Kullanılmamış Yıllık İzin Ücretinden Prim Alınabilir mi? – Cem BALOĞLU, İş Müfettişi

Kullanılmamış Yıllık İzin Ücretinden Prim Alınabilir mi?

Cem BALOĞLU
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi
[email protected]

4857 sayılı İş Kanununun 59 uncu maddesine göre; iş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretinin, kendisine veya hak sahiplerine ödenmesi gerekmektedir.

Bahse konu yıllık izin ücreti, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 inci maddesine göre, sosyal güvenlik primine esas kazançlar arasında yer almaktadır. Dolayısıyla söz konusu ücret üzerinden prim alınmaktadır. Ancak, kullanılmamış yıllık izin sürelerine ait ücretlerin prime tabi tutulması konusunda dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır.

Kullanılmamış Yıllık İzin Ücretinin Hesabında İş Sözleşmesinin Feshedildiği Tarihteki Ücret Esas Alınmalıdır

4857 sayılı Kanunun 59 uncu maddesine göre; kullanılmamış yıllık izin ücretinin hesaplanmasında sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücret esas alınmaktadır. Dolayısıyla söz konusu ücretin, iznin kullandırılmadığı yıllara ait ücret üzerinden değil, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki (son) ücret göz önünde bulundurularak hesaplanması ve işçiye ödenmesi gerekmektedir.[2] Tatil ücretlerinde olduğu gibi, fazla çalışma ücretleri, primler, hazırlama, tamamlama ve temizleme işlerinde ek iş karşılığı olarak alınan ücretler, sosyal yardımlar, yıllık izin ücretinin tespitinde hesaba katılmaz. Yani, yıllık izin ücreti, çıplak ücretten ibarettir.[3]

Bunun yanında, söz konusu yıllık izin ücreti, son çalışma döneminde hak kazanılan izin süresi üzerinden değil, her dönem için hizmet süresine göre hak kazanılan izin süreleri ayrı ayrı değerlendirilerek hesaplanmalıdır.

Yıllık İzin Ücreti İş Sözleşmesinin Feshedildiği Ayın Kazancına Dahil Edilmelidir

5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesinin (d) bendinde belirtildiği üzere, ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Bu nedenle, iş sözleşmesinin feshi halinde, sigortalıların hak kazanıp da kullanmadıkları yıllık izin sürelerine ait ücretlerinin, sözleşmenin feshedildiği ayda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen kazanca dahil edilerek bildirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, söz konusu yıllık izin ücretlerinin sigortalıya ne zaman ödendiği, Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılması gereken bildirimi etkilememektedir.

Diğer taraftan, hak kazanıldığı halde kullanılmamış yıllık izin sürelerine ilişkin ücretlerin, prime esas kazanca dahil edilirken ücret olarak kaydedilmesi gerekmektedir.

Yıllık İzin Ücretiyle Birlikte Prime Esas Kazanç Üst Sınırının Aşılması Halinde Aşan Kısım İçin Prim Ödenmeyecektir

5510 sayılı Kanun gereğince, alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katıdır. 2015 yılı için asgari ücretin 01.01.2015 – 30.06.2015 tarihleri arasında 1.201,50 TL; 01.07.2015 – 31.12.2015 tarihleri arasında ise 1.273,50 TL olarak belirlendiği göz önüne alındığında, söz konusu dönemler itibariyle geçerli olan prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırı aşağıdaki tabloda gösterildiği gibidir.

Sigortalıların iş sözleşmesinin feshedildiği ayda hak kazanmış olduğu ücreti ile sigortalının hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin süresine ilişkin ücretinin toplamının prime esas kazanç üst sınırını aşması halinde, aşan kısım prime tabi tutulmayacaktır.

Örneğin, 18 Ocak 2015 tarihi itibariyle iş sözleşmesi feshedilen bir sigortalının sözleşmenin feshedildiği Ocak ayı için prime esas kazanç üst sınırı 4.685,94 TL (260,33×18)’dir. Bu sigortalıya, Ocak ayında çalışmış olduğu 18 gün karşılığında hak etmiş olduğu ücret ve kullanılmamış yıllık izin ücreti karşılığında yapılan ödemeler söz konusu tutarın üzerinde kalırsa,  aşan kısımdan prim alınmayacaktır.

Ancak sigortalılara, çeşitli nedenlerle (ücretsiz izin, istirahat gibi) ay içinde çalışmasının bulunmadığı ve ücret ödenmediği aylarda prime esas kazanca dahil olacak nitelikte ücret dışında bir ödeme yapılması halinde, ücret dışındaki bu ödemeler, ödemenin yapıldığı ayda sigortalının prim ödeme gün sayısının bulunmaması nedeniyle ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ayı geçmemek üzere ilgili ayların prime esas kazancına dahil edilecektir. Diğer yandan, ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ayda da ücret ödemesine hak kazanılmadığı durumlarda, ücret dışındaki bu ödemeler de prime esas kazanca dahil edilemeyecektir.

Dip Notlar:

[1] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi

[2] Süzek, S. (2008). İş Hukuku (Genel Esaslar-Bireysel İş Hukuku). İstanbul: Beta Yayınevi, s.784.

[3] Mollamahmutoğlu, H. (2008). İş Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, s.956.