Yer Altında Çalışan Maden İşçileri ve Çalışma Şartları
Ali Kemal TERZİ
İş Müfettişi
akemaltr19@gmail.com
6552 sayılı Torba Yasa’nın 7.maddesine, 01.01.2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasına , “Yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için yer altındaki çalışma süresi; haftada en çok otuz altı saat olup günlük altı saatten fazla olamaz.” hükmü getirilerek çalışma süreleri İş kanununda belirtilen haftalık 45 saatin altında belirlenmiştir. Ayrıca, bu düzenleme, sadece yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için geçerli olup, diğer yer altında çalışan işçiler için haftalık çalışma süresi 45 saat olarak kullanılmaya devam edilecektir.
6652 sayılı yasayla, yer altında çalışan maden işçileri için çalışma saatleri düzenlemesi 01.01.2015 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmış olup, bu uygulamanın üzerinden çok kısa bir süre geçmeden, 04.04.2015 tarihinde Meclis Genel Kurulunda kabul edilen 6645 sayılı torba yasanın 34.maddesi ile birlikte bu süreler tekrar değiştirilmiştir. 6652 sayılı torba yasada belirtilen günlük 6, haftalık 36 saat olarak ve 4857 sayılı Yasa’nın 68.maddesinin b fıkrasına göre de yarım saat ara dinlenmesi kullanarak bir çalışma sistemi kurulmuşken yeni düzenleme ile 6645 sayılı Yasanın 36. Maddesi ile, çalışma şartları günlük çalışma süresi en çok 7,5 saat, haftalık çalışma süresi ise en çok 37,5 saat olacak yeniden değiştirilmiştir.
Bu durumda çalışanların dinlenme süreleri, günlük çalışma süreleri en çok 7,5 saati geçmediği için dinlenme süreleri yine yarım saat olarak kullanılmaya devam edilecektir. Bununla birlikte, 4857 sayılı Yasa’nın 41.maddesinin son fıkrasında yer altında maden işlerinde çalışan işçilerde kanunda belirtilen günlük çalışma sürelerinin üzerinde bir çalışma diğer bir ifadeyle fazla çalışma yapılması halinde, dinlenme süreleri de aynı Yasanın 68/c fıkrasına göre bir saat olarak kullanılması gerekmektedir.
Bununla birlikte, yer altında çalışan maden işçileri için haftalık çalışma süreleri, 4857 sayılı Yasa’nın 63. maddesinin 2.fıkrasına göre, haftanın çalışılan günlerine, (günde onbir saati aşmamak koşulu) burada yer altında çalışan maden işçiler için 7,5 saat olarak belirlendiğinden 7,5 saatin altında bir çalışma süresi belirlenirken, 7,5 saatin üzerinde bir çalışma süresi belirlenemeyecektir. Örneğin, sözleşme ile işverenler işçilerin çalışma saatlerini, birinci gün beş, ikinci gün 7,5, üçüncü gün, 7,5, dördüncü gün, 7,5, beşinci gün 6 ve altıncı gün 3,5 saat olarak belirleyebilecek ya da bu çalışma süreleri çalışma şartlarına daha farklı bir şekilde de belirlenebilecektir. Dikkat edilmesi gereken husus, günlük en çok 7,5 ve haftalık en çok 37,5 saati geçmemesi gerekmektedir.
Öte yandan, yer altında çalışan maden işçileri için ayrıca 4857 sayılı Yasa’nın 66.maddesinde çalışma süresinden sayılan durumlara da ayrıca dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu maddenin (a) fıkrasında, madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler dikkate alınacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, çalışma süresi hesaplanırken işçilerin madene indikleri süreler ile çıktıkları sürelerinde göz önünde bulundurulması gerekmektedir. diğer yandan çalışma süresinden sayılan diğer hallerinde taraflarca ayrıca dikkate alınması gerekmektedir.
