Mahmut Bülent YILDIRIM
Yeminli Mali Müşavir
Vergi Müfettişi
vmbulent@gmail.com
I-GİRİŞ:
Uzunca bir süreden beri hem mükelleflerin hem de kamuoyunun beklenti içinde olduğu ve kamuoyunda torba kanun olarak da adlandırılan, 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun 11 Eylül 2014 Tarihli ve 29116 Sayılı Resmî Gazete nin Mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanun Maden işçilerinden Devlet Memurlarına, İş güvenliği konularından, vergi borçlarının yeniden yapılandırılmasına kadar bir çok konuya ilişkin düzenlemeler içermektedir. Biz bu çalışmamızda geniş bir mükellef kesimini ilgilendiren vergi borçlarının yeniden yapılandırılması ile kasa ve ortaklar hesabına ilişkin düzenlemeleri ele almaya çalışacağız.
Söz konusu düzenlemenin borçların yeniden yapılandırılması hükümleri kamuya olan borçlarını ödemekte sıkıntı çeken mükellefler açısından olumlu bir yaklaşım olmakla birlikte borcunu zamanında ödeyen mükellefler açısından kamuya olan güveni zedeleyen ve haksızlığa uğradıkları düşüncesinin oluşmasına yol açtığı da göz ardı edilmemelidir.
II-DÜZENLEMENİN YENİDEN YAPILANDIRMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ:
II.1-Kapsama Giren Borçlar:
Torba Kanunun 73. maddesiyle Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerince takip ve tahsil edilen amme alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin hükümler düzenlenmiş olup, 74. Maddede ise kasa hesabı ile ortaklar cari hesabının düzeltilmesi hükümleri yer almaktadır.
Düzenleme çerçevesinde yapılandırma kapsamına giren borçlar;
a- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren;
– 30/4/2014 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (2013 takvim yılına ilişkin gelir vergisi ikinci taksiti hariç),
– 2014 yılına ilişkin olarak 30/4/2014 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (2014 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti hariç),
– 30/4/2014 tarihinden (bu tarih dâhil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları,
– Vadesi 30.04.2014 tarihinden önce olan emlak vergisi ile çevre temizlik vergisi ve bunlara bağlı vergi cezaları,
– Büyükşehir Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İdarelerinin vadesi 30.04.2014 tarihinden önce olan su ve atık su bedeli alacakları,
b- 30/4/2014 tarihinden (bu tarih dâhil) önce karayolları kanunu askerlik kanunu, seçim kanunu, RTÜK kanunu gibi kanunlar uyarınca kesilen idari cezalar ile trafik cezaları,
c- Yukarıdakiler dışında kalan ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilen; adli ve idari para cezaları
yapılandırma kapsamına giren vergi ve cezalardır.
– Yapılandırma kapsamına giren alacaklardan bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla vadesi geldiği hâlde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan alacakların ödenmemiş kısmının tamamının ödenmesi şartıyla, bunlara bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî amme alacaklarından vazgeçilerek bunlar yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi esası getirilmiştir.
– Yapılandırma kapsamına sadece ferî alacakların girmesi halinde, ferî alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi gerekmektedir.
Hesaplanan tutarın ilk taksit ödeme süresi içerisinde tamamen ödenmesi halinde herhangi bir faiz hesaplanmayacak, taksitli ödeme seçeneğinin seçilmesi halinde ise ödenecek tutara, taksit sürelerine göre aşağıdaki katsayılar uygulanacaktır.
Ödenecek tutar;
1) Altı eşit taksit için (1,05),
2) Dokuz eşit taksit için (1,07),
3) On iki eşit taksit için (1,10),
4) On sekiz eşit taksit için (1,15),
katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır.
– Yeniden yapılandırılan kamu borçlarının taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih edilmesi şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamayacaktır.
İl özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar yapılandırılan borçlarını ikişer aylık dönemler hâlinde azami otuz altı eşit taksitte ödeyebilirler. Bu takdirde hesaplanacak katsayı yirmi dört eşit taksit için (1,20), otuz eşit taksit için (1,25), otuz altı eşit taksit için (1,30) olarak uygulanır.
– Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş olan vergi cezalarının %50’sinin, belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan % 50’sinin tahsilinden vazgeçilir.
– Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak için başvuruda bulunan ve ödenecek tutarları ilgili vergi mevzuatı gereği iade alacağından kendi borçlarına mahsuben ödemek isteyen borçluların, bu taleplerinin yerine getirilebilmesi için başvuru ve/veya taksit süresi içinde ilgili mevzuatın öngördüğü bilgi ve belgeleri tam ve eksiksiz olarak ibraz etmeleri şarttır. Bu takdirde, ilgili mevzuatın borçlunun mahsup talebine esas aldığı tarih itibarıyla bu Kanuna göre ödenecek tutara mahsup işlemleri yapılır, mahsup talebine konu tutardan daha az tutarda mahsubun yapılması hâlinde, mahsuben ödeme suretiyle tahsil edilemeyen tutar için borçluya bildirimde bulunularak eksik ödenen bu tutarın bir ay içinde ödenmesi istenilir.
– Yapılandırmadan faydalanmak isteyen mükelleflerin, bu kamu alacaklarıyla ilgili olarak açılmış olan davalardan vazgeçilmesi ve yapılandırma sonrası oluşan dönem borçlarının da aksatılmadan ödenmesi gerekmektedir.
– Tecil ve taksitlendirme talebinde bulunmuş ve ödemeleri devam eden mükellefler de yapılandırmadan faydalanırlar. Ancak 6111 sayılı kanun uyarınca taksit ödemeleri devam eden alacaklar yapılandırmadan faydalanamayacaklardır.
II.2-Başvuru ve Ödeme Süresi:
Yeniden yapılandırmadan faydalanmak isteyen mükelleflerin Kasım/2014 sonuna kadar (kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar) borçlu oldukları vergi dairesi veya belediyeye başvurmaları gerekmektedir. İlk taksitin ise (Aralık -2014) Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü aydan başlamak üzere, ikişer aylık dönemler halinde en fazla on sekiz eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir
– Ödenmesi gereken taksitlerden; bir takvim yılında iki veya daha az (2014 takvim yılı için bir) taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla bu madde hükümlerinden yararlanılır.
– Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla (2014 takvim yılı için birden fazla) taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde bu madde hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir. Bu hüküm alacaklı tahsil daireleri açısından taksitlendirilen alacaklar için ayrı ayrı uygulanır.
III-DÜZENLEMENİN KASA VE ORTAKLAR HESABI YÖNÜNDEN DÜZELTME HÜKÜMLERİ:
Torba Kanunun 74. Maddesinde kasa hesabı ile ortaklar cari hesabının düzeltilmesi hükümleri yer almaktadır. Bu düzenleme de çok sayıda mükellefi ilgilendiren önemli bir düzenlemedir. Özellikle Küçük ve orta ölçekli işletmelerde Kasa hesabının ve Ortaklar Hesabının zaman zaman işletme yöneticilerinin şahsi hesapları gibi kullanıldıkları bilinen bir gerçektir.
Düzenlemeye göre, bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 31/12/2013 tarihi itibarıyla bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını düzeltmelerine imkan tanınmaktadır. Bu mükellefler kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar (Aralık/2014) vergi dairelerine beyanda bulunmak suretiyle Kasa ve Ortaklar Cari Hesabını düzeltebilirler. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar üzerinden % 3 oranında vergi hesaplanarak beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. Beyan edilen ve ödenen bu vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmez; beyan edilen tutarlar ve ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez. Ayrıca mükellefler tarafından beyan edilen tutarlar nedeniyle herhangi bir ilave bir tarhiyat yapılamayacaktır. Bu kapsamda beyanda bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin bu beyanları nedeniyle 2014 yılı geçici vergi beyannamelerinde düzeltme gerektiği takdirde, düzeltme işlemleri düzeltme beyannamesi verme süresi içinde yapılır ve düzeltme işlemleri nedeniyle herhangi bir ceza veya faiz aranmaz.
III-SONUÇ
6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun yapılandırma ve Kasa ile Ortakla Cari Hesabına yönelik düzenlemeleri ele alınmaya çalışılmıştır. Kanun geniş kapsamlı ve farklı konularda düzenlemeler yapmaktadır. Yapılandırmanın ayrıca SSK ve Bağ Kur Prim borçlarını da kapsadığı unutulmamalıdır.