Yeni Nesil Yazar Kasa
Dr. Adem Utku ÇAKIL
SMMM
aucakil@hotmail.com
Arkadaşım ve Dostum
SMMM Levent Tunçhan için…
İnanıyorum ki bugünlerde en çok konuşulan konulardan biri e- fatura diğeri de yeni nesil yazarkasa uygulamasıdır. Ve yine belki de ben ve Anadolu’daki meslektaşlarımın bu yoğunlukla kısa sürelerde karar vermek ve mükelleflerinin bu yükümlülüklerini yerine getirmelerine yardımcı olmak anlamında çaba harcadıklarını düşünmekteyim.
e- fatura uygulaması gibi geleneksel muhasebe sisteminden e-defter, e-kayıt, e-sevk sistemi gibi daha küresel ve dijital bir sisteme geçmek ve yine yeni nesil yazarkasa uygulaması adapte olmak –Her hâlükârda tebliğde kademeli bir geçiş söz konusu ve zorunluluk getirilen kesim iki satır olsa da- bir çaba ve uygulama bütünü gerektirecek ve uygulama gereklerini yerine getirmeyi gündeme taşıyacaktır.
Yeni nesil ödeme kaydedici cihaz uygulamasına ilişkin yaklaşık olarak bir yıldan beri gündemde olması, birçok soruya muhatap kalmamız, hani bende bu konuda bir şeyler yazayım gayretinde de değilken konuyu makaleye çevirmeyi zorunlu kıldı. Ama mesleğimizin belki de en sevdiğim yanı bu bir şeyleri okurken bir puzzle yapının heyecanını vermesidir. Değişik fikirlerden bir aroma yapmak gibi sonucunda da bunu paylaşmak istiyor insan. Belki bu yazıda öyle doğdu.
Giriş
Yasal altyapısı, 3100 Sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunun 69 ve 70 nolu Genel Tebliği ile 213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 426 ve 427 seri nolu genel tebliğleri oluşan yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar; dar anlamda faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı kullananlara ve yol kenarı otopark hizmeti veren mükelleflere 01.10.2013 tarihinden itibaren EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici cihazları (ÖKC) kullanma mecburiyeti getirilmiştir.
Aslında yasal düzenleme kademeli bir geçiş öngörmektedir. Hali hazırda yazarkasa kullanımından birden kopmayı önlemek amacıyla yapılan bu uygulama ayrıntıları şu şekilde özetlenebilir;
Önceki mevzuata istinaden onaylanan ödeme kaydedici cihazlar, 31.12.2015 tarihine kadar piyasada satılabilecektir. Bu kapsamda Üretici veya ithalatçı firmalar tarafından önceki mevzuata göre üretmek üzere geliştirilen ödeme kaydedici cihaz modelleri 31.12.2013 tarihine kadar onaylanabilecektir.
Hali hazırda kullanılmakta olan önceki mevzuat hükümlerine tâbi ödeme kaydedici cihazlarını, 31.12.2015 tarihini geçmemek üzere mali hafızaları doluncaya kadar kullanabileceklerdir. Mali hafızası dolanlar hemen yeni nesil cihaz geçmek zorunda kalacaklardır. Böylece Cihazı hurdaya ayrılan mükellefler yeni nesil ödeme kaydedici cihazları almak suretiyle kanuni yükümlülüklerini yerine getirebileceklerdir.
Kısacası eğer süre uzatımı olmaz ise tüm mükellefler için Yeni nesil ödeme kaydedici Cihazlara geçiş tarihi 01.01.2016 dır. Bunun iki istisnası bulunmaktadır. Bunlardan ilki; Faaliyetlerinde Seyyar EFT-POS Cihazı Kullanan Mükellefler, İkincisi ise; Yol kenarı otopark hizmeti veren mükellefler, bu durumda olan mükellefler içinse uygulamaya geçiş tarihi 01.10.2013 tarihidir.
Öne Çıkan Hususlar
Mükellef GSM özelliği taşıyan POS kullanıyor ise, 01.10.2013 tarihine kadar mülkiyeti kendisine ait olmak üzere, Yazarkasa özelliği de taşıyan Yeni Nesil Ödeme kaydedici Cihaz kullanmak zorundadır. Bu cihazla hem fiş kesebilecek hem de tahsilat yapabilecektir. Bilindiği üzere daha önce GSM özelliği olan POS cihazlarının mülkiyeti Bankalarda idi. Yeni nesil cihaz edinimiyle mülkiyet mükellefe geçmektedir.
Halihazırda işyerinde sabit yazarkasa veya kablolu sabit POS sistemi kullanan mükellefler bu uygulamanın şimdilik dışında tutulmaktadır. Ancak bu tür mükelleflerin, yazar kasalarında hafıza değişimi halinde yeni nesil ÖKC geçmeleri öngörülmektedir. 31.12.2015 tarihine kadar yeni işyeri açan veya işyerine yazarkasa almak isteyen mükellefler eski uygulama da olduğu gibi sabit yazarkasa veya sabit POS cihazı kullanabileceklerdir. 31.12.2015 tarihinden sonra ise tüm mükellefler için artık Yeni Nesil ÖKC kullanımı zorunlu olacaktır. (eğer süre uzatımı olmaz ise)
Yeni nesil ÖKC edinimi mükelleflerin bağlı bulunduğu vergi dairesine veya mal müdürlüklerine bir dilekçe ile başvurmaları gerçekleşecektir. Başvuruya karşılık vergi otoritesi bir izin yazısı verecektir. Bu başvuruda önem arz eden husus mükellefin “Yeni Nesil ÖKC” edinmek istediğini belirtmesi ve edineceği cihaz sayısını belirtmesidir.
426 Sıra nolu VUK Genel Tebliğin 6 numaralı bölümüne göre, 01.10.2013 tarihi itibariyle EFT-POS özellikli cihaz kullanma mecburiyetine tâbi olan mükellefler, cihazın faturasının düzenlendiği tarihten itibaren 90 gün (Eğer başvuru son gün yani 01.10.2013 tarihinde yapıldı ise bu tarihten itibaren 90 günü geçmemek üzere) içerisinde cihazlarını vergi dairesine kaydettireceklerdir.
Uygulamada karşılaşılan bazı hususlara bu noktada dikkate çekmekte yarar vardır. Örneğin bir gıda toptancısını düşünelim seyyar POS cihazı kullanmakta olsun. Perakendeci yanı olmadığı için yazarkasa kullanmamaktadır. Bu halde ilgili mükellef müşterisine fatura kesmekte ve fatura tutarını peyderpey veya tamamıyla bir defa da seyyar POS cihazı ile tahsil etmektedir. Bu halde mükellef Yeni nesil ÖKC almak zorunda değildir. Bu mükellef seyyar POS kullanmaya devam edebilir.
Aynı koşullarda örneğimizdeki toptancımızın perakende yanı da bulunsaydı. Yani perakendeci olarak da satış ve seyyar POS cihazı kullansaydı. Bu halde Yeni nesil ÖKC kullanmak zorunluluğu bulunacaktır.
Örneğin bir lokanta işletmesi düşünelim. Lokanta işletmesi elektronik adisyon sistemine sahip olsun, hesap istendiğinde ise kasa yazar kasa fişini keserek sümenle masaya göndermekte olsun. Bu halde işletme müşterinin oturmuş olduğu masadan seyyar POS cihazı ile tahsilat yapmakta olsun. Kısaca bu işletmenin sınırları içerisinde pos cihazı ile yapılan tahsilat bulunmaktadır. Bu halde işletme 01.10.2013 tarihine kadar Yeni nesil ÖKC kullanmaya mecburdur. Burada adisyonun elektronik olup olmaması veya yazar kasa fişinin sümenle masaya gelip gelmemesi bu zorunluluğu ortadan kaldırmamaktadır.
Örneğin Konaklama işletmesi sahibi bir mükellef bünyesinde olan otoparkını dışarıdan gelen araçları kabul etmekte ve bu hizmete karşılıkta yazarkasa ile otopark hizmeti satışı yapmakta olsun. Bu işletmenin yeni nesil ÖKC kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Sabit yazarkasa kullanımı ile işini çözebilecektir.
Örneğin Gerçek Usule Tabi olmayan Pazarcılık yapan mükellef için Yeni nesil ÖKC kullanım mecburiyeti bulunmamaktadır.
Sonuç
Hali hazırda Yol kenarı otopark hizmeti veren mükellefler ile 3100 Sayılı yasa kapsamında cihaz kullanan ve tahsilatını seyyar POS cihazı ile yapan mükellefler 01.10.2013 tarihinden itibaren Yeni nesil ÖKC edinmeleri ve kullanmaları zorunlu kılınmıştır. Bu hal dışında olan mükellefler, eski yazarkasalarını ve POS cihazlarını 31.12.2015 tarihine kadar kullanmaya devam edeceklerdir.