. İl müdürlüğü tarafından teminat mektuplarının teyidi alındıktan sonra, defterdarlık muhasebe müdürlüğüne muhafazası için teslim edilir.
(2) Teminat mektuplarının toplam tutarı, hibeye esas proje tutarının %10’undan az olmamak kaydı ile birden fazla bankadan teminat mektubu alınabilir.
(3) Nihai raporun onaylanması ve son ödemenin gerçekleşmesini takiben yatırımcının, SGK prim borcu ile vadesi geçmiş vergi borcu olmadığına dair ilgili kurumlardan aldığı belgeler ile birlikte il müdürlüğüne müracaatı halinde teminat mektubu veya hesaba yatırılan tutar kendisine iade edilir.
(4) Hibe sözleşmesinin, sözleşmede yer alan nedenlerle fesih edilmesi halinde, yatırımcıya herhangi bir hibe ödemesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın teminat mektubu veya hesapta bulunan miktar Hazine adına irat kaydedilir.
Hibe sözleşmesi akdi
MADDE 36 – (1) Hibe sözleşmesi, il müdürlüğü ve başvuru sahibi arasında iki adet olarak akdedilir. Hibe sözleşmesinin taraflarca imzalanmış metninin bir adedi ve ekleri il müdürlüğünde bir adedi de proje sahibince muhafaza edilir.
Hibenin nihai tutarı
MADDE 37 – (1) Hibenin azami miktarı hibe sözleşmesinde gösterilecek ve önerilen bütçeye dayanacaktır. Hibe sözleşmesinde yer alan azami tutar üst limit niteliğindedir. Hibenin nihai tutarı, fiili gerçekleşmeler ve tahakkuklar sonrasında ortaya çıkar.
(2) Hibe miktarı, 13 üncü maddede belirtilen tutar ve oranı kesinlikle aşamaz.
Yükümlülüklerin yerine getirilmemesi
MADDE 38 – (1) Proje sahibi, projeyi hibe sözleşmesi koşullarına uygun olarak icra etmediği takdirde Bakanlığın ödemeleri yapmama ve/veya hibe sözleşmesini feshetme hakkı saklıdır. Bu durumda Bakanlık, ayrıca hibe miktarını azaltabilir ve/veya hibe kaynaklarından ödenmiş olan meblağların tamamen veya kısmen geri ödenmesini talep edebilir.
(2) Hibe sözleşmeleri devredilemez. Ancak yatırım sahibinin vefatı halinde talep etmeleri durumunda kanuni mirasçılar ile hibe sözleşmesi tadil edilerek uygulamalara devam edilir.
ONUNCU BÖLÜM
Uygulamalar, Satın Almalar ve Ödemeler
Proje uygulamalarının izlenmesi
MADDE 39 – (1) Proje sahipleri, hibe sözleşmesi akdinden sonra, teklif ve kabul edilen projeyi hibe sözleşmesi hükümlerine göre il müdürlüğünün bilgisi dahilinde süresi içerisinde uygulamaya başlar.
(2) Projelerin uygulamalarının kontrolü ve izlenmesi, il proje yürütme birimlerince yapılır. Gerek duyulması halinde il proje yürütme birimlerinde ilgili kamu kurumu elemanları da görev alabilir.
(3) Proje uygulamalarının kontrolü ve izlenmesi ihtiyaç duyulduğunda Genel Müdürlükçe de yapılır.
(4) Yatırımcılar, proje ile ilgili gelişmeleri içeren ilerleme raporlarını üç ayda bir il müdürlüğüne vermekle yükümlüdürler. Nihai rapor ile birlikte işyeri açma ve çalışma ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, demirbaş kayıt listesi, yatırıma ait fotoğraflar ile uygulama rehberinde belirtilen belgeleri il müdürlüğüne ibraz etmekle yükümlüdür.
(5) Proje uygulamalarının Tebliğ ve hibe sözleşmesi hükümlerine uygun olarak yürütülmediğinin tespiti halinde, bu durum tutanağa bağlanarak tutanak tarihinden itibaren on gün içerisinde proje sahiplerine uygulamaların hibe sözleşmesi hükümlerine uygun olarak yürütülmesi konusunda il müdürlüğü tarafından bir ihtar yazısı yazılır ve konu hakkında Genel Müdürlük bir hafta içerisinde bilgilendirilir.
(6) Yazının karşı tarafa tebliğ tarihini izleyen bir ay içerisinde projenin Tebliğ ve hibe sözleşmesi hükümlerine uygun olarak yürütülmediğinin tespit edilmesi halinde il müdürlüğü fesih için Genel Müdürlüğün uygun görüşü doğrultusunda hibe sözleşmesinin fesih işlemini başlatır.
Satın alma ve uygulama sözleşmeleri
MADDE 40 – (1) Yatırımcılar, proje uygulamasında hibe kapsamında yapacakları inşaat, makine, ekipman ve malzeme satın alma işlemlerinde Bakanlık tarafından yayımlanan satın alma kitabında belirtilen kurallara uygun hareket ederler.
(2) Yatırımcılar tarafından hazırlanacak ihale dokümanları keşif bedelleri, ihale sonucunda imzalanacak uygulama sözleşmeleri tutarları ve uygulamalara ilişkin hakediş tutarları, hibe sözleşmesinde o gider için belirtilmiş tutarın kesinlikle üstünde olamaz.
(3) Yatırımcılar, hibe sözleşmesi hükümleri ve proje tekliflerine uygun olarak yaptıkları inşaat, makine, ekipman ve malzeme alımlarına ilişkin ihaleye esas satın alma belgelerinin aslı ve bir suretini yüklenicilerle sözleşme yapmadan önce il müdürlüğüne verirler. Yatırımcılar, ihaleyi kazanan yüklenicilere ait vadesi geçmiş vergi borcu ve Sosyal Güvenlik Kurumuna vadesi geçmiş prim borcu olmadığına dair belgeyi de ihale dosyasında ibraz etmek zorundadır.
(4) İl müdürlüğü ihaleye esas satın alma belgelerini beş iş günü içerisinde inceler, ihalenin uygun olup olmadığı yatırımcıya yazılı olarak bildirilir ve ihaleye esas satın alma belgelerinin aslı yatırımcıya iade edilir.
(5) Satın alma işleminin il müdürlükleri tarafından uygun bulunmasından sonra, yatırımcılar, yüklenici ile sözleşme yaparak sipariş mektubunu düzenler.
(6) İl proje yürütme birimi tarafından incelenen satın alma belgelerinin uygun bulunmaması durumunda, yatırımcı satın alma işlemini uyarılar doğrultusunda yeniler.
(7) Yatırımcılar, sipariş mektupları ile imzalanan uygulama sözleşmelerinin aslı ve suretini, il proje yürütme birimlerine teslim ederler. Belgelerin suretlerinin aslına uygunluğu onaylandıktan sonra belgelerin asılları yatırımcıya iade edilir.
(8) Genel Müdürlük gerekli görmesi halinde ihale ile ilgili satın alma belgelerini inceler.
Proje harcamalarının kontrolü
MADDE 41 – (1) Yatırımcılar, satın alınan inşaat, makine ve ekipman alım işlerine ait fiili gerçekleşmelerden sonra ödeme taleplerini ekleri ile birlikte il müdürlüğüne teslim ederler.
(2) İl Müdürlüğüne teslim edilen ödeme belgeleri; onbeş gün içerisinde mevzuat, hibe sözleşmesi ve proje amaçlarına uygunluğu açısından kontrol edilip onaylandıktan sonra bu belgelere ait bilgilerin veri tabanına girişi yapılır. Her ay sonunda o aya ait hakediş bilgilerini içeren veri tabanı çıktısı onaylanarak üst yazı ekinde Genel Müdürlüğe gönderilir.
(3) Nihai rapor ve ekleri tamamlanmayan projenin son ödemesi yapılmaz. Son ödeme tutarı da hibeye esas proje tutarının % 20’sinden az olamaz.
Ödemeler
MADDE 42 – (1) Genel Müdürlük tarafından internet ortamında oluşturulmuş veri tabanına il müdürlüklerince uygun görülerek girişleri yapılan hakedişler Genel Müdürlükçe yatırımcının hesabına aktarılır.
(2) Ayni katkıların son ödeme talebinden önce yatırımcı tarafından belgelendirmek suretiyle yerine getirilmiş olması gereklidir.
(3) Asıllarına uygunluğu onaylanmış ödeme ile ilgili eklerin bir sureti il müdürlüğü tarafından muhafaza edilir. Genel Müdürlük gerekli görmesi halinde ödeme ile ilgili belgeleri incelenmek üzere ister.
(4) Program kapsamında, Bakanlıkça ve yatırımcılarca yapılacak her türlü ödemeler ve teminat ödemeleri Türk Lirası olarak yapılır.
(5) 29/6/2008 tarihli ve 26921 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tahsilat Genel Tebliği (Seri:A Sıra No:2) gereğince yatırımcı tarafından her ödemede ve teminatın iadesi aşamasında vergi dairelerince verilecek vergi borcu olmadığına dair belge ile Sosyal Güvenlik Kurumuna vadesi geçmiş prim borcu olmadığına dair belgenin ibraz edilmesi gereklidir.
Proje hesapları
MADDE 43 – (1) Yatırımcı, projenin uygulanmasına ilişkin hesaplara ait kayıtları düzenli tutmak ve saklamakla yükümlüdür.
Hibe sözleşmesinde yapılacak değişiklikler
MADDE 44 – (1) Hibe sözleşmesinin imzalanmasından sonra, projenin uygulamasını zorlaştıracak veya geciktirecek herhangi bir mücbir sebep, kamulaştırma, imar plan değişikliği ve yasal mevzuat değişikliği söz konusu ise, hibe sözleşmesi uygulamanın herhangi bir safhasında mevzuata uygun olarak değiştirilebilir.
(2) Proje değişiklikleri satın alma öncesinde ve sonrasında teknik gereklilik hallerinde yapılabilir. Satın alma işleminden sonra yapılacak değişiklikler için Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınır. Proje değişiklikleri kesinlikle hibeye esas proje tutarında bir artışı öngöremez.
(3) Hibe sözleşmesi imzalandıktan sonra mücbir sebep, kamulaştırma, imar plan değişikliği ve yasal mevzuat değişikliği olmadıkça yatırım yeri değiştirilemez ve değerlendirme kriterleri bakımından toplam proje puanını azaltacak değişiklikleri içeremez. Projenin konusu ve amacı ise hiçbir şekilde değiştirilemez. Yer değiştirme gerekmesi halinde Bakanlığın yazılı onayı alınması gerekir.
Bütçe içi değişiklikler
MADDE 45 – (1) Hibe sözleşmesinde bütçe içi değişiklikler, hibeye esas proje tutarında bir artışa yol açmamak ve projenin temel amacını etkilememek şartıyla satın alma işleminden önce bir kez yapılabilir.
(2) Bütçe içi değişiklikler, makine, ekipman, malzeme ve inşaat işleri bütçe kısıtlarına aykırı olamaz.
(3) Hibeye esas proje tutarı içerisindeki makine, ekipman, malzeme ve inşaat işlerine ait bütçe kalemleri arasındaki değişiklikler, aktarım yapılacak bütçe kalemi tutarının en fazla % 20’si oranında değişiklik gerçekleştirilebilir.
(4) Yukarıda belirtilen bütçe revizyonlarında, yatırımcı bütçe değişikliği talebini gerekçeleri ile birlikte il müdürlüğüne bildirir. İl müdürlüğü tarafından uygun görülen bütçe revizyonları takip eden ilk ödeme talebi ile birlikte proje toplam bütçesi tablosuna işlenir.
(5) Bütçe içi değişiklikler ayni katkıyı kapsamaz.
Uygulama sorumluluğu
MADDE 46 – (1) Yatırımların proje amaçlarına uygun olarak yapılmasından, uygulamaların hibe sözleşmesinde belirtilen usul ve esaslara göre gerçekleştirilmesinden, doğru olarak belgelendirilmesinden ve belgelerin muhafazasından yatırımcılar sorumludur.
(2) Yatırımcılarca gerçekleştirilecek projelerin amaçlarına uygun olarak yapılmasından, uygulamaların hibe sözleşmesinde belirtilen usul ve esaslara göre gerçekleştirilmesinin izlenmesinden, uygulamaya yönelik olarak düzenlenecek tüm belgelerin kontrolünden, onaylanmasından ve birer suretinin muhafazasından il müdürlükleri sorumludur.
Proje ile sağlanan ekipmanların mülkiyeti
MADDE 47 – (1) Proje sahibi, hibe sözleşmesi kapsamında sağlanmış tesis, makine, ekipman, teçhizat ve diğer malzemelerin mülkiyetini, yerini ve amacını proje yatırımının bitiminden itibaren beş yıl içinde değiştiremez.
(2) Hibe sözleşmesi kapsamında sağlanmış tesis, makine, ekipman ve malzemelerin mülkiyetinin, yerinin ve amacının proje yatırımının bitiminden sonraki beş yıl içerisinde değiştirildiğinin il müdürlüğü tarafından tespiti halinde, ödenen hibe tutarı 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Hükümlerine göre hesaplanarak, gecikme zammı ile birlikte yatırımcıdan tahsil edilir.
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Denetim ve Cezai Hükümler
Denetim
MADDE 48 – (1) Program kapsamında yapılan tüm işlemler Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından denetlenir. Bu denetimler sırasında yapılan işlemlere ait talep edilen tüm bilgi ve belgeler kendilerine sunulur.
Cezai hükümler
MADDE 49 – (1) Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanuni faizi ile birlikte geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar.
(2) Destekleme ödemelerinden, idari hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar.
ONİKİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Diğer desteklerden yararlanma
MADDE 50 – (1) Başvuruya esas proje için, bu Tebliğ kapsamında verilecek destek dışında hiçbir kamu kurum ve kuruluşunun desteklerinden yararlanılamaz.
Programın uygulanmasına ilişkin yayınlar
MADDE 51 – (1) Bu Tebliğ gereği, programın genel uygulama usul ve esaslarına açıklık getirmek, destek sağlamak amacıyla Genel Müdürlük tarafından çıkarılan uygulama rehberi, satın alma kitabı ve genelgeler www.tarim.gov.tr web adresinde yayımlanır. Bu yayımlar Tebliğde belirtilen genel uygulama usul ve esaslarını belirler. Tebliğde ve bu yayımlarda yer almayan hususlarda ulusal mevzuat hükümleri ile Genel Müdürlüğün görüş ve talimatları geçerlidir.
Yürürlük
MADDE 52 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 53 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız