6518 Sayılı Torba Yasa
Özkan AYKAR
Gelir Uzmanı
hukuk-portal-1@hotmail.com
- Giriş
Bilindiği üzere 19.02.2014 tarihinde 28918 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile vergi mevzuatını ilgilendiren konularında birtakım düzenlemelere yer verilmiştir.
Sınai Mülkiyet Haklarında Kurumlar Vergisi İstisnası, Korumalı İş Yeri İndirimi, Gayri Maddi Hakların Kiralanması, Devri veya Satışında Katma Değer Vergisi İstisnası, Engellilerin Kullanımına Özgü Bazı Araçlarda Özel Tüketim Vergisi İstisnası, Ön Ödemeli Hat Kullanımında Özel İletişim Vergisi, Bandrollü Ürün İzleme Sistemi, Tahkim Davalarında Karar Harcı, Otoyollar ve Tesislerin Devrinde Vergi İstisnaları gibi konuların yer aldığı düzenlemeler aşağıda özetlenmiştir.
- 213 sayılı Vergi Usul Kanunundaki Düzenlemeler
213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’nci maddesinde Maliye Bakanlığının yetkileri belirlenmiştir. 6518 sayılı Kanunun 8’nci maddesi ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi değiştirilmiştir. Söz konusu değişiklik ile Maliye Bakanlığı yetkisi genişletilmiştir. 19 Şubat 2014 tarihinde yürürlüğe giren değişikliklere ilişkin bend aşağıdaki şekildedir.
– Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya,
– Bu cihaz ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkod, halogram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirmeye,
– Uygulamaya ait usûl ve esasları belirlemeye,
– Cihaz ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkod, halogram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin verilmesinde,
– Mükelleflerin Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine vadesi geçmiş borcu bulunmadığına ilişkin belge arama zorunluluğu getirmeye,
– Bu zorunluluk kapsamına girecek amme alacaklarını tür ve tutar itibarıyla tespit etmeye ve hangi hâllerde bu zorunluluğun aranılmayacağına,
– Bandrol, pul, barkod, hologram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin basımı, dağıtımı ile sistemin kurulması ve işletilmesi hizmetlerinin, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi olmaksızın, süresi 5 yılı geçmemek üzere ve 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (5 inci maddesinin beşinci fıkrası hariç) hükümleri çerçevesinde; yetkilendirilecek gerçek veya tüzel kişiler tarafından yerine getirilmesine,
– Bu hizmetlerde ve yetkilendirilecek gerçek veya tüzel kişilerde bulunması gereken özellikleri, yetkilendirilecek gerçek veya tüzel kişilerin faaliyetlerinin yönlendirilmesi, izlenmesi, denetlenmesi, yetkilendirmenin sonlandırılması ve bunların uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye,
Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler
6518 sayılı Kanunun 7’nci maddesi ile 19 Şubat 2014 tarihinde yürürlüğe giren ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasına eklenen 14 numaralı bent ile;
Gelir vergisi matrahının tespitinde; 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100’ünün gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilmesi mümkündür.
Ayrıca, söz konusu indirim, her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanır ve yıllık olarak indirilecek tutar, her bir engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150’sini aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.
- 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler
4.1. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen 5/B maddesine ile; Türkiye’de gerçekleştirilen araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların;
a) Kiralanması neticesinde elde edilen kazanç ve iratların,
b) Devri veya satışı neticesinde elde edilen kazançların,
c) Türkiye’de seri üretime tabi tutularak pazarlanmaları hâlinde elde edilen kazançların,
ç) Türkiye’de gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmının,
% 50’si kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur.
Bu istisnanın, buluşa yönelik hakların ihlal edilmesi neticesinde elde edilen gelirler ile buluş nedeniyle alınan sigorta veya diğer tazminatlar için de uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu madde, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren elde edilen kazanç ve iratlara ve bu tarihten itibaren yapılacak vergi kesintilerine uygulanmak üzere 19 Şubat 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
4.1.1. İstisnadan Yararlanabilmenin Şartları
Yeni düzenlemeye göre bu istisnadan yararlanılabilmek için aşağıdaki şartların varlığı aranacaktır.
a) İstisna uygulamasına konu buluşun, 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında patent veya faydalı model belgesi verilerek koruma altına alınan buluşlar arasında yer alması ve buluşa ilişkin incelemeli sistem ile patent veya araştırma raporu sonucunda faydalı model belgesi alınması,
b) İstisna uygulamasından yararlanabilecek kişilerin, 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2’nci maddesinde belirtilen nitelikleri taşıması ve bu kişilerin patentli veya faydalı model belgeli buluşu geliştirme yetkisini haiz bulunması şartıyla, patent veya faydalı model belgesinin sahibi ya da patent veya faydalı model belgesi üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olması,
c) İstisnadan yararlanılacak ilk yıl, buluşun oluşturacağı katma değer dikkate alınarak devir veya satış hâlindeki değerinin tespitine yönelik Maliye Bakanlığı tarafından değerleme raporu düzenlenmesi,
4.1.2. İstisnanın Uygulanması
İstisna uygulamasına; patent veya faydalı model belgesinin verildiği tarihten itibaren başlanacağı ve ilgili patent veya faydalı model belgesi için sağlanan koruma süresi aşılmamak kaydıyla bu istisnadan yararlanılabileceği, her bir mükellef tarafından yararlanılabilecek istisna tutarının; değerleme raporunda belirtilen bedelin % 50’sini, bu madde kapsamında yararlanılabilecek toplam istisna tutarı ise değerleme raporunda belirtilen bedelin % 100’ünü aşamayacağı, buluşun üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların, patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmının, ayrıştırılmak suretiyle transfer fiyatlandırması esaslarına göre tespit edileceği,
Söz konusu madde hükmünün gelir vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacağı,
– İstisna uygulamasının kesinti suretiyle alınan vergiler üzerinde etkili olmayacağı, ancak söz konusu madde kapsamında istisnadan yararlanılan serbest meslek kazançları ile gayrimenkul sermaye iratları üzerinden yapılacak vergi kesintisinin % 50 oranında indirimli uygulanacağı, kazanç ve iradı kesinti yoluyla vergilenen ve beyanname vermesi gerekmeyen mükellefler için indirimli vergi kesintisi en fazla 5 yıl süre ile uygulanacağı,
– Bu madde kapsamında istisna uygulamasından yararlanan mükelleflerin 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında yer alan istisna uygulamasından ayrıca yararlanamayacağı,
hüküm altına alınmıştır.
4.2. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasına eklenen (h) bendi ile; Kurumlar vergisi matrahının tespitinde; 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının % 100’ünün kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilmesi mümkün kılınmıştır. Ayrıca, sözkonusu indirim, her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanır ve yıllık olarak indirilecek tutar, her bir engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150’sini aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.
- 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 17’nci maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen (z) bendi ile; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5/B maddesi kapsamındaki araştırma ve geliştirme, yenilik ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan patentli veya faydalı model belgeli buluşa ilişkin gayri maddi hakların kiralanması, devri veya satışı Katma Değer Vergisinden istisna tutulmuştur. Bu hüküm çerçevesinde, malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisi mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilebilecektir.
- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi yeni eklenen (b) alt bendine göre; 87.03 G.T.I.P. numarasında yer alan (motor silindir hacmi 2.800 cm3’ü aşanlar, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilenler, sürücü dâhil 8 kişiye kadar oturma yeri olan binek otomobilleri, yarış arabaları, arazi taşıtları hariç), yük taşımasında kullanılıp azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan ve yolcu taşıma kapasitesi istiap haddinin % 50’sinin altında olanlar ile sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olanların engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek nitelikte olduğunu ilgili mevzuat çerçevesinde alınan engelli sağlık kurulu raporuyla tevsik eden ve engellilik derecesi % 90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı Özel Tüketim Vergisinden müstesnadır.
Öte yandan, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde sayılan araçların aynı alt bentlerde belirtilen malûl ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu alt bentler kapsamındaki araçları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı, Özel Tüketim Vergisinden müstesnadır.
- 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunundaki Düzenlemeler
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 39’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “(ön ödemeli kart satışları dâhil)” ibaresi “(ön ödemeli hatlara yüklemeler için yapılan satışlar dâhil)” şeklinde, aynı maddenin ikinci ve yedinci fıkraları değiştirilmiştir. Yapılan değişiklik sonrasında Kanunun 39’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değişmiş ve kontörlü mobil hatlar için yapılan kontör satışları %25 oranında Özel İletişim Vergisine tabi tutulmuştur.
Yeni düzenlemeye göre, 6802 sayılı Kanunun 39’uncu maddesinde yer alan hizmetlerin birlikte veya birbiriyle bağlantılı olarak verilmesi ile ön ödemeli hat kullanıcıları tarafından yapılan yüklemelerin farklı oranlara tabi hizmetlerde kullanılması hâlinde, her hizmetin, tabi olduğu oran üzerinden vergilendirileceği hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 39’uncu maddesinin birinci fıkrasındaki % 25 ve % 15 oranlarını ayrı ayrı veya birlikte % 5’e, % 5 oranını ise sıfıra kadar indirmeye ve bu oranları kanuni oranlarına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Vergiye ilişkin usul ve esasları belirlemeye, ön ödemeli hatlara yapılan yüklemelerin farklı oranlara tabi hizmetlerde kullanılması hâlinde fazla tahsil edilen vergiyi kullanıcıya ödenmesi koşuluyla mükellefe iade ettirmeye, verilmesi gereken beyannamelerin şekil, içerik ve eklerini belirlemeye de Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
- 492 sayılı Harçlar Kanunundaki Düzenlemeler
492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (1) sayılı Tarifenin “III-Karar ve ilam harcı” başlıklı bölümünün birinci fıkrasının (a) bendinde değişiklik yapılarak, konusu belli bir değerle ilgili bulunan davalarda esas hakkında karar verilmesi halinde hüküm altına alınan anlaşmazlık konusu değer üzerinden binde 68,31 oranında alınan harç, yapılan yeni düzenleme ile tahkim yargılamasında yüzde elli oranında uygulanacaktır.
- Damga Vergisi / Veraset ve İntikal Vergisine İlişkin Düzenlemeler
6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna yapılan değişiklik ile, 4046 sayılı Kanun çerçevesinde hisse satışı yönteminin uygulanmasına karar verilmesi durumunda; otoyollar ile bunlar üzerinde bulunan bakım ve işletme tesisleri, hizmet tesisleri ve diğer mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıkların işletme hakları, imzalanacak işletme hakkı verilmesi sözleşmesi/sözleşmeleri ile hiçbir bedel alınmaksızın, işletme hakkı verilmesi sözleşmesi/sözleşmelerinin yürürlük tarihinden itibaren yirmi beş yıl süre ile Kara Yolları Genel Müdürlüğü tarafından Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca kurulacak anonim şirkete/şirketlere verilmesi kapsamında düzenlenecek sözleşmeler damga vergisinden, yapılacak intikal işlemleri veraset ve intikal vergisinden müstesna tutulmuştur.
- 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa İlişkin Düzenlemeler
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun mükerrer 44’üncü maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklik ile Korumalı İşyerleri Çevre Temizlik Vergisinden muaf tutulmuştur.
- Sonuç
6518 sayılı Kanun ile vergisel konuları ilgilendiren birtakım düzenlemelere yer verilmiştir. Söz konusu düzenlemeler Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi, Kuramlar Vergisi, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Harç, Damga, Veraset İntikal ve Çevre Temizlik Vergilerine ait Kanunlarda yer almıştır.
Getirilen düzenlemeler; Sınai Mülkiyet Haklarında Kurumlar Vergisi İstisnası, Korumalı İş Yeri İndirimi, Gayri Maddi Hakların Kiralanması, Devri veya Satışında Katma Değer Vergisi İstisnası, Engellilerin Kullanımına Özgü Bazı Araçlarda Özel Tüketim Vergisi İstisnası, Ön Ödemeli Hat Kullanımında Özel İletişim Vergisi, Bandrollü Ürün İzleme Sistemi, Tahkim Davalarında Karar Harcı, Karayolları Genel Müdürlüğü Sorumluluğundaki Otoyollar ve Tesislerin Devrinde Vergi İstisnaları gibi konuların yer aldığı düzenlemelerdir.